Autor zdjęcia: Beata Szymańska
W olsztyńskim autobusie linii numer 25 takie toczą się rozmowy: — Przystanek Wakara? Co to takiego? Pierwszy raz słyszę coś takiego i przystanek tak nazwali? — dziwią się dwie panie w średnim wieku. — To bardzo zasłużony historyk i miłośnik naszego miasta, napisał dużo książek o historii naszego regionu — odpowiada z sąsiedniego siedzenia autobusu pani Elżbieta, która napisała do nas z prośbą o przypomnienie sylwetki Andrzeja Wakara. Podróżując po mieście nasza czytelniczka wciąż tłumaczy innym, kim ów człowiek był, a zdziwienie nie mija. Zatem — przypominamy.
— Pierwszy raz słyszę takie nazwisko... Gębik to znane nazwisko, zawsze o nim było głośno. Taki lekarz ginekolog był znany, ale Wakar... Nigdy o nim nie słyszałam — dziwiły się dwie panie w średnim wieku, które podróżowały autobusem linii numer 25. Rozmowie przysłuchiwała się pani Elżbieta i postanowiła przybliżyć współtowarzyszkom sylwetkę patrona jednego z olsztyńskich przystanków. — To bardzo zasłużony historyk i miłośnik naszego miasta, napisał dużo książek o historii naszego regionu. Panie zdziwione...
— Zdarzyło mi się już tłumaczyć nazwę przystanku Skwer Wakara co najmniej trzy razy, więc może warto przypomnieć sylwetkę Andrzeja Wakara — dodaje czytelniczka w liście do redakcji, my wyjaśniamy.
Przystanek Skwer Wakara podczas budowy linii tramwajowej w Olsztynie zlokalizowano przy ul. Kościuszki. Nieprzypadkowo. Od 2003 roku bowiem patronem placu (skweru) pomiędzy gmachem Rejencji, dawnej Dyrekcji Okręgowej PKP (na północ), ulicą Kościuszki (na zachód), ulicą Reja (na południe) i ulicą Emilii Plater (na zachód) ustanowiono właśnie Andrzeja Wakara — żyjącego w latach 1920-1995 historyka, publicystę, działacza społecznego i edytora, który mieszkał w willi niedaleko placu.
W 2007 roku o zgodę na wzniesienie pomnika historyka przy budynku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (róg ulic Emilii Plater i Reja) wystąpiło Towarzystwo Miłośników Olsztyna. Popiersie zostało wykonane z kamienia (autorem jest rzeźbiarz Tomasz Witkowski), pozostało ustawienie cokołu. Ale radni, którzy musieli wówczas zgodzić się na jego ustawienie, postanowili najpierw zapoznać się z materiałami IPN dotyczącymi Wakara. Pomnik ostatecznie nie powstał.
Andrzej Wakar urodził się 30 listopada 1920 roku w Warszawie w rodzinie Włodzimierza i Marii z Czmochów. W 1938 r. skończył gimnazjum im. W. Górskiego i rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Przerwał naukę z powodu wybuchu wojny. Brał udział w Powstaniu Warszawskim w obronie cywilnej. Po wojnie najpierw mieszkał w Bartoszycach (1945-1948), a następnie w 1949 r. przeniósł się do Olsztyna. Podjął przerwane studia historyczne, które skończył w 1962 r. W 1988 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W 1949 r. Andrzej Wakar rozpoczął pracę w Zarządzie Miejskim, na stanowisku naczelnika Wydziału Ogólno-Organizacyjnego. Następnie w latach 1952-1956 pełnił funkcję sekretarza Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Olsztynie. Pracował też w redakcji miesięcznika społeczno-kulturalnego „Warmia i Mazury” oraz tygodnika ilustrowanego „Panorama Północy”.
W latach 1966-1987 był redaktorem naczelnym i dyrektorem Wydawnictwa „Pojezierze”. Angażował się w działania społeczno-polityczne i kulturalne regionu. Należał do założycieli Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze”, uczestniczył aktywnie w pracach Polskiego Towarzystwa Historycznego, Ośrodka Badań Naukowych im Wojciecha Kętrzyńskiego i Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego. Był także członkiem Związku Literatów Polskich, Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek oraz Stowarzyszenia Autorów ZAIKS.
Debiutował w 1954 r. na łamach „Głosu Olsztyńskiego” szkicem historycznym Kultura Warmii i Mazur w dobie Odrodzenia. Jego debiutem książkowym była broszura "Sto lat walki o szkolę polską na Mazurach i Warmii" (1955). Na łamach „Warmii i Mazur” opublikował kilkanaście opowiadań o tematyce regionalnej. Wynikiem podróży na Kubę był cykl reportaży, najpierw drukowanych w „Panoramie Północy”, później wydanych w książce. Używał pseudonimu Antoni Rawka.
Napisał szkice i portrety wybitnych Warmiaków i Mazurów oraz wiele popularnonaukowych opracowań historycznych, m.in. na temat walki o polską szkołę, plebiscytów w 1920 r. Edytorsko opracował i poprzedził wstępami m.in. prozę E. Wiecherta, K. Małłka, A. Łubieńskiej, W. Kętrzyńskiego.
Wiele uwagi poświęcił dziejom „Gazety Olsztyńskiej”, oprócz artykułów naukowych i popularnonaukowych efektem tych zainteresowań była obszerna monografia tego czasopisma, w której omówił lata 1886-1918 (lata międzywojenne opracował W. Wrzesiński). Jako dyrektor wydawnictwa był inicjatorem wydawania serii monografii Miasta Warmii i Mazur (w serii ukazało się 19 praca w latach 1966-1983) i Literatura Warmii i Mazur w dawnych wiekach (11 prac w latach 1973-1988).
Zmarł 21 maja 1995 roku w Olsztynie.
masz; źródło: Leksykon Kultury Warmii i Mazur
Komentarze (87) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych
Zaloguj się lub wejdź przez
olsztyniak #2520575 | 5.172.*.* 17 cze 2018 12:33
Ani się nie zająknęli, że był ideowym komunistą i członkiem PPR zanim jeszcze zamieszkał w Olsztynie, a potem działaczem PZPR. Bardzo dziwne, że tej nazwy nie objęła dekomunizacja. Albo IPN jest ślepy, albo, jak ktoś wcześniej napisał: komuna trzyma się w tym mieście mocno!
Ocena komentarza: warty uwagi (2) odpowiedz na ten komentarz
Ol #1946715 | 95.160.*.* 4 mar 2016 23:33
Jak widać komuna dobrze się trzyma w Olsztynie i już odbierają na początek nazwy przystanków bohaterom, co będzie następne Nazwy ulic, pomniki? Szanowna Pani może niech uświadomi sobie na początek kim był Tadeusz Kościuszko i dlaczego tak wybitnemu człowiekowi odbiera się nazwę. Skoro Wakar taki zasłużony to dlaczego ma mieć tylko przystanek a nie ulicę, którąś z nowych? Czasem warto pomyśleć. Brak szacunku do bohaterów to pierwszy z obiawów choroby psychicznej.
odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
Allenstein® #1890595 | 46.112.*.* 26 gru 2015 20:13
lepsze to niż katastrofy smolenia
Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz
dawno #1884025 | 85.93.*.* 17 gru 2015 22:07
Pan Wakar dostał poniemiecką willę (czy całą tylko dla siebie nie wiem) w samym centrum gdy normy mieszkaniowe to było 6-9 metrów na osobę a całe rodziny gniły na strychach i w suterenach . Elementy "wrogie klasowo"wtedy wyrzucano z willi i lepszych mieszkań -chćby nad Jez Długim .Starsi pamiętaja te czasy. Po sąsiedzku miał szefa wojewódzkiego UB -jemu też przysługiwała willa w centrum .Czyli nieboszczka PZPR bardzo go doceniała aż tak honorując ...
Ocena komentarza: warty uwagi (8) odpowiedz na ten komentarz
olsztynianka #1882093 | 178.43.*.* 15 gru 2015 20:12
jakoś cicho o tym nadaniu było, gdyby chodziło o bardzo zasłużonego dla Olsztyna kaczorka szum byłby na całe miasto albo i województwo
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-2) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
mirxx #1881848 | 37.8.*.* 15 gru 2015 15:13
Lepsze byłoby zdjęcie właściwego skweru, a nie skrzyżowania Piłsudskiego/Kościuszki. Właściwa część Skweru Wakara to teren zielony pomiędzy ul. Kościuszki, Reja i Plater.
Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz
pipi #1881840 | 188.146.*.* 15 gru 2015 15:04
A kim był Dworcow? Przecież od paru lat jest ulica Dworcowa a nikt nie napisał czym się on zasłużył ten Dworcow.
Ocena komentarza: warty uwagi (24) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (3)
Miłka #1881835 | 195.206.*.* 15 gru 2015 14:57
Dlaczego nie ma podpisu dziennikarza (autora) pod/nad artykułem? Tajemnica?
Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz
Miłka #1881833 | 195.206.*.* 15 gru 2015 14:55
Dobrze, że Państwo przyjęli moją sugestię i wykasowali z artykułu fragment o dzieciach dr Gębika. Widzę, że pry okazji został usunięty i mój wcześniejszy komentarz. Jak sprzątać, to sprzątać...
Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz
warnija #1881817 | 83.9.*.* 15 gru 2015 14:28
A nazwa " A nazwa "Skwer garstki ludzi drugiego sortu z genem zdrady" będzie pasować ?
Ocena komentarza: warty uwagi (4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
olsztynianin #1881730 | 89.228.*.* 15 gru 2015 12:56
Skwer Wakara istnieje nie od dziś i dla mieszkańców interesujących się tym, co w mieście się dzieje nie jest "zaskoczeniem". Andrzej Wakar jest jedną z wybitniejszych postaci, które pracowały dla miasta i identyfikowały się z nim. Z pewnością zasługuje na miejsce upamiętnienia (i wspomniany POMNIK). Cieszę się, że powstał przystanek, który wielu ludziom przypomni tę postać.
odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (3)
Kebiz #1881677 | 88.156.*.* 15 gru 2015 12:16
Żałosnym pieniaczom, zwłaszcza z IPN-u przypominam: o zmarłych tylko dobrze albo wcale ! Znałem Pana Andrzeja Wakara i jego działalność w SSK Pojezierze tudzież w wydawnictwie i jako jeden z pierwszych pogratulowałem władzom ZDZiT-u nazwanie Jego imieniem przystanku przystanku . Swoją drogą za "niesłusznych czasów" w obu EMPiKach odbywały się prelekcje dla młodzieży licealnej pn Patroni olsztyńskich ulic. Kto na nich bywał ten wie kim był Liszewski, Pieniężny , Kajka, Barcz, Gębik, Lanc, Sobociński czy Szrajber. A swoją drogą po tylu jałowych kłótniach chyba przyjęła się nazwa ulicy Obiegowej. Zwracam po raz kolejny uwagę publiczną, że w Olsztynie nie ma ulicy Jana Kochanowskiego ! Czy to nie powód do wstydu o wiele większego niż pyskówki dot. skweru Wakara ?
Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
dr Hayd #1881644 | 213.73.*.* 15 gru 2015 10:56
Ok, to już wiemy kim był Andrzej Wakar. A teraz objaśnijcie nam co to jest SKWER ? Bo to coś przy budynku Dyrekcji Kolejowej skwerem na pewno nie jest.
Ocena komentarza: warty uwagi (10) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
Zorbas #1881615 | 89.228.*.* 15 gru 2015 10:16
Zauważyłem , ze smutkiem że u pasażerów autobusu zdziwienie budzi już nawet słowo "skwer"...
Ocena komentarza: warty uwagi (7) odpowiedz na ten komentarz
Gość Franek #1881596 | 83.9.*.* 15 gru 2015 09:54
Zdaje się że to TW ten pan Wakar. Uśmiałem się jak "udowadniał" pochodzenie nazwy "Alenstein". Pisał że nazwa pochodzi "samych kamieni" które leżały gdzieś na pagórku. Propagandziście zależało na zatarciu niemieckojęzycznej nazwy i zastąpieniu jej jakimś stworkiem niby ludowym. W 2007 roku rada miasta podstąpiła od nazwania ulicy jego imieniem poniewaz radni PiS zażądali opinii IPN w kwestii o której mowa na poczatki i sprawa dziwnie "uschła"
Ocena komentarza: warty uwagi (8) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (2)
żorż #1881592 | 88.156.*.* 15 gru 2015 09:43
Ale ilustrację do artykułu dziennikarz dobrał, nie ma co... Gdzie Rzym, gdzie Krym.
Ocena komentarza: warty uwagi (9) odpowiedz na ten komentarz
olsztyniak #1881564 | 164.126.*.* 15 gru 2015 08:52
Jak ktoś pluje na 2 córki Andrzeja Gębika ginekologa opisuje swoje dzieciństwo.Gośka daj gazetę do sądu.Sprawa Andrzeja Wakara jest prosta dla ludzi znających temat.Syn dziennikarz zastrzegł zgodnie z prawem dorobek śp.Ojca.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz
Złomiarz #1881543 | 188.146.*.* 15 gru 2015 08:29
Teraz czekamy na skwer Piotra Wielkiego - bo pomnik to on już ma - tramwaj.
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-1) odpowiedz na ten komentarz
haha #1881506 | 94.254.*.* 15 gru 2015 07:31
Wiedziałem, że jakiś burak od komuchów go zwyzywa :) czekam teraz na "to żyd" oraz to pedał"
Ocena komentarza: warty uwagi (4) odpowiedz na ten komentarz
Janosik #1881460 | 176.221.*.* 14 gru 2015 23:20
A plac Janosika lub plac Gangu Olsena. A najlepiej Plac Arbuzowo Szwagrowy
Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz
nazwa przystanku #1881443 | 81.190.*.* 14 gru 2015 23:01
- to nie mogłaby być po prostu ul. Reja, albo Urząd Marszałkowski, dziwne ? raczej do centrum ludzie jadą najczęściej do urzędów, bardziej zrozumiałe byłoby to dla ludzi .....chyba, że ktoś ważny tego pana od skweru specjalnie promuje ? Nie wystarczy mu już nazwa skweru, chce jeszcze a przystanek ?
Ocena komentarza: warty uwagi (12) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (4)
Tam powinien być Skwer Ks. Żołnierkiewicza #1881423 | 109.241.*.* 14 gru 2015 22:19
Kto konsultował z olsztyniakimi jakiegoś Wakara. Kto to był ? Dobrze chociaz, że nie Bublewicz. Ta Córeczka taka agresywna. Przegrala wybory ale kreci sie przySzchetynie w brukseli i szczeży te zebiska jak jaj tatuś. Darmozjadztwo w genach mają
Ocena komentarza: warty uwagi (2) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (4)
A Wielki Partiota Jan Baczewski nie zasłuzył #1881421 | 109.241.*.* 14 gru 2015 22:16
Jakieś ...szemrane przybłędy, pijacy, nieroby itp. mają ulice, place, aleje, a człowiek rodowity Warmiak, Poseł Mniejszości Polskiej w Prusach do Reichstagu,, z ktrórego inicjatywy powstało 30 polskich szkól na Warmii nie zasłuzył sobie na ulice w Olsztynie. Ulica jego imienia jest w Dębnie, Nowym Tomyślu, w koszalinie a w Olsztynie nie ma. Wstyd
Ocena komentarza: warty uwagi (3) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (2)
allensteiner #1881414 | 88.156.*.* 14 gru 2015 22:05
Słusznie pisze Kamil, bardzo rozsądna propozycja. Ludzie nie mają pojęcia, kim są patroni ulic, przy których mieszkają, może z wyjątkiem Kościuszki czy Mickiewicza. Niech by chociaż o tych "przystankowych" się czegoś dowiedzieli. Przy dzisiejszym stanie techniki nie powinno to w autobusach stanowić problemu (pewnie i w tramwajach). Komunikat "następny przystanek - Wańkowicza" i wyświetla się tekst, że był to pisarz i co się tam zmieści na tekst jego związku z miastem czy regionem (najtrudniej by było z Piłsudskim).
Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (4)
Kamil #1881394 | 5.173.*.* 14 gru 2015 21:40
A może warto skorzystać z wyświetlaczy w autobusach i co jakiś czas dać krótkie slajdy z informacjami najważniejszych "patronów" ulic, skwerów, etc.
Ocena komentarza: warty uwagi (11) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (2)
henk #1881387 | 46.76.*.* 14 gru 2015 21:34
Skwer księcia lubawskiego Betonisława Uśmiechniętego.
Ocena komentarza: warty uwagi (16) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
wuj #1881373 | 188.146.*.* 14 gru 2015 21:14
A kiedy skwer Grzymka?
Ocena komentarza: warty uwagi (2) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (4)
Murka #1881365 | 188.146.*.* 14 gru 2015 21:03
Ludzie!!!!! ul. Gębika WŁADYSŁAWA pisarza - i działacza Kultury - patrz wikipedia a nie Jego syna Andrzeja ginekologa !!!!!!litości!!!! wyjaśnijcie ludziom drodzy Redaktorzy !!!!!!
Ocena komentarza: warty uwagi (18) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (2)
MAG #1881355 | 81.190.*.* 14 gru 2015 20:54
Żeby wiedzieć kim był A,.Wakar trzeba czytać książki i interesować się swoim miastem w którym się mieszka. Oprocz p.Eli , ja i moi znajomi też znają pana Wakara . Ten typ go tylko nie zna.
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-2) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
a #1881348 | 164.126.*.* 14 gru 2015 20:45
I tak zmienią na skwer Lecha i Marii Kaczyńskich, po co ten hałas.
Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz
and #1881337 | 84.172.*.* 14 gru 2015 20:28
komunista tez byl ---- "aktywny społeczno-politycznie. Przez 4 lata zasiadał w Komitecie Wojewódzkim PZPR. Był jednym z współzałożycieli Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze”, a w latach 1966-1987 redaktorem naczelnym i dyrektorem Wydawnictwa „Pojezierze”(.wikipedia)
Ocena komentarza: warty uwagi (4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (3)
ten typ to pewnie jakims Komuchem byl #1881316 | 178.235.*.* 14 gru 2015 20:06
a może i solidarnosciuchem bo go tak na ołtarze wynoszą a człowieka nikt nie zna oprócz p. Eli
Ocena komentarza: warty uwagi (4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
ciekawe czy po takim artykule #1881310 | 178.235.*.* 14 gru 2015 20:00
p. Ela będzie jeszcze raz musiala przypominać kim był owy czlek
Ocena komentarza: warty uwagi (3) odpowiedz na ten komentarz
huncwot #1881297 | 88.156.*.* 14 gru 2015 19:47
Pan Wakar mnie nauczył historii Olsztyna. To wielki człowiek.
Ocena komentarza: warty uwagi (2) odpowiedz na ten komentarz
Damski Bokser #1881294 | 95.160.*.* 14 gru 2015 19:44
A kiedy będzie ulica Pana Czesława?
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-4) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (2)
ong #1881290 | 88.156.*.* 14 gru 2015 19:39
Mam nadzieję że niebawem swojego miejsca upamiętnienia w Olsztynie doczeka się pan S. Piechocki.
Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz
krzroy #1881267 | 81.190.*.* 14 gru 2015 19:21
Wikipedia: Skwer (ang. square, pol. kwadrat) – niezabudowany obszar na terenie miejscowości spełniający funkcje rekreacyjne. Najczęściej skwer jest terenem zieleni z trawnikami, klombami, krzewami oraz drzewami, a niekiedy znajdują się tam fontanny, alejki, ławki i inny sprzęt rekreacyjny. A teraz popatrzcie na to zdjęcie. Skwer?
Ocena komentarza: warty uwagi (17) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
anna #1881264 | 37.248.*.* 14 gru 2015 19:18
Te panie które mówiły o p.Gębiku powinny się wstydzić,Znałam osobiście dzieci w/w pana,miał dwie córki,z jedną uczyłam się w szkole.
Ocena komentarza: warty uwagi (3) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)
123 #1881261 | 217.99.*.* 14 gru 2015 19:15
Zmienić nazwę na Petru ! Wart Pac pałaca, wart pałac Paca !
Ocena komentarza: poniżej poziomu (-3) odpowiedz na ten komentarz
K #1881255 | 94.254.*.* 14 gru 2015 19:06
Raczej Skywalkera na cześć gwiezdnych wojen
Ocena komentarza: warty uwagi (5) odpowiedz na ten komentarz