Ile i na co wydaje państwo? Odpowiedzi Polaków zaskakują

Badania, opublikowane w czasopiśmie "European Journal of Political Economy" przez Jakuba Sawulskiego, Nikodema Szewczyka i Anetę Kiełczewską, pokazują, że Polacy mają ograniczoną wiedzę o strukturze wydatków publicznych.

Mimo że badania przeprowadzono we wrześniu 2021 roku, ich wnioski wciąż są aktualne. Przykładem jest badanie CBOS z lipca 2024 roku, które wskazuje, że 72% Polaków opowiada się za ograniczeniem wydatków państwa, podczas gdy tylko 9% popiera podniesienie podatków. Autorzy sugerują, że lepsza informacja o publicznych wydatkach mogłaby zmniejszyć poparcie dla cięć budżetowych.

[tweet]https://x.com/CBOS_Info/status/1819313701893120450[/tweet]

W eksperymencie na próbie 1800 osób ekonomiści sprawdzili, jak Polacy postrzegają strukturę wydatków publicznych w ośmiu kategoriach, takich jak emerytury, administracja czy ochrona środowiska. Średni błąd w ich odpowiedziach wynosił ponad 8 punktów procentowych. Największe różnice dotyczyły emerytur, na które ankietowani szacowali o połowę mniejsze wydatki niż w rzeczywistości, oraz administracji i ochrony środowiska, gdzie znacząco przeszacowali wydatki – trzykrotnie więcej niż faktyczne kwoty.

71% respondentów przeszacowało wydatki na administrację publiczną, wskazując wartość o co najmniej połowę wyższą od faktycznej, a 64% niedoszacowało wydatków na emerytury. Tylko 28% poprawnie oceniło, że to emerytury pochłaniają największą część budżetu, podczas gdy 31% błędnie uznało administrację za największy wydatek.

[tweet]https://x.com/jakubsawulski/status/1828196692669452688[/tweet]

Brak wiedzy o strukturze wydatków publicznych wpływa na ich ocenę – w grupie poinformowanej o faktycznej strukturze 39% wydatków uważano za zmarnowane, w porównaniu do 51% w grupie bez tej informacji. Informacja ta zmienia także opinie o priorytetach – bez niej 83% chciało zmniejszyć wydatki na administrację, natomiast większość popierała zwiększenie nakładów na zdrowie (71%) i emerytury (48%).

W grupie poinformowanej o rzeczywistej strukturze wydatków publicznych poparcie dla zwiększenia nakładów na emerytury było o 12 pkt proc. niższe, a poparcie dla ich zmniejszenia o 16 pkt proc. wyższe niż w grupie kontrolnej. Mimo to, w obu grupach większość respondentów chciała ograniczyć wydatki na administrację, co wskazuje na trwałe przekonanie o ich marnotrawstwie, niezależnie od faktycznej skali tych wydatków.

Badania sugerują, że rząd powinien dążyć do większej przejrzystości budżetowej, by lepiej informować społeczeństwo o strukturze wydatków. Świadomość wysokich nakładów na emerytury może zmniejszyć presję na ich dalszy wzrost, co staje się kluczowe w obliczu starzejącej się populacji.

[tweet]https://x.com/jakubsawulski/status/1828196700361761234[/tweet]

Jeden z autorów badania zauważył, że zwiększenie wiedzy o strukturze wydatków publicznych może poprawić ocenę rządu przez społeczeństwo. "Transparentność wydatków może sprawić, że ludzie będą lepiej oceniać polityków" – podkreślił ekonomista.

Zaznaczył jednak, że większa przejrzystość nie eliminuje poparcia dla populistycznych postulatów cięcia wydatków na administrację. Nawet informacja, że stanowią one tylko 5% budżetu, nie zmniejsza istotnie chęci do szukania oszczędności w tej kategorii.

Źródło: Money.pl