Etnofilologia kaszubska na Uniwersytecie Gdańskim świętuje 10 lat – jedyne takie studia w Polsce

Uniwersytet Gdański jest jedyną uczelnią w Polsce, która od 10 lat oferuje unikatowy kierunek – etnofilologię kaszubską. Ten wyjątkowy program kształci specjalistów w dziedzinie języka i kultury Kaszub, dając absolwentom kompetencje do nauczania języka kaszubskiego oraz pracy w instytucjach związanych z kulturą Pomorza.

Studia z misją ochrony regionalnego dziedzictwa

Etnofilologia kaszubska to połączenie nauki języka – nawet od podstaw – z szerokim kształceniem kulturowym. Studenci poznają nie tylko gramatykę i literaturę kaszubską, ale także historię Kaszub i Pomorza oraz podstawy nauk społecznych takich jak socjologia, psychologia i pedagogika. Dzięki temu absolwenci są przygotowani do pełnienia wielu ról zawodowych – od nauczycieli języka kaszubskiego i polskiego, po animatorów kultury, dziennikarzy, edukatorów w muzeach i domach kultury.

Podczas studiów studenci mają okazję uczestniczyć w spotkaniach z pisarzami i działaczami ruchu kaszubsko-pomorskiego, poznawać folklor i zasoby kulturowe regionu oraz realizować projekty we współpracy z lokalnymi instytucjami – takimi jak Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Kaszubski Uniwersytet Ludowy, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej czy Radio Gdańsk.

Praktyka i współpraca z regionem

Program kładzie duży nacisk na aktywne formy pracy: warsztaty, ćwiczenia, a także praktyki w szkołach i instytucjach kultury. Studenci mają możliwość realnego zaangażowania się w życie regionu jeszcze podczas nauki, co buduje ich kompetencje i pozwala zbudować kontakty zawodowe.

Perspektywy zawodowe

Absolwenci etnofilologii kaszubskiej mogą podjąć pracę jako nauczyciele języka kaszubskiego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Po kontynuacji nauki na studiach drugiego stopnia i zdobyciu uprawnień z filologii polskiej, mogą uczyć obu języków – polskiego i kaszubskiego. Poza szkołami, ich kompetencje są cenione w muzeach, domach kultury, instytucjach samorządowych i mediach. Wielu absolwentów angażuje się również w działalność organizacji pozarządowych i lokalnych społeczności.

Studia podyplomowe dla nauczycieli

Uniwersytet Gdański oferuje także studia podyplomowe z nauczania języka kaszubskiego, które podnoszą kwalifikacje nauczycieli oraz przygotowują do prowadzenia zajęć jako kolejnego przedmiotu w szkołach.

Studia te trwają 3 semestry, odbywają się w trybie hybrydowym i łączą zajęcia online z praktykami i spotkaniami stacjonarnymi w Gdańsku.

10 lat ochrony i promocji języka kaszubskiego

Minęła już dekada od uruchomienia etnofilologii kaszubskiej na Uniwersytecie Gdańskim. To nie tylko uczelnia, ale przede wszystkim centrum nauki i promocji języka oraz kultury kaszubskiej – jedyne takie miejsce w Polsce. W czasach, gdy języki regionalne i mniejszościowe potrzebują szczególnego wsparcia, gdańskie studia są kluczowe dla zachowania i rozwoju bogactwa kulturowego Pomorza.

- Etnofilologia kaszubska to dla mnie konkretne, niepowtarzalne emocje. W mojej pamięci nie ma wcale dziesięciu lat, ale o wiele więcej - powiedziała dr hab. Urszula Patocka-Sigłowy, prof. UG, obecnie Prorektorka UG ds. Studenckich, wcześniej Prodziekan ds. Studenckich i Dziekan Wydziału Filologicznego, wspominając początki tego projektu. - Po tych wszystkich latach mogę powiedzieć: udało się! A właściwie nie udało, ale: zrobiliśmy to! Z głębi serca dziękuję wszystkim państwu, którzy byli zaangażowani w tworzenie etnofilologii, a teraz dbają o rozwój tego kierunku. Dziękuję równie mocno studentom i absolwentom, których widzę dzisiaj tutaj z uśmiechem na ustach - to wy jesteście największymi ambasadorami etnofilologii kaszubskiej, to wy opowiadacie o tym kierunku i o tym, jak jest ważny dla rozwoju kultury kaszubskiej, dla rozwoju języka, dla rozwoju regionu, a także jak ważny jest dla was. Ja nie wyobrażam sobie Uniwersytetu Gdańskiego bez etnofilologii kaszubskiej!

Obchody święta

Licznie zgromadzeni studenci i absolwenci opowiadali o swoich doświadczeniach z okresu studiów, o inspirujących zajęciach i spotkaniach z ciekawymi wykładowcami oraz członkami kaszubskiej społeczności, a także o perspektywach na rynku pracy. Wspominali, że gdy podejmowali decyzję o wyborze kierunku studiów - która zwykle wynikała z ciekawości i potrzeby serca - najczęściej słyszeli pytanie o to, co po tych studiach będą robić. Uspokajali jednak, że pracy dla absolwentów kaszubistyki nie brakuje: tak w szkołach, w których rośnie zapotrzebowanie na wykwalifikowanych nauczycieli języka kaszubskiego, jak i w instytucjach kultury i ośrodkach naukowych. Wielu spośród studentów i absolwentów zaznaczało, że motywacją do podjęcia kształcenia w tym obszarze była chęć zgłębienia własnej kaszubskiej tożsamości i języka przodków, ale wśród 24 osób, które do dzisiaj obroniły prace licencjackie o tematyce kaszubskiej, napisane po kaszubsku, są również takie, które pochodzą z zupełnie innych rejonów i z językiem kaszubskim po raz pierwszy zetknęły się na studiach.

Dzieląc się swoimi refleksjami i wspomnieniami wokół etnofilologii kaszubskiej, prof. Cezary Obracht-Prondzyński cofnął się znacznie dalej niż do momentu powołania kierunku, bo aż do roku 2005, kiedy to weszła w życie ustawa o języku regionalnym. Wspomniał pierwszy lektorat języka kaszubskiego, prowadzony przez prof. Marka Cybulskiego, oraz podyplomowe studium nauczania języka kaszubskiego. Wszystko to stanowiło zalążek myślenia o kaszubistyce w kontekście naukowym, uniwersyteckim, co w połączeniu z pasją poznawczą i miłością do Kaszub prezentowaną przez badaczy i badaczki z UG zaowocowało ostatecznie powołaniem etnofilologii kaszubskiej.

- Po raz pierwszy w dziejach kształcimy na poziomie uniwersyteckim kaszubistów. To jest fundamentalna zmiana, niezwykle istotna - powiedział prof. Cezary Obracht-Prondzyński. - Z tym związany jest walor kulturowy i tożsamościowy zarazem: jest to kwestia prestiżu, prestiżu naszego środowiska. My, Kaszubi, kształcimy na poziomie uniwersyteckim, mamy swoją etnofilologię - w wyznacznikach społecznego prestiżu grupy to jest aspekt bardzo istotny. Bardzo się cieszę, że uniwersytet do tego dokłada swoją cegiełkę. Jednocześnie jest to wzmacnianie potencjału kulturowego, tworzenie nowego elementu tożsamości i kreowanie nowego, akademickiego obiegu kulturowego, w tym choćby kształtowanie naukowego języka kaszubskiego.

Na wyjątkowe znaczenie symboliczne obecności języka i kultury kaszubskiej w przestrzeni akademickiej zwrócił uwagę również senator Kazimierz Kleina:

- Język kaszubski, nasz język, wciąż należy do języków zagrożonych - powiedział. - Od lat wszyscy musimy dbać - i dbamy - o to, żeby ten język przetrwał. Już sto lat temu mówiono, że Kaszubi giną, ale przetrwaliśmy. I przetrwamy przez kolejne pokolenia, również dzięki takim inicjatywom jak te podjęte na Uniwersytecie Gdańskim. Dzisiaj sytuacja języka kaszubskiego byłaby daleko gorsza, niż jest, gdyby nie właśnie etnofilologia kaszubska i gdyby nie nauczyciele języka kaszubskiego, którzy codziennie w szkołach na Pomorzu uczą tego języka. I to właśnie państwo tu, w Uniwersytecie Gdańskim - a także w Uniwersytecie Pomorskim w Słupsku - przygotowujecie ich do tego, by uczyli języka kaszubskiego odpowiedzialnie i nowocześnie. Także po to, byśmy mogli czuć się dumni z tego języka, z mówienia po kaszubsku i z tego, że jesteśmy Kaszubami. To, co robi uczelnia wyższa, to coś znacznie więcej niż tylko nauka na poziomie akademickim. To pokazywanie wszystkim, że także profesorowie, także ludzie wybitni nie wstydzą się mówić językiem kaszubskim, uczą tego języka i uważają, że jest ważny. Należę do pokolenia, które pamięta, jak kaszubszczyzna była spychana na margines życia publicznego. Dzisiaj kaszubszczyzna jest obecna wszędzie - i to jest ważne!

- To jest mały kierunek, ekskluzywny, unikatowy - powiedziała sen. Anna Górska - Ale to nie jest jedyny mały kierunek. Nikt nie podważa tego, że greka czy łacina powinny być uczone. Mam nadzieję, że nikt też nie będzie już nigdy podważał, że kaszubistyka ma być uczona.

Wyjątkowe wyrazy uznania odebrała inicjatorka, opiekunka i kierowniczka studiów, dr Justyna Pomierska. Doceniono jej niespożytą energię, pasję i poświęcenie dla powstania i rozwoju gdańskiej kaszubistyki. Senator Kazimierz Kleina na jej ręce złożył srebrny medal senatu RP dla Uniwersytetu Gdańskiego:

- To jest dla Uniwersytetu, ale symbolem Uniwersytetu w kwestiach kaszubskich jest dr Justyna Pomierska - powiedział.

Dr Justyna Pomierska oraz pani Lucyna Radzimińska z Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli zostały również odznaczone brązowym medalem Uniwersytetu Gdańskiego. Medale wręczyła Dziekan Wydziału Filologicznego dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG.

Wsród gości znaleźli się także przedstawicielki i przedstawiciele władz ministerialnych i samorządowych, Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, klubu „Pomorania” oraz Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.

Znaczna część uroczystości odbyła się w języku kaszubskim - nie zabrakło również kaszubskich strojów i muzyki! Etnofilologii kaszubskiej życzymy kolejnych dekad rozwoju i rozkwitu.

Źródło: Red./ug.edu.pl