Ramsowo (niem. Gross Ramsau) leży na Warmii, 30 kilometrów na wschód od Olsztyna, pomiędzy jeziorami Dadaj i Dobrąg. Wieś założona w 1379 roku. Polska nazwa po raz pierwszy pojawiła się w 1879 roku. W plebiscycie 1920 roku za Prusami padło w Ramsowie 266 głosów, za Polską 21. W okresie międzywojennym w Ramsowie działało koło Związku Polaków w Niemczech.

We wsi barokowy kościół św. Andrzeja z 1730 roku. Z tego tez okresu pochodzi ołtarz główny. Obok ambony obraz św. Rocha z 1674 roku
Pomnik upamiętniający poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców parafii Ramsowo stoi w centrum wsi, przy drodze do Wipsowa. Kształtem przypomina fragment muru obronnego. Zachowała się na nim 1 oryginalna tablica. Dwie pochodzą już z naszych czasów. Pomnik odnowiono w 2002 roku.

Oryginalna tablica

Wieps (Wipsowo)
Andreas Pernak
Bernhard Wienath
Johann Bieletzki
Leo Wischnewski I.
August Pernak
August Stolla
Erwin Katzmann
Paul Mondry
Leo Zaraza
Jgnatz Thamm
Johann Kowalski
Franz Zaraza
Joseph Kaminski
Joseph Gerigk
Georg Gündefoth
Viktor D. Knobelsdorf
Joseph Plischka
Bruno Olschinka
Franz Lorenzkowski
Franz Pletowski
Bernhard Wischnewski
Joseph Wesollek
Joseph Sperling
Joseph Biermann
August Skubsch
Bernhard Skubsch
August Kowalski
Wilhelm Dzeik

Debrong (Dobrąg)
Julius Junklewitz
Joseph Glinitzki
Joseph Steffen
Alezander Sokolowski

Kirschdorf (Kiersztanowo)
Hermann Biernatzki
Paul Wiewiorra

Eichenstein (Dębno)
Gustav Dymanski
Franz Ginzmann

nowa tablica:
Gr. Ramsau/Ramsowo
Johanes Romanski
Kurt Marks
Johanes Preilowski
Herr Surray
Joseph Michalski
Joseph Behnert
Anton Jaschinski
Franz Gomarski
Joseph Markowski
Karl Behnert
Anton Stanowski
Franz Gajewski

Kl. Ramsau/Ramsówek
Herr Kotarski
Franz Lorkowski
Viktor Dornat
Josef Sikorski
Viktor Grunwald
Paul Plischka

Schönflies/Dadaj
Joseph Karzmarek
Paul Grabosch
August Zaraza

Krämersdorf/Kromerowo
Johanes Senkowski
Joseph Arendt
Robert Beuth
Johan Schulz

Inne pomniki poległych: kliknij tutaj

Co ciekawe we wsi zachował się kamień postawiony na cześć zwycięstwa Niemiec w plebiscycie 1920 roku. Ma jednak nową, dwujęzyczna tablicę z napisem: "Volksabstimmung am 11.Juli 1920"/"Na pamiątkę plebiscytu 11 Lipca 1920 r."

Na miejscowym cmentarzu zachowały się dwa żeliwne krzyże z końca XIX wieku.

oprac. Igor Hrywna