GUS: Czarna strefa się zmniejszyła

Główny Urząd Statystyczny podał w piątek wyniki badań dotyczące pracy na czarno w Polsce. Według GUS w 2014 roku w ten sposób zarabiało w naszym kraju 711 tys. osób. W 2004 było to 1,3 mln osób. Badania dotyczące szarej strefy GUS prowadzi od 1995 roku. Zostały one przeprowadzone kolejno w 1995, 1998, 2004, 2009, 2010 i 2014 roku. Największe wahanie miało miejsce między dotąd między badaniami w 2004 i 2009, wtedy to liczba osób pracujących na czarno spadła o jedną trzecią. Wynikało to z faktu wejścia Polski do Unii Europejskiej i wyjazdami Polaków do innych europejskich krajów w poszukiwaniu pracy. W kolejnych badaniach zjawisko zmniejszania się szarej strefy miało dalej miejsce, ale jego dynamika była już znacznie mniejsza. W 2010 roku na czarno pracowało 21 tys. więcej osób, niż w roku 2014.

Udział zatrudnionych w ten sposób utrzymał się na podobnym poziomie, czyli około 4,5 proc. całości rynku pracy. Jak wynika z badań w 2014 roku nieznacznie wzrósł odsetek osób pracujących na czarno dla osób, dla których było to pierwsza praca. W 2014 roku takich osób w Polsce było 55,7 proc. wszystkich pracujących na czarno. W szarej strefie nadal przeważają mężczyźni i mieszkańcy wsi. Z badań wynika również, że praca na czarno ma charakter doraźny. W ten sposób pracują osoby w każdym wieku, ale przeważają osoby w wieku 45-59 lat.

W szarej strefie pracę najczęściej znajdują pracownicy niewykwalifikowani —58 proc. pracujących w ten sposób miało wykształcenie co najwyżej zasadnicze zawodowe. To właśnie dla nich taka forma pracy ma charakter głównego zatrudnienia (57,8 proc. w 2014 r. wobec 56,1 proc w 2010 r.).

Pracujący na czarno najczęściej zatrudniani byli rzy pracach ogrodniczo-rolnych, a także usługach budowlanych i instalacyjnych, remontach i naprawach budowlano-instalacyjnych oraz usługach sąsiedzkich. W prawie 70 proc. przypadków w ten sposób zatrudniały osoby fizyczne, a w 27 proc. firmy lub spółdzielnie. Osoby pracujące na czarno zarabiają różne kwoty. Ich rozpiętość jest naprawdę duża. Przeciętnie dochód miesięczny z pracy nierejestrowanej wyniósł 842 zł i był zdecydowanie wyższy u mężczyzn (906 zł) niż kobiet (722 zł). Jeżeli wyróżnimy charakter wykonywanej pracy nierejestrowanej — to przeciętne miesięczne dochody z pracy głównej na czarno były wyższe niż z pracy dodatkowej — 1003 zł i 616 zł. Przeciętny udział dochodów z ostatnio wykonywanej niezarejestrowanej pracy w ogólnych miesięcznych dochodach netto wyniósł blisko 67 proc., a gdy praca ta miała charakter pracy głównej prawie 92 proc.

Od początku stycznia do końca września 2014 roku z pracy na czarno skorzystało 380 tys. gospodarstw domowych w Polsce, a w 2010 roku 429 tys. W tym okresie średnio zatrudniano pracowników w ten sposób na 12 dni. Najdłużej trwały prace przy opiece nad dziećmi, średnio około 90 dni. Miesięczne wydatki polskich gospodarstw domowych związane z nieformalnym zatrudnieniem wyniosły przeciętnie 534 zł, a dzienne wydatki – 135 zł.