Historia wanny z kąpielą w tle

Gdy tylko pojawił się gatunek homo sapiens, pierwsi ludzie myli się w sposób najbardziej oczywisty, czyli w strumieniu lub w jeziorze. Wszystko zmieniło się za sprawą kultury minojskiej. W XVI w. p.n.e. w Knossos na Krecie w bogatym pałacu królewskim pojawiła się kanalizacja, a wraz z nią spłukiwane toalety i wanna. Była kamienna i niewielka, ale za to bogato zdobiona. Długie kąpiele królowej były kompletnie nierozumiane przez ówczesne społeczeństwo.

Wanna Archimedesa, Grecy wiedzieli wiele

o wannie i już wtedy przyczyniła się ona do odkrycia podstawowego prawa hydro- i aerostatyki. Archimedes, leżąc w wodzie, odkrył teorię wyporności. Filozof jednak nie był zwolennikiem długich kąpieli, bo twierdził, że rozmiękcza ciało, przez co organizm jest bardziej podatny na choroby. Jednak na kąpiele mogli pozwolić sobie jedynie przedstawiciele elit. Co ciekawe, Grecy często do mycia nie używali wody. W tym celu korzystali z oliwy, nacierając całe ciało, a następnie ścierali ją wraz z brudem!

Starożytne SPA

Inaczej sprawa wyglądała w innej wielkiej starożytnej cywilizacji, czyli u Rzymian. Można powiedzieć, że Rzymianie stworzyli kolebkę SPA. Ich publiczne termy obfitowały w źródła termalne, a długie kąpiele stanowiły rytuał. Nie był to jednak jedyny sposób dbania o higienę. Zamożne domostwa posiadały pokoje zbliżone wyglądem do współczesnych łazienek, które obfitowały w luksusy. W środku można było znaleźć dwie wanny, jedna do zimnej, a druga do ciepłej wody, a nawet osobne dla jednej i dwóch osób.

Brudne średniowiecze

Przedstawiciele kolejnej epoki nie należeli do czyścioszków. W średniowieczu, bo o nim mowa, odeszło się od kąpieli dla przyjemności. Wszystko za sprawą Kościoła, który potępił korzystanie z kosmetyków, a nawet mycie się. Uznawano to za przejaw próżności. Innym powodem była szalejąca epidemia dżumy.

Popularna wówczas stała się teoria, że choroba rozpowszechnia się przez wodę, która miała rozpulchniać skórę, przez co do organizmu dostawały się bakterie. Zachowano jednak łaźnie publiczne, które ciągle wzbudzały obawy przed potępieniem przez duchownych. Nie było to nieuzasadnione, bo w tamtych czasach nie było podziału na płeć, a mężczyźni jako rozrywkę traktowali obserwowanie nagich kobiet z bali wypełnionych wodą. Co ciekawe, Polska na tle Europy wypadała pachnąco. Władysław Jagiełło nie wytrzymał bez kąpieli dłużej niż trzy dni, a książę Witold relaksował się w wodzie codziennie.

Kąpiel szkodzi?

Nastanie renesansu niczego nie zmieniło. Choć technologia i nauka się rozwinęła, to wciąż obowiązywały wzorce higieniczne z poprzedniej epoki. Cały czas wierzono, że przez mokrą skórę można nabawić się licznych infekcji.

Jeszcze gorzej było w baroku. Tu higiena z mokrej przeszła w tzw. suchą. Utrwalano teorię, że należy myć tylko te części ciała, których nie zakryje ubranie, a najschludniejszym rozwiązaniem jest zmiana okrycia. Zamiast wody najzamożniejsi używali perfum i pudru.

Najciekawsze jest to, że kategorycznie wstrzymywano się przed myciem włosów, wszystko po to, aby utrzymać piękną fryzurę pokrytą dużą ilością pudru. Woda dobrej jakości była towarem dla bogatych, bo w XVII-wiecznej Warszawie beczka tego płynu kosztowała 15 gr, czyli równowartość 3-4 kur! Jednak kąpiele powracały powoli do łask. Wanny wolno stojące stawiano w salonach, a damy kąpały się w wodzie pudrowanej, aby zakryć nagość. Czasami przykrywano je, aby ciepło się nie ulatniało. Popularność zyskiwały tzw. kuracje u wód, czyli praktyki przypominające obecne uzdrowiska. Ciągle wierzono, że ciepła kąpiel szkodzi, dlatego używano wody zimnej. Dzięki temu obok sypialni, zaczęły powstawać pierwsze łazienki.

Przełom w higienie

W 1751 r. w encyklopedii pojawiła się pierwsza definicja wanny. Brzmiała ona tak: „Obiekty o ustalonych kształtach: 4,5 stopy długości na 2,5 szerokości oraz 26 cali wysokości. Mogą być wykonane z miedzi bądź drewna opasanego obręczami”.

XIX w. to przełom w higienie. Powstały pierwsze sieci kanalizacyjne. Jednak łazienki ciągle były przywilejem bogatych. Biedniejsi korzystali z łaźni publicznych lub miednicy i dzbanka. Niekiedy kąpano się w drewnianych baliach, których używano do prania. Wodę podgrzewano w garnkach, a następnie wszyscy członkowie rodziny kąpali się w niej jeden za drugim.

Hydromasaż i jacuzzi

Wiek XX przyniósł dostęp do bieżącej wody w każdym domu, a kąpiele zaczęto ponownie stosować w rekreacji. Pod koniec stulecia obawiano się, że prysznice w pełni wyprą wanny, jednak tak się nie stało. Pojawiły się pierwsze modele z hydromasażem, czyli popularne jacuzzi.

Obecnie ciągle kultywuje się kąpiele, które służą nie tylko czystości, ale też relaksowi i urodzie. Do tych celów stosuje się liczne kosmetyki: olejki eteryczne, płyny do kąpieli, sól morską czy nawet płatki róż. Mimo że wanna przeszła ogromną metamorfozę, trudno wyobrazić sobie łazienkę bez niej. Można powiedzieć, że powróciliśmy do idei rodem ze starożytnego Rzymu, gdzie SPA było równie popularne jak teraz. Historia wanny i kąpieli zatoczyła koło.
Monika Smolik