Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pozostanie odrębnym resortem? Kulasek o przyszłości, priorytetach i wyzwaniach nauki w Polsce

Po ostatniej rekonstrukcji rządu pojawiły się pytania, czy Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pozostanie odrębnym resortem. Marcin Kulasek, obecny minister tego działu, jest przekonany, że powinno tak pozostać. Podkreśla, że środowisko akademickie, w tym Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich i Polska Akademia Nauk, już dwukrotnie apelowały o zachowanie samodzielności ministerstwa. Kulasek przypomina, że po wyborach w październiku 2023 roku rozdzielenie resortów edukacji oraz nauki i szkolnictwa wyższego było słuszną decyzją — oba obszary funkcjonują na różnych zasadach finansowania i nie powinny być łączone.

Minister zwraca uwagę, że planowane zmniejszenie liczby ministerstw wiąże się z koniecznością łączenia niektórych resortów. Najbardziej prawdopodobne jest powstanie nowego resortu gospodarki, który dotychczas faktycznie brakował. W kwestii nauki i szkolnictwa wyższego podkreśla jednak, że środowisko akademickie jednoznacznie opowiada się za zachowaniem obecnej formuły ministerstwa. Dodaje, że byłoby to sprzeczne z wcześniejszą krytyką łączenia edukacji z nauką.

Na pytanie o swoją przyszłość w ministerstwie Kulasek podkreśla, że decyzję podejmie premier, ale ma nadzieję na dalszą współpracę. Mówi o względnym spokoju w resorcie po burzliwym okresie na początku swojej kadencji.

Minister komentuje także sytuację w koalicji rządowej, wskazując na trudności we współpracy z Szymonem Hołownią i Polską 2050. Zaznacza jednak, że szeroka koalicja czterech partii jest czymś nowym w polskiej polityce i wymaga czasu i kompromisów, zwłaszcza w trudnych tematach, takich jak związki partnerskie czy dostęp do aborcji. Kulasek wyraża obawy o przyszłość Polski w UE, jeśli obecna opozycja dojdzie do władzy, i choć podchodzi ostrożnie do nowego prezydenta Karola Nawrockiego, pozostaje niepoprawnym optymistą.

W kontekście nauki minister wskazuje trzy priorytety swojego resortu: nową ewaluację jakości działalności naukowej, reformę Polskiej Akademii Nauk oraz aktualizację ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce, tzw. ustawy 2.0, wprowadzonej siedem lat temu. Nowe zasady ewaluacji mają obowiązywać od 2026 roku, a reforma PAN i ustawy mają zostać sfinalizowane do wiosny przyszłego roku.

Kulasek podkreśla też, że inwestycje w naukę są jednym z filarów planu gospodarczego na 2025 rok. Przypomina słowa premiera Donalda Tuska i ministra finansów Andrzeja Domańskiego, wskazując, że każda złotówka wydana na naukę zwróci się w gospodarce wielokrotnie. Aktualne nakłady na badania i rozwój wynoszą 1,56 proc. PKB, co jest poniżej średniej unijnej (2,2 proc.), ale minister liczy na stopniowe zwiększanie tych środków, mimo konieczności priorytetowego finansowania obronności w związku z wojną na wschodzie.

Jednym z wyzwań dla szkolnictwa wyższego jest malejąca liczba maturzystów oraz wysoki odsetek osób, które nie zdają egzaminu dojrzałości. Kulasek przewiduje, że spadek liczby kandydatów na studia będzie szczególnie dotkliwy dla uczelni w mniejszych miejscowościach. Wskazuje na potrzebę łączenia uczelni oraz dostosowywania oferty edukacyjnej do potrzeb lokalnego rynku pracy.

Minister odnosi się również do kwestii bezpieczeństwa na uczelniach po tragicznych wydarzeniach na Uniwersytecie Warszawskim. Zapowiada kontynuację współpracy z MSWiA i służbami, która ma prowadzić do opracowania pakietu rekomendacji dla uczelni. Kulasek podkreśla jednak, że uczelnie zachowają autonomię i nie będzie „bramek” ani nadmiernej kontroli, a ważna będzie rola profilaktyki i szkoleń.

W rozmowie pojawia się także temat regulacji studiów dla obcokrajowców oraz walki z handlem dyplomami. Minister informuje, że od 2027 roku dyplomy będą wydawane w formie elektronicznej dostępnej w mObywatelu, co powinno ograniczyć nielegalne praktyki.

Na koniec Kulasek mówi o rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce, wskazując na prace nad instytutem badawczym IDEAS i europejskie inicjatywy, które mają wspierać rozwój AI z zachowaniem zasad etyki i odpowiedzialności.

Źródło: Interia.pl