Czarna biżuteria w piskim muzeum

Po wojnie ks. Kącki pozostał na Wyspach Brytyjskich, zakładając polską parafię w Birmingham, która stała się ważnym centrum polonijnego ruchu religijnego i społecznego.

W zbiorach dominują prywatne pamiątki ks. Kąckiego z czasów służby wojskowej, które dzisiaj mają niezwykle dużą wartość historyczną. Są także ciekawe obiekty z innych okresów, a z kolekcji wyłania się obraz wielkiego patrioty, którego miłość do ojczyzny nie gasła, mimo że pochodzący z południa Polski duchowny resztę swego życia spędził na emigracji.

Prezentowanie zbiorów ks. Kąckiego rozpoczynamy od wyjątkowego krzyża, który wpisuje się w rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Kilkucentymetrowy krucyfiks to tzw. czarna biżuteria, która stała się popularna w XIX w. Symbolika tego typu wyrobów miała wyrażać solidarność narodową i demonstrować przywiązanie do idei niepodległościowych. Była też sposobem zachowania tożsamości w okresie, gdy Polski nie było na mapach świata, a próby niepodległościowych zrywów krwawo tłumili zaborcy.

Na krzyżu znajdują się daty 25-27 lutego oraz 8 kwietnia i napisy „Warszawa”, a także „Pamiątka”. Choć powstanie wybuchło 22 stycznia 1863 r., to organizacje propolskie na terenach zaboru rosyjskiego ożywiły swoją działalność już wcześniej, po przegranej przez Rosję wojnie krymskiej, zakończonej w 1856 r. Demonstracje patriotyczne organizowano od 1859 r.

Daty na krzyżu upamiętniają wydarzenia z 1861 r., gdy Rosjanie strzelali do mieszkańców Warszawy. Wprowadzanie coraz większych represji zakończyło się zbrojnym wystąpieniem Polaków na początku 1863 r.

Krzyż żałobny upamiętniający ofiary manifestacji patriotycznych w Warszawie stał się ważnym symbolem podczas powstania. Historycy są dzisiaj zdania, że noszenie biżuterii patriotycznej było czynem heroicznym. Władze carskie przewidywały za ich przywdziewanie nie tylko wysokie kary grzywny, ale także groźbę uwięzienia. Dawne żałobne ozdoby są świadectwem nastrojów i postaw Polaków w dobie zaborów.
Muzeum Ziemi Piskiej