CZYTAM, BO LUBIĘ: Wiktor Paskow - "Ballada o lutniku"

Poznajemy go oczami młodego chłopca, Wiktora, który trafia do pracowni mężczyzny w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, w Bułgarii. Zaprowadza go tam ojciec, muzyk, ponieważ malec potrzebuje skrzypiec o specyficznym rozmiarze – ósemek. Henig przygotowuje dla chłopca instrument, a przy okazji, staje się przyjacielem całej rodziny.

Magiczna osobowość mistrza wypełnia cały świat Wiktora. W warsztacie starego lutnika powstają nie tylko skrzypce – to także schronienie przed mrocznym światem stalinizmu w Bułgarii. Droga Wiktora do dorosłości prowadzi przez niełatwe spotkania z przemijaniem, śmiercią, z niezrozumieniem.
Lata pięćdziesiąte ubiegłego wieku to czasy politycznych i ustrojowych absurdów, co w połączeniu z trudnymi warunkami, w jakich żyją bohaterowie powieści, daje upiorną, trudną do zrozumienia i zniesienia mieszankę.

Wiktor mieszka z rodzicami w kamienicy, w której jak w soczewce skupia się obraz bułgarskiego społeczeństwa – jest biednie, smutno, szaro; ludzie zmagają się z opuszczeniem, niezrozumieniem, wyzyskiem; jest przemoc domowa, niezgoda na sytuację finansową; jest też próba utrzymania się na powierzchni albo presja, by za wszelką cenę zmienić swój status społeczny. Rodzina Wiktora wpisuje się w tę przestrzeń. Matka ciągle zmaga się z odtrąceniem ze strony jej krewnych, zaś ojciec chłopca, muzyk, rozdarty jest między własnymi ideałami a społeczną presją bycia przeciętnym.

"Ballada o lutniku" jest też opowieścią o miłości do wykonywanego zawodu, niezależnie od tego, czy mówimy tu o przywiązaniu do muzyki, czy do rzemiosła. Henig słucha drewna, z którego wyrabia skrzypce, szanuje jego historię, pieczołowicie przygotowuje swoje stanowisko pracy, a swojej działalności związanej ze stworzeniem nowego instrumentu oddaje się z zapałem, ale i skupieniem. Te wartości, przekazuje również chłopcu.

Dorosły Wiktor wspomina przyjaźń z lutnikiem ze ściśniętym gardłem i sercem. Myśli o wszystkich kobietach i mężczyznach, którzy całe życie tkwili w kieracie niekończącej się biedy. O dzielnicy bez perspektyw, o domu bez nadziei. O starości, która skrada się krok po kroku i niepostrzeżenie stuka cię w ramię. Dławi go żal, że świat – skupiony czy to na procedurach i przepisach, czy to na codziennej gonitwie, by jakoś przeżyć – odwraca się plecami do dawnych mistrzów.
"Ballada o lutniku" to prosty i piękny przekaz miłości do bliźniego z dźwiękami skrzypiec w tle.

„Moralitet, który jest wolny od moralizowania, powieść historyczna bez opisu wielkich wydarzeń, trzyma w napięciu, nie będąc książką sensacyjną, wzrusza, choć nie ma w niej romantyzmu. Mimo niewielkich rozmiarów jest książką bardzo ważną.” Mariola Mikołajczak, tłumaczka

Książka dostępna w Bibliotece Miejskiej w Mrągowie.