Iławski ratusz — poznaj tragiczną historię burmistrza Giese

Na łamach Gazety Iławskiej już jakiś czas temu zakończyliśmy prezentowanie 28. zabytków Iławy. Natomiast na naszym portalu przybliżyliśmy na razie trzy punkty z listy: układ urbanistyczny (też jest zabytkiem), mury obronne oraz kościół p.w. Przemienienia Pańskiego (zwany czerwonym). Z przyczyn różnych musieliśmy zawiesić nasz cykl, jednak od teraz już podkręcamy tempo. Dziś wracamy z kolejnym zabytkiem. Pora na ratusz, a więc najważniejszy budynek w mieście.

Opis zabytku pochodzi z dokumentu "Aktualizacja raportu: Gminna ewidencja zabytków Gminy Miejskiej Iława" stworzonego w 2013 roku. Natomiast niezwykłą historię związaną z ratuszem przybliża nam Dariusz Paczkowski, przewodnik terenowy, który wraz z Michałem Młotkiem organizuje historyczne wycieczki po Iławie.

RATUSZ
W 1317 roku został wybudowany ratusz iławski. Zlokalizowano go na środku rynku wraz ze studnią miejską. Stał tam do 1706 roku, do wielkiego pożaru miasta, podczas którego uległ całkowitemu zniszczeniu. Na początku XVIII wieku planowano odbudowę ratusza, ale niestety plany się nie powiodły i Iława do początku XX wieku ratusza nie miała. Prawie do końca XVII wieku Rada Miejska zbierała się na posiedzeniach w domu burmistrza. Dopiero u schyłku tego wieku wynajęto kamienicę na potrzeby urzędu miejskiego. Na początku XX wieku, w latach 1910-1912 został wzniesiony neobarokowy ratusz przy Kaiserstrasse (obecnie ul. Niepodległości 13). Ratusz został wybudowany na terenach zielonych fosy miejskiej.

Budynek ratusza składa się z kilku części i został wzniesiony na planie litery C. Posiada bryły dwu- i trzykondygnacyjne. Jednym z ciekawszych elementów części głównej (środkowej) są schody zewnętrzne usytuowane po obu stronach głównego wejścia do ratusza. Dolna część schodów osłonięta jest obustronnie masywnymi wolutami. Każda z nich zakończona jest małą płaskorzeźbą w postaci lwiej głowy z otwartą paszczą. W wyższej kondygnacji znajdują się trzy wysokie okna. Nad oknami umieszczono trójkątne naczółki z dekoracją środkową w postaci masek ludzkich. Powyżej umieszczono fryz joński koronujący elewację, zaś w części dachu trzy facjatki, a zwieńczeniem jest dwustopniowa wieża z tarasem, tarczą zegarową oraz hełmem. Cena zakupu gruntów pod ratusz na początku XX wieku wyniosła 90 tysięcy marek, zaś całkowity koszt budowy tego gmachu wraz z wyposażeniem wyniósł ponad 200 tysięcy marek. Burmistrzem Iławy był wówczas Karl Friedrich Giese, który był inicjatorem budowy ratusza i osobiście nadzorował jego budowę.

Podczas II wojny światowej ratusz został zniszczony. Po wojnie odbudowany i przeznaczony na halę targową. Skrzydła budynku zostały poszerzone, gdyż pierwotnie stanowiły one połowę obecnego skrzydła wschodniego i zachodniego. Jednak elementy architektoniczne zostały odtworzone w postaci wielkich wolut podpierających szczyty od strony dziedzińca, a na osi pilastrów na dachu znajdują się posążki w postaci niewielkich wazonów. Strona południowa ratusza została dobudowana, po obu jej stronach znalazły się przejazdy, zaś przy obu ich narożnikach umieszczono ćwierć koliste wykusze, a w części wschodniej ulokowano facjatki. Skrzydło zachodnie charakteryzuje się portykiem, wspartym na pięciu półkolistych i szerokich arkadach, gdzie na wysokości piętra znajduje się półkolisty wykusz. W 1995 roku ratusz został odremontowany. Przywrócono mu pierwotne przeznaczenie i stał się ponownie siedzibą Rady Miasta i Burmistrza.
źródło: "Aktualizacja raportu: Gminna ewidencja zabytków Gminy Miejskiej Iława"

Budowniczy iławskiego ratusza i jego tragiczne losy
Opowiada Dariusz Paczkowski, iławski przewodnik terenowy