Ciekawa historia Górowa Iławeckiego

769 lat później, 10 maja 2004 r. górowianie, wraz z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej, stali się jej pełnoprawnymi obywatelami – Europejczykami. Przemiany społeczno-polityczne po 1989 r. oraz 10 lat bycia w UE zmieniły obraz miasta i jego mieszkańców.

Niezmienna pozostała tylko jego historia, którą mogliśmy poznać między innymi dzięki Karolowi Wilhelmowi Kobe pastorowi ówczesnej parafii ewangelickiej w latach 1797-1836., który w prowadzonej kronice przedstawił czasy, w jakich było mu żyć oraz odtworzył i zapisał wcześniejsze dzieje miasta. Osada, na której podwalinach powstało późniejsze miasto, należała do historycznej Natangii i została zlokalizowana na dawnym zbrojnym obozowisku krzyżackim.

Miała ona charakter handlowo-usługowy. Przebiegały przez nią dwa ważne szlaki komunikacyjne. Pierwszy z nich wiódł do stolicy komturstwa – Bałgii (dzisiaj Obwód Klainingradzki w Rosji), drugi zaś łączył Pieniężno z Bartoszycami i Lidzbark Warmiński z Iławką Pruską. W latach 1310-1320 rozpoczyna się okres zasiedlania naszej okolicy przez osadników z Dolnej Saksonii i Turyngii oraz z terenów należących do Zakonu. Zasadźcami miasta byli Albert i Herman, których imiona wymienione zostały w akcie nadania praw miejskich. Miasto otrzymało nazwę L a n d s t s t r a s s e ( Krajowa Droga), od połowy XIV wieku przyjęła się druga nazwa - L a n d s b e r g. Miasto zostało otoczone murami obronnymi, a rolę twierdzy spełniał istniejący w nim kościół, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z 1367 r.

Dostępu do miasta strzegły także dwie bramy: Brama Górna , która znajdowała się w płn. zach części i Brama Niska, zwaną też Bramą Młyńską w jego płd.- wsch. części Miasto chroniły także stawy: Garncarski (skąd brano glinę do wyrobu naczyń) i dziś już nie istniejący Młyński, wokół których rozpościerały się tereny bagienne trudne do przebycia. Dostępu do miasta broniły również fosy, otaczające je swoim pierścieniem.Już 5 lat po uzyskaniu praw miejskich miasto miało dobrze zorganizowany aparat administracyjny.

Na czele miasta stał burmistrz, który u swego boku miał Radę Miejską, której członkowie byli wybierani spośród miejskiego patrycjatu. Stanowisko radnego (rajcy) było dziedziczne. Górowo rozwijało się, dzięki działającym w mieście rzemieślnikom i uprawianym ziemię za jego murami rolnikom.

Miasto było początkowo własnością Zakonu Krzyżackiego, a od 1482 do 1809 miastem lennym. Pierwszym panem miasta był Niklus Taubenheim, który otrzymał je od krzyżaków jako zapłatę za udział w walkach na rzecz Zakonu. Kolejnym właścicielem miasta został ród Waldsburgów. Friedrichow von Waldsburg – rycerz Zakonu – otrzymuje je od swego pana Albrechta Hohenzolerna w podziękowaniu za sukcesy w wojnie z Pollakami, a szczególnie za obronę zamku w Pruskiej Iławce (obecnie Bagrationowsk w Obwodzie Kaliningradzkim).

Kolejnymi i zarazem ostatnimi właścicielami miasta są Schwerinowie, którzy przejmują je w 1656 r. Jako ciekawostkę można podać fakt, iż kiedy 17 grudnia 1704 kolejny z rodziny Schwerinów Friedrich Wilhelm żeni się z Charlotte Luise baronówną von der Heyden na okoliczność tego wydarzenia na suficie kościoła ewangelickiego w Górowie Iławeckim umiejscowiono herby dwu rodzin: Schwerinów i Heydnów, które zachowały się do dziś w nienaruszonym stanie. Ważnym, z historycznego punktu wydarzeniem był pobyt tutaj Napoleona Bonaparte, który w lutym 1807 roku zatrzymał się na plebani przy kościele ewangelickim (obecnie cerkiew grekokatolicka)u pastora Koba.

Miasto podczas swej historii było wielokrotnie niszczone przez pożary, wojny, mieszkańców nękały epidemie. Zniszczone w czasie wojny głodowej ( 1414 ), wojny trzynastoletniej ( 1456 ), a następnie przez pożar w 1655 . Na dobre zaczęło się rozwijać dopiero pod koniec XIX wieku. Wybudowano linię kolejową, zelektryfikowano i zgazyfikowano miasto, otwarto wodociągi, rozpoczęła działalność miejska gazownia i centrala telefoniczna.

W czasie pierwszej wojny światowej Górowo doznało poważnych zniszczeń. W roku 1935 miasto uroczyście obchodziło 600 lecie swojego istnienia, niestety II wojna światowa, znowu zahamowała jego rozwój. Wojska 3 Frontu Białoruskiego zdobyły miasto 2 lutego 1945 .27 czerwca 1945 r. miasto zostaje przejęte przez polską administrację na czele z jej pierwszym burmistrzem Pawłem Gagatko i staje się miastem polskim. Początkowo miasto nosiło historyczna nazwę Landsberg, potem jednak komisja nazewnicza, nawiązując do znaczenia nazwy niemieckiej, utworzyła formę Górowo i dołożyła przymiotnik iławecki od historycznej stolicy powiatu (Iławka Pruska).

Co warto zobaczyć w Górowie Iławeckim

Położone na siedmiu wzgórzach miasteczko, mimo licznych zawirowań historii, zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny, który wart jest zobaczenia i zwiedzenia w pierwszej kolejności.

Ciekawie prezentuje się także, zabytkowy ratusz, umiejscowiony w centralnej części Rynku. Nie znamy dokładnie daty jego powstania (prawdopodobnie koniec XIV lub początek XV w. Pierwsza pisemna wzmianka o nim pochodzi z 1655 r., kiedy wymienia się go jako jeden z wielu budynków, które uległy spaleniu w wyniku wielkiego pożaru, jaki nawiedził wówczas miasto. Ratusz został później gruntownie przebudowany.

Wart naszej uwagi jest kościół katolicki Najświętszego Serca Pana Jezusa oddany do użytku w 1895 r. oraz pochodzący z końca XIV w. kościół ewangelicki, obecnie cerkiew grekokatolicka Podwyższenia Krzyża Świętego z pięknym odnowionym malowidłem sufitowym z połowy XIVII w. oraz współczesny ikonostas Jerzego Nowosielskiego. Opodal kościoła znajduje się budynek, w którym nocował Napoleon Bonaparte.

W mieście można zobaczyć także pozostałości starych średniowiecznych murów obronnych. Nad panoramą miasta widnieje zabytkowa wieża ciśnień, usytuowana opodal unikatowego Muzeum Gazownictwa. Miasto pochwalić się może także współczesnymi obiektami użyteczności publicznej. Istnieje tutaj chociaż by piękny kompleks oświatowy Zespołu Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania, Centrum Barka, wojewódzki szpital rehabilitacyjny i oddany ostatnio do użytku nowoczesny w pełni wyposażony stadion. Przejezdnych kusi także malownicza okolica, nieskażone środowisko lasów, niezliczona ilość stawów, cisza i spokój.

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

Historia powojenna miasta nierozerwalnie związana jest ze zjawiskiem wysiedlania byłych mieszkańców i osiedlaniem nowych. W wyniku przeprowadzonej w 1947 roku Akcji „Wisła” do miasta i w jego okolice masowo napłynęła ludność ukraińska.

Z kolei jego dawni mieszkańcy osiedlili się w większości w okolicach miasta Verden w okolicach Bremy w Niemczech. Tam znajdują się do dzisiaj archiwa i materiały historyczne (łącznie z kroniką pastora Kobe), z których można czerpać wiadomości dotyczące historii miasta.

Zmiany społeczno-polityczne, jakie nastąpiły w Polsce po 1989 r., dały możliwość zaistnienia istniejącym w mieście mniejszościom narodowym. Założone w 1990 r. Stowarzyszenie Mnijszości Niemieckiej „Natangia” dało podwaliny do nawiązania pierwszych kontaktów z byłymi mieszkańcami Górowa Iławeckiego, co z kolei zaowocowało, trwającą do dzisiaj współpracą z miastem Verden.

W związku z tym, iż w Verden zamieszkują także mieszkańcy byłego Powiatu Pruska Iławka (obecnie Rejon Bagrationowsk w Rosji), w 1991 roku nawiązano także współpracę z Bagrationowskiem. Wspólna współpraca trójki miast zaowocowała podpisaniem 12 czerwca 1996 roku oficjalnej umowy partnerskiej. Umowa zawarta została pomiędzy Gminą Górowo, Miastem Górowo Iławeckie Iławeckie, Powiatem i Miasem Verden, Stowarzyszeniem „Preuβisch Eylau” oraz Rejonem i Miastem Bagrationowsk.

Współpraca ta, początkowo opierająca się na kontaktach kulturalnych, artystycznych i sportowych, z czasem wzbogaciła się o kontakty handlowe. Najefektywniej rozwijała się jednak współpraca na forum edukacyjnym. Wymiana młodzieżowa między szkołami była i jest stałą i efektywną formą tej współpracy. Górowo nawiązało także kontakty handlowe z powiatem Pustomyty na Ukrainie w 2001 roku.

Stało się to głownie za sprawą mniejszości ukraińskiej mieszkającej i aktywnie działającej w mieście. W 1997 roku miasto Górowo Iławeckie przystąpiło do Stowarzyszenia Gmin Euroregionu Bałtyk. Współpraca międzynarodowa przynosiła z każdym rokiem wymierne efekty.

Dzięki poparciu partnera z Niemiec miasto uzyskało z Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej dotacją na odnowę kamieniczek oraz na budowę hali sportowej przy SP nr 2. Z kolei dzięki pomocy partnerów rosyjskich miasto pozyskało z programu PHARE dotację na realizację Międzynarodowego Pleneru Malarskiego dla osób niepełnosprawnych oraz wymianę młodzieży. Współpraca w sferze pozyskiwania środków finansowych na realizację różnych inwestycji w mieście szczególnie nasiliła się po wstąpieniu Polski do UE.

Nawiązane wcześniej kontakty partnerskie pozwoliły przystąpić do realizacji konkretnych projektów. Szczególnym osiągnięciem w tym zakresie jest realizacja projektu „Rozwój obszarów trans granicznych i ich współpracy przez budowę infrastruktury sportowej w Górowie Iławeckim i, na którego realizację środki finansowe pozyskano w ramach programu Współpracy Transgranicznej Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa Litwa-Polska-Rosja 2007-2013.

Owocem tego projektu jest dzisiaj nowoczesny w pełni wyposażony stadion z krytą trybuną. Dalszym etapem realizowanego projektu będzie powstanie szlaku uzdrowiskowo-rekreacyjnego na terenie tzw. kąpieliska. Górowianie już wkrótce będą mogli zadbać o swoją kondycję fizyczną pokonując nowopowstały szlak rowerem bądź pieszo (nordic walking ), a w zimie nartami, czy też skorzystać z urządzeń sportowych w parku kinezoteraupeutycznym. Dzięki międzynarodowej współpracy młodzież z Górowa Iławeckiego odwiedziła wiele miast i zakątków Europy, mogła doskonalić znajomość języków obcych i nawiązać kontakty z rówieśnikami z różnych krajów, co na pewno zaowocuje w przyszłości.