Wirtualna wystawa przypomina o stanie wojennym

Stan wojenny w naszym kraju został wprowadzony decyzją I sekretarze KC PZPR oraz ówczesnego premiera, generała Wojciecha Jaruzelskiego. Ponadto oficjalnie wprowadzenie stanu wojennego zostało także potwierdzone podpisami ministrów spraw wewnętrznych oraz obrony narodowej. Utworzono nowy organ władzy, tzw. WRON (Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego), na której czele stanął generał Wojciech Jaruzelski.

Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego ówczesne władze kraju starały się uzasadniać podjętą decyzję. Groźba anarchii i zagrożenia struktur państwa, widmo wojny domowej, próba zbrojnego zdobycia władzy przez obóz „Solidarności” oraz próba wyprowadzenia kraju z kryzysu gospodarczego – takimi argumentami usprawiedliwiano ruch, który w opinii większości historyków miał na celu de facto zniszczenie „Solidarności” poprzez „odcięcie” ją od społeczeństwa.

To bardzo ważne historycznie wydarzenie przypomina właśnie Muzeum Historyczne w Ełku, które przygotowało wirtualną wystawę poświęconą stanowi wojennemu. Na czym skupia się prezentacja ełckiej instytucji?
— Jesteśmy przed 39. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego i upamiętniamy to wydarzenie co roku w jakiś sposób. Ta wystawa opowiada o stanie wojennym w szerokiej perspektywie czasowej, ale i geograficznej. Opowieść o stanie wojennym rozpoczyna się już w latach 70’ kiedy Polska zaczyna popadać w kryzys gospodarczy i zaczynają się tworzyć pierwsze ośrodki opozycyjne względem władz, co na początku lat 80’ doprowadziło do powstania „Solidarności”, bardzo dużego , ogólnopolskiego ruchu. Znaczna część tej wystawy opowiada o realiach życia w stanie wojennym, o konsekwencjach wprowadzenia go dla działaczy „Solidarności”, ale też zwykłych ludzi. Wystawa wychodzi także poza stan wojenny. Opowiada o tym, co stało się po stanie wojennym w latach 80’, a więc o stopniowym odrodzeniu się struktur „Solidarności” i o tym, jak to w końcu doszło do pierwszych, częściowo wolnych wyborów parlamentarnych, w których to zwyciężyła opcja opozycyjna wobec władzy — tłumaczy Jakub Knyżewski z Muzeum Historycznego w Ełku.

Co istotne, pośród materiałów wyselekcjonowanych na potrzeby wystawy znajduje się także lista ełczan internowanych podczas stanu wojennego. Odnajdziemy na niej 14 nazwisk. Wszystkie te osoby zostały internowane jeszcze w grudniu 81’. W odosobnieniu przebywały m.in. w ośrodkach internowania w Suwałkach, Białymstoku, Gołdapi i Kwidzyniu (Ełk znajdował się wówczas w województwie suwalskim – przyp. red.)

Ełk mieścił się w strukturach „Solidarności” Region Pojezierze. Powstała w maju 81’ w świetlicy zakładów mięsnych w Ełku. Ełczanie wchodzili w skład jej władz. Ponadto w naszym mieście znajdowała się także Miejska Komisja Koordynacyjna „Solidarności”. Na jej czele stali: początkowo Jerzy Danieluk, a później Andrzej Bach. Wątki ełckie są oparte na archiwach IPN-u, więc wszystko jest udokumentowane, np. z materiałów Służby Bezpieczeństwa dowiadujemy się, że spotkania grup konspiracyjnych w okresie stanu wojennego odbywały się np. w okolicach Ruskiej Wsi nad jeziorem.

Więcej takich ciekawostek można zobaczyć w przyszykowanej wirtualnej wystawy. Muzeum zachęca do jej odwiedzenia na swoim FB oraz stronie internetowej instytucji.

Stan wojenny jest bardzo skrajnie postrzegany przez Polaków. Przez wiele lat był polityczną ością niezgody pomiędzy szeroko pojętymi obozami prawicy i lewicy. Postkomuniści i socjaliści zwracają uwagę, że była to próba obronienia polskiej państwowości i uchronienia jej przed ryzykiem wprowadzenia do naszego kraju obcych wojsk. Prawica natomiast widziała w decyzji o „wyprowadzeniu” wojska na ulicę, rozpaczliwą, siłową próbę umocnienia władzy komunistycznej w Polsce i zlikwidowanie krajowej opozycji politycznej. O ile optyka odbierania stanu wojennego z biegiem lat się nie zmieniła, to wydaje się, że czas „wygładza” nieco konflikt społeczny związany z tym wydarzeniem.
— Myślę, że to generalnie dotyczy całego społeczeństwa, Ełku również. Jesteśmy częścią społeczeństwa polskiego, a te przez lata było pod tym względem jakoś podzielone, głównie politycy, ale ten podział odbijał się także na przeciętnym Kowalskim. Mamy tu do czynienia z jednej strony ze zwolennikami tezy, że to nas miało uchronić przed interwencją wojsk sowieckich, które przecież w naszym kraju były. A z drugiej strony mamy zwolenników tezy, że władzom PRL chodziło wyłącznie o przedłużenie swojej niepodzielnej władzy w Polsce. Myślę, że ten spór już od kilku lat wygasa, jakoś w mediach nie widzę natężenia tej dyskusji — mówi Jakub Knyżewski.

SPIS INTERNOWANYCH Z EŁKU: Andrzej Bach, Jerzy Danieluk, Jacek Golak, Wacław Jankowski, Radosław Jurgielewicz, Edward Kochanowski, Jan Zbigniew Kozikowski, Lucyna Mazurkiewicz, Józef Możejewski, Ryszard Radaszkiewicz, Andrzej Sawicki, Alina Songin, Teresa Trocka, Halina Wysocka,

fot. Kurier Makowski