Czy równość płci w Unii Europejskiej przyspiesza?

Ale jak zawsze — wiele kryje się pod liczbami i jest to obraz pełen niuansów. — Na przestrzeni lat UE poczyniła postępy w kierunku równości płci — uważa Carlien Scheele, dyrektor EIGE (European Institute for Gender Equality — Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn). — Ale mamy też świadomość, że to nie wystarczy, a zyski są kruche. Dziś jedynie Szwecja z wynikiem powyżej 80 punktów w Indeksie zbliża się do równości płci. Ale Szwecja reprezentuje jedynie 2 proc. populacji UE. Zawsze znajdzie się wymówka, aby nie nadać priorytetu pracom nad równouprawnieniem płci. Nie możemy do tego dopuścić. Musimy działać teraz. Razem — na wszystkich poziomach. I trzeba świętować kolejne zwycięstwa, bez względu na ich skalę. To właśnie będzie nas napędzać: #3StepsForward.

Kraje osiągające najlepsze wyniki, takie jak Szwecja, Holandia i Dania, nadal przodują w Indeksie — tak jak to miało miejsce przez ponad dekadę.
Jednak ich postępy albo się zatrzymały, albo nastąpił spadek punktów — co widzimy w krajach takich jak Finlandia czy Francja. To wyraźnie pokazuje, że zysków nie można przyjmować za pewnik. Należy je zakotwiczyć i wesprzeć środkami zapewniającymi utrzymanie postępu.

Z drugiej strony widzimy kraje takie jak Włochy, Portugalia, Luksemburg i Malta, które pomimo uzyskania wyników poniżej średniej UE poczyniły ogromne postępy w zakresie równości płci w ciągu ostatnich 10 lat. Zatem gdy kraje wprowadzają odpowiednie środki, tempo postępów wzrasta.

Zmniejsza się różnica w opiece ze względu na płeć. Ale nie dlatego, że mężczyźni przejmują więcej obowiązków opiekuńczych. To raczej kobiety robią mniej. Do tej zmiany mogły przyczynić się technologie wspomagające, usługi dostawy do domu lub zwiększone zatrudnienie kobiet. Jednak technologia może wspierać pewne zmiany jedynie poprzez outsourcing części obowiązków związanych z opieką. Aby przejść ostatnią milę, potrzebne będą zmiany strukturalne — jak twierdzi Claudia Goldin, profesor ekonomii i laureatka Nagrody Nobla w 2023 r.: — Nigdy nie będziemy mieli równości płci, dopóki nie będziemy mieli równości między parami.
Po raz pierwszy od 10 lat liczba kobiet w parlamentach i w zarządach zbiegła się i wynosi 33 proc. Ustawodawstwo otwiera drogę do znaczących zmian. Ustawowe kwoty w ośmiu państwach członkowskich UE pomogły przełamać szklany sufit w firmach, dzięki czemu na stanowiskach kierowniczych pojawiło się więcej kobiet, co wpłynęło na większą innowacyjność, kreatywność i produktywność w zarządach. Miejmy nadzieję, że dyrektywa dotycząca równowagi płci w zarządach spółek — zatwierdzona w zeszłym roku — utrzyma dynamikę i będzie miała wpływ na inne państwa członkowskie UE.

Obecnie potrzebujemy bardziej ukierunkowanych działań w parlamentach, aby przyspieszyć postęp w sferze politycznej — zwłaszcza w kontekście wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2024 r.

Praca do wykonania

Przede wszystkim segregacja płci na rynku pracy nie poruszyła się ani o centymetr. Odnotowano postęp w obszarze pracy, szczególnie w zakresie elastycznych możliwości zatrudnienia. Uderzające jest jednak to, że na rynku pracy panuje dziś taka sama segregacja płciowa, jak 10 lat temu.
W miarę kształtowania się transformacji cyfrowej i ekologicznej powstaje coraz więcej nowych miejsc pracy, które wymagają zmiany i podnoszenia kwalifikacji, aby sprostać nowym i zmieniającym się wymaganiom na rynku pracy. Kobiety nie są tak zaangażowane, jak mogłyby być. Stopniowo doganiają wymagania dotyczące stanowisk pracy w naukach ścisłych, inżynierii i matematyce (STEM), ale odsetek mężczyzn w zawodach związanych z edukacją, zdrowiem i opieką społeczną (EHW) jest zamrożony. Zielona transformacja nie tylko stworzy popyt na umiejętności STEM, ale stworzy także nowe zapotrzebowanie w sektorze opieki, w którym brakuje ludzi.

Tegoroczny wskaźnik równouprawnienia płci pokazuje, że postęp jest możliwy, ale pozostaje kruchy, jeśli nie jest wspierany działaniami we wszystkich obszarach życia we wszystkich państwach członkowskich UE. Praca tutaj nie jest skończona. Musimy iść dalej. Pokonywanie dystansu oznacza przyjęcie perspektywy przekrojowej — szczególnie w przypadku zmian klimatycznych, gdzie różnice między płciami są doświadczane przez różne osoby i grupy. Wiedza prowadzi do zmiany.

Z 61,9 pkt na 100 Polska zajmuje 18. miejsce w UE pod względem Wskaźnika Równości Płci. Jego wynik jest o 8,3 punktu gorszy od wyniku dla całej UE. Od 2010 r. wynik Polski wzrósł o 6,4 pkt, głównie dzięki poprawie w dziedzinie czasu (+17,3 pkt) i pieniędzy (+8,9 pkt). Od 2020 r. wynik Polski wzrósł o 4,2 pkt, co stanowi jeden z największych skoków wśród państw członkowskich w tym okresie. Można to przypisać wzrostowi w dziedzinie czasu (+ 19,0 pkt). W konsekwencji pozycja Polski w tegorocznym Indeksie awansowała o trzy miejsca, awansując na 18. pozycję w UE.

Polska zajmuje 16. miejsce wśród wszystkich państw członkowskich w dziedzinie pieniędzy z 78,4 pkt, co oznacza wzrost o jedno miejsce w stosunku do 2020 r. Jednak postęp w punktacji w tej dziedzinie zatrzymał się w tym okresie (+ 0,3 pkt). W dziedzinie pieniądza Polska najwyżej plasuje się w subdziedzinie „sytuacji gospodarczej” (11. miejsce) z wynikiem 92,3 pkt. W subdziedzinie „zasoby finansowe” Polska osiąga 66,6 pkt i zajmuje 16. miejsce, co oznacza wzrost o 0,7 pkt od 2020 r.

Od 2020 r. największa poprawa wyników Polski nastąpiła w dziedzinie czasu (+19,0 pkt), przesuwając kraj o 15 miejsc na 4. pozycję. Jest to największy wzrost pozycji w rankingu wśród wszystkich państw członkowskich w tej dziedzinie i wynika również ze zróżnicowanego tempa zmian w tej dziedzinie w kilku innych krajach. Głównym czynnikiem wzrostu Polski w tej dziedzinie była poprawa w subdziedzinie „działań społecznych” (+26,0 pkt). Polska uzyskała w tej subdziedzinie 69,0 pkt i awansowała o 18 miejsc, plasując się na 2. miejscu w analogicznym rankingu.

Najniżej punktowaną domeną Polski jest władza (36,4 pkt). Pomimo wzrostu wyniku od 2020 r. (+2,0 pkt) Polska utrzymuje się tutaj na 20. miejscu. Wynika to z szybszego postępu innych państw członkowskich, przy jednoczesnym zahamowaniu postępu w subdziedzinie „podejmowania decyzji politycznych”, w której Polska uzyskała 47,2 pkt. W subdziedzinie „podejmowania decyzji społecznych” Polska zajmuje 26. miejsce z wynikiem 26,2 pkt, co jest najniższym wynikiem Polski spośród wszystkich subdziedzin.
Czyli… działamy!