PRZEWODNIK PO BIEGANIU\\\ Jaki jest statystyczny uczeń na wf-ie? Sprawdziliśmy w klasach pierwszych LO i maturalnych

Odpowiedzi w rocznikach nie różniły się w znaczący sposób od środowisk, w których szkoła funkcjonuje. Aby nie być za drobiazgowym zaokrąglałem wartości według schematu; np. 43%, do 45%, a 42% do 40%.

Na pewno nie jest to materiał badawczy, na którym można oprzeć pewność statystycznych ocen. Zawiera w sobie sprzeczności w odpowiedziach. Nie jest jednak szczątkową oceną przedmiotu, potrzeb i sprawności uczniów. Ilość odpowiedzi pozwala z dużym prawdopodobieństwem spojrzeć na realny obraz roli szkoły w kształtowaniu sprawności ucznia.

Dziewczęta z klas pierwszych dostrzegają potrzebę sportu w szkole w mniejszym zdecydowanie procencie niż chłopcy. Prawie 40% uważa go za zbędny. Chłopcy oczekują go w tym wieku w 70%. W maturalnej klasie dziewczęta już w 70% negują potrzebę wychowania fizycznego. Maturzyści jednak pragną w 55% w-fu jako przerywnika lekcji przedmiotowych. Konieczność oceny jest czynnikiem decydującym o obecności na niej.

Chłopcom dwukrotnie częściej niż dziewczętom w klasach pierwszych zależy na poprawie sprawności. Maturzystki zauważają w sobie spadający poziom cech motorycznych bardziej niż odczuwały to w klasach pierwszych. Ich klasowi koledzy nie czują tego problemu w sobie. Jednak poprawy poziomu sprawności starsze roczniki nie wiążą z lekcjami wychowania fizycznego.

Gry sportowe są najbardziej pożądaną wersją zajęć. Siłownia zajmuje drugą pozycję potrzeb na w-fie. Wszystkie roczniki negują bieganie, podobnie jest z gimnastyką. Wskazują jednak w końcowych pytaniach, że najbardziej brakuje im wytrzymałości, gibkości i siły. Niewielu uczniów i uczennic zaznaczało w odpowiedzi potrzebę umiejętności pływania.

Za najbardziej przeszkadzający w lekcji czynnik uczniowie wskazują tłok w szatni i czas na przygotowanie się do niej podczas krótkiej przerwy. Z prysznica po lekcji w-fu chciałoby skorzystać 50% uczniów klas maturalnych i 40% pierwszych. Dziewczęta nie wskazują na konieczność tej potrzeby jako pierwszej. Bardziej martwią się oceną sprawności i sylwetki przez innych oraz brakiem intymności w szatni.

Wszystkie ankietowane roczniki w 70-85% chciałyby podniesienia sprawności jako końcowego skutku lekcji wychowania fizycznego pomimo niechęci uczestnictwa w niej. Zaskakuje minimalny odsetek oczekujących na wychowaniu fizycznym wiedzy w tym obszarze. Na zmęczenie, jako odreagowanie stresu szkolnego w pytaniu szczegółowym wskazuje 10% chłopców i 5% dziewcząt.

Podobna sytuacja jest w ocenie konieczności sportu w życiu. Pozytywny wpływ jego na zdrowie dostrzega większość uczniów i uczennic. Minimalna ilość uważa, że jest on niepotrzebnym źródłem stresu i jako przedmiot jest zbędny w szkole, a o sprawność zadbają wtedy, jak zauważą jej brak w sobie.

Z własnej sprawności zadowolona jest połowa ankietowanych pierwszoklasistów. Dziewczęta są bardziej powściągliwe w ocenie. Przychylają się do zakreślenia odpowiedzi: "jest wystarczająca na mój wiek". Za złą uważa ją 20% uczennic klas pierwszych i 40% klas czwartych. Uczniowie w klasach maturalnych zmieniają zdanie i oceniają się pozytywnie w większym procencie niż ich młodsi koledzy. Zakreślają również w ankiecie brak umiejętności oceny swojej sprawności w kilku %.

Podobnie jest z diagnozą własnej sylwetki. Chłopcy w klasach pierwszych w 60% akceptują ją, dziewczęta również. 20% uważa ją za złą. 15% chce ją poprawić. Pozostali nie zwracają uwagi na ten aspekt. W klasach maturalnych odpowiedzi zadowalające z sylwetki zarówno dziewcząt i chłopców wskazują, że prawie połowa ankietowanych jest z niej zadowolona. Lustrzana część chce ją korygować. Minimalny procent nie ma zamiaru zawracać sobie nią głowy, lub ocenia ją źle.

W szkole lubi ćwiczyć 25% dziewcząt klas pierwszych i 40% chłopców. Dziewczęta z tej grupy w 40% wolą same zadbać o fizyczność i wskazują na większe zaangażowanie poza szkołą. Chłopcy z klas pierwszych widzą siebie ćwiczącego w domu i na klubowych treningach w 30%. Pozostali nie mają w sobie potrzeby aktywności. Maturzystki w 80% wolałyby w czasie wybranym przez siebie uczestniczyć w sportowej aktywności. 20% wskazuje na szkołę i sekcje zewnętrze. Chłopcy w tym roczniku wolą aktywność na szkolnym w-fie w 40% i indywidualne zmagania w podobnym wymiarze. 15% wybiera sport klubowy. Niektórzy nie dostrzegają tej potrzeby w ogóle.

Uczniowie i uczennice nie chcę biegać, ale wytrzymałości im brakuje. Nie lubią gimnastyki, a brakuje im też siły. Jednak pragnienie posiadania sprawności nie może ograniczać się do chciejstwa. Oczekiwanie wnętrza, aby w zdrowiu poruszać się w dalszym życiu, wymaga wysiłku. Młodość jest pozbawiona myślenia o późniejszym skutku braku sportu w życiu. Rywalizacja, która wymusza postęp cech motorycznych jest potrzebą umysłu, a nie ciała. Komputer doskonale wypełnił oczekiwania umysłu.

Na pewno trudno po tej ogólnej analizie wskazać sposób, aby szkolny w-f wskoczył na podium zdrowotnych potrzeb. Nie zaprosi go tam też żadna reforma oświaty. Potrzebna jest fundamentalna zmiana wymagań i pewności dydaktycznej szkoły. W XXI wieku nie możemy pozostać w mentalnym przyzwyczajeniu stron odpowiedzialnych za poziom w-fu. Ocena, że jest źle i jednocześnie sztywne trzymanie się wieloletnich schematów, to przedłużenie "agonii" sprawności ucznia.

Nauczyciel tkwi w obawie pretensji ucznia i rodzica, jak coś podkręci na lekcji. Odczuwanie tych emocji powoduje, że woli być przyjaznym w lenistwie ucznia partnerem niż wymagającym przewodnikiem. Szkolna dydaktyka potrafi poruszać się slalomem w systemie ocen, aby nie odczuwać presji prowadzącej do konfliktów wynikających z pracy z uczniem, który reaguje buntem na dyskomfort wysiłku. Czy obowiązkowe testy od września 2023 r. w starszych klasach SP i średnich przypisane imiennie do nauczyciela i ucznia coś zmienią? Według mnie – nie. Szkoła nie może być sędzią we własnej sprawie bez obserwacji zewnętrznej.

Jeżeli ponad 80% młodzieży oczekuje poprawy sprawności związanej z wychowaniem fizycznym i w podobnym procencie dostrzega pozytywne wartości jej w życiu, to może błędne jest myślenie, że młodzi ludzie nie chcą ćwiczyć. Może to oświata nie jest dostosowana do oczekiwań młodego pokolenia. Znam nauczycieli, którzy widzą podobnie tę zależność.

Paweł Hofman, trener lekkiej atletyki