Szpiedzy i piękne kobiety

Rzetelną informację o walce wywiadów w czasie II wojny światowej znajdziemy w książce Maxa Hastings‘a „Tajna wojna 1939-1945. Szpiedzy, szyfry i partyzanci”. Na przeszło ośmiuset stronach autor zajmująco opowiada o agentach angielskich, amerykańskich, radzieckich, francuskich, japońskich, włoskich i innych. Mówi o najgłośniejszych siatkach szpiegowskich.
Jedną z nich była rosyjska Czerwona Orkiestra działająca w Belgii, Holandii, Francji i Szwajcarii. Kolejna to tzw. Piątka z Cambridge. Agenci pracowali na tym angielskim uniwersytecie, stąd ta nazwa. Szpiegowali na rzecz ZSRR od początków II wojny do początku lat pięćdziesiątych XX wieku. Do siatki należeli m. in. Kim Philby, Donald Maclean i Anthony Blunt.

Książka Hastings'a przedstawia również galerią najbarwniejszych agentów. Warto tu wspomnieć o kilku: Alexander Rado, Wasilij Zarubin, Guy Liddell, Zoja Rybkin, Paweł Sudopłatow, Hugh Trevor-Roper i Richard Sorge. Autor opisuje również trudną pracę bezimiennych ludzi brytyjskiej Ultry i Double Cross, oficerów Abwehry, amerykańskich G-menów Hoovera, agentów wywiadu z Japonii, Polski, Irlandii i Rosji. Szkoda tylko, że tak mało autor pisze o naszym wywiadzie, czyli o słynnej polskiej dwójce.

Trzeba powiedzieć, że przed II wojną światową wywiad nie odgrywała dużej roli w konfliktach zbrojnych. Dopiero rok 1939 przyniósł ogromne zapotrzebowanie na szpiegów, kryptologów, szyfrantów, partyzantów. Strony konfliktu interesowały się wszystkimi aspektami działalności zbrojnej przeciwnika. Nieraz zdobyte tajne informacje wpływały na dalszy przebieg działań wojennych, chociaż nie zawsze. Jak wiemy, Stalin był informowany o przygotowaniach Hitlera do ataku na Rosję, między innymi przez Richarda Sorge z Japonii. Jednak nie uwierzył w doniesienia swoich ludzi. Z czasem jednak informacje zdobyte przez wywiad były coraz bardziej brane pod uwagę przy planowaniu operacji militarnych.

Losy agentów i ich walka o zdobycie informacji układają się w pasjonującą opowieść szpiegowską. Autor bazuje na ogromnym materiale archiwalnym dostępnym historykom i dziennikarzom. Niestety nie dotarł do wszystkich dokumentów, bo są one jeszcze tajne. Przejrzał pamiętniki oraz wspomnienia szpiegów i innych świadków tych wydarzeń. W ten sposób powstała monumentalna książka Maxa Hastings'a, brytyjskiego historyka, dziennikarza i byłego korespondenta zagranicznego BBC.

„Podobnie jak we wszystkich swoich książkach próbuję tutaj ustalić ramy »szerszego obrazu« i zawrzeć w nich ludzkie historie szpiegów, kryptologów i szefów wywiadu, którzy służyli swoim panom” — wyjaśnia Hastings we wstępie.
„Tajna wojna 1939-1945” to wyczerpujące kompendium wiedzy o wywiadzie w czasie II wojny światowej napisane w barwny i ciekawy sposób. Jest to niewątpliwie ekscytująca lektura nie tylko dla miłośników historii. Polecam również inne książki tego autora, np. „I rozpętało się piekło” o kampanii wrześniowej w 1939 roku.

Hanna Tomaszewska-Reich
Warmińsko-Mazurska Biblioteka Pedagogiczna

[media]347628[\media]