Jak dobrać odpowiednią zaprawę klejową do płytek

Nowoczesne i zróżnicowane okładziny, takie jak gres, granit, piaskowiec, marmur czy szkło, o odmiennych, ale ściśle określonych parametrach, wymagają stosowania przystosowanych do nich specjalistycznych klejów.

Wiedza z opakowania i z internetu
Na każdym worku kleju w widocznym miejscu znajduje się informacja o rodzaju zaprawy, jej właściwościach i zastosowaniu. Z reguły informacja ta ma charakter kodu literowo-cyfrowego, zgodnego z normą PN-EN 12004:2002. Kombinacja liter i cyfr zrozumiała jest przede wszystkim dla fachowców, dlatego warto zajrzeć dodatkowo do karty technicznej wyrobu, dostępnej na stronie internetowej producenta.
Stamtąd dowiemy się m.in. o cechach zaprawy, takich jak elastyczność czy przyczepność, jak również o przeznaczeniu kleju do określonego rodzaju płytek, a także o przygotowaniu podłoża, sposobie nakładania na nie zaprawy i jej wydajności. Wybór kleju zależy od miejsca przyklejenia okładziny (wewnątrz lub na zewnątrz, na podłodze lub na ścianie), od cech podłoża (jego równości, stabilności, chłonności i przyczepności) oraz od wielkości płytek i stopnia ich nasiąkliwości.

Żeby gres dobrze się trzymał i nie pękał
Płytki z gresu, a także z granitu, doskonale sprawdzają się w miejscach narażonych na działanie wody czy wilgoci. Mają wysoką wytrzymałość, są odporne na niską temperaturę i jej zmiany, czynniki chemiczne, zarysowanie i ścieranie.
Ze względu na ich niską nasiąkliwość, zaprawy użyte do przyklejenia tego typu płytek powinny charakteryzować się zwiększoną przyczepnością i dłuższym czasem zwilżania (wg normy oznaczenie C2). Kleje te w swoim składzie zawierają większą ilość żywic proszkowych odpowiedzialnych za elastyczność i wstępną przyczepność zaprawy, a także inne składniki pozwalające dłuższy czas zwilżać powierzchnię klejonej płytki.
W przypadku klejenia podłogowych płytek wielkoformatowych na zewnątrz, szczególnie ważną własnością kleju jest jego samorozpływność. Umożliwia ona całkowite wypełnienie przestrzeni między płytką podłogową a podłożem, co zapobiega gromadzeniu się tam pary wodnej, a w efekcie pękaniu okładziny. Ze względu na grubość warstwy (4-20 mm) klej jednocześnie wyrównuje podłoże i przykleja płytki.

Kamień naturalny bez przebarwień
Do mocowania okładzin nasiąkliwych z materiałów naturalnych, takich jak marmury, piaskowce, trawertyny, a także ceramika szklana i polerowane gresy, w których podczas szlifowania „otwarto“ mikropory, służą specjalne kleje. Są one produkowane na bazie białego cementu, dzięki temu nie przebarwiają płytki, co mogłoby wystąpić, gdyby zastosowano zwykłe kleje z szarym cementem. Ze względu na ciężar właściwy płytki, są to kleje wysokoplastyczne, ze zmniejszonym spływem z powierzchni ściany (klasa C2 TE). Optymalny dobór konsystencji i grubości warstwy eliminuje spływ kleju, co pozwala na rozpoczęcie prac od góry ściany i uniknięcie docinania płytek w tak eksponowanym miejscu.

Kleimy szybko, szybciej, najszybciej
W sytuacjach, gdy wymagany jest szybki czas wykonania prac, niezbędne jest zastosowanie klejów szybkosprawnych. Ich użycie pozwala na chodzenie po okładzinie ceramicznej już po kilku godzinach od jej ułożenia (w przypadku innych zapraw 24-48 godz.). Minusem jest to, że rozrobioną zaprawę trzeba wykorzystać w czasie nie dłuższym niż 30-45 minut, a na skorygowanie ułożenia płytki jest tylko 10 minut. Tego typu kleje znajdują zastosowanie także przy pracach w trudniejszych warunkach atmosferycznych. Szybkosprawność zaprawy oznaczana jest m.in. symbolem F.

Kleje przeznaczone do zadań specjalnych
Cementowe zaprawy klejące nie znajdują zastosowania na tzw. podłożach trudnych: starej glazury, odkształcalnych z płyt g-k i drewnopochodnych lub płytek PVC. Wówczas należy zastosować kleje dyspersyjne (symbol D). Dzięki zawartości spoiw polimerowych mają dużą wytrzymałość na zginanie. Są produkowane jako gotowa do użycia pasta. Oferowane w niewielkich opakowaniach, sprawdzają się przy drobnych naprawach, np. wymianie kilku pękniętych płytek. Kleje dyspersyjne mają słabą odporność na duże różnice temperatur i z tego względu stosowane są tylko wewnątrz pomieszczeń.
Całkowicie wodoszczelne kleje reaktywne (klasyfikowane zwykle jako R1), jedno- lub dwuskładnikowe, po zmieszaniu mają wysoką elastyczność kompensującą naprężenia. Stosuje się je m.in. na podłożach metalowych, na płytkach ceramicznych, wykładzinach PVC.

O czym poinformuje nas norma klejowa
Każdy producent chemii budowlanej ma obowiązek umieścić na opakowaniu zaprawy klejącej jej charakterystykę, zgodną z normą PN-EN 12004:2002. Jest to oznaczenie typu i klasy kleju, wyrażone przy pomocy kodu literowo-cyfrowego. Norma określa trzy typy klejów: cementowe (C), dyspersyjne (D) i reaktywne (R). Klasa informuje o stopniu przyczepności zaprawy. I tak, kleje zwykłe, normalnie wiążące, oznaczone są cyfrą 1, kleje o podwyższonej przyczepności, cyfrą 2. Litery E, F lub T oznaczają własności użytkowe, odpowiednio: klej ma wydłużony czas otwarty (od momentu nałożenia zaprawy na podłoże do chwili, kiedy możliwe jest jeszcze przyklejenie płytki), jest szybkowiążący albo o obniżonym spływie. Symbol S1 oznacza dodatkowe spełnienie normy na odkształcenie.

Test prawdę nam powie
Tomasz Wojtynek, ekspert producenta chemii budowlanej
Zaprawę do klejenia okładzin ceramicznych trzeba przygotować zgodnie z instrukcją podaną przez producenta. Nie można nic dodawać na własną rękę, ponieważ może to w istotny sposób zmienić jej właściwości. W przypadku stosowania uniwersalnego kleju na trudne podłoża, można do niego dodać emulsję elastyczną. Producenci dopuszczają taką możliwość, jednak lepszym rozwiązaniem jest użycie kleju elastycznego, oznaczonego np. symbolem C2E. Jeżeli nie mamy pewności co do zastosowania danego kleju, przed ułożeniem całej okładziny należy przykleić pojedyncze płytki i po kilku dniach spróbować je oderwać. Próba wypadnie pozytywnie, jeżeli zerwanie nastąpi w warstwie kleju. W przypadku gdy cały klej odejdzie wraz z płytką, albo zostanie na ścianie lub podłodze, prawdopodobnie trzeba lepiej przygotować podłoże lub zastosować inną zaprawę.

Rafał Śliwiak