Czy z olsztyńskich ulic zniknie chaos?

Olsztyn walczy z samowolką reklamową. Walczy od 2016 roku, kiedy prezydent Olsztyna powołał zespół roboczy ds. przygotowania uchwały określającej „zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych”. Po co? Żeby miasto było uporządkowane. Bez krzyczących i jaskrawych reklam. Co od tego czasu zmieniło się na ulicach Olsztyna?

Pierwsza wersja uchwały została zaprezentowana 1,5 roku temu. Ale wystarczy uderzyć w stół, aby ktoś się odezwał. Wówczas opór stawiała branża reklamowa. Jej przedstawiciele twierdzili, że ograniczenie reklamy można traktować na równi z ograniczeniem wolności gospodarczej. Czy tym razem będzie podobnie?

— 15 października 2021 roku upłynął termin składania uwag do projektu uchwały krajobrazowej Olsztyna powtórnie wyłożonego do publicznego wglądu. Wpłynęło ok. 50 uwag, które zgłaszają głównie przedstawiciele branży reklamowej — mówi Marta Bartoszewicz, rzeczniczka olsztyńskiego ratusza. — Wniesione uwagi są rozpatrywane i zostaną uwzględnione w projekcie uchwały lub odrzucone.

— Szkoda nerwów, by o tym opowiadać. Szkoda też czasu na boksowanie się z ratuszem. Co urzędnicy chcieli, już wprowadzili. Nie ma przecież reklam w Olsztynie i nie będzie. Urzędnicy mają swoją koncepcję i ją po prostu wdrażają. Czy komuś się ona podoba czy nie — zauważa szefowa jednej z olsztyńskich firm reklamowych, prosząc o anonimowość. — Reklamowa walka z ratuszem trwa od lat. I nie ma możliwości żadnych negocjacji. Ratusz w ogóle nie bierze pod uwagę naszej sytuacji. Do tego dochodzi też konserwator... W Krakowie nie jest taki zatwardziały jak tu, w Olsztynie. A u nas chroni zabytki jak Chrobrowskiej krwawicy. Robiłam kilka projektów na starówce, więc wiem, co się tu dzieje.

I dodaje: — Z reklamami jest tak samo jak z tramwajami. Olsztyn chce być ekologiczny i wszystko temu podporządkowuje. Ratusz nie zwraca uwagi na mieszkańców i przedsiębiorców. Najgorsze jest to, że w ogóle nie można reklamować się w mieście. Ale dzięki temu zarabiają inni, na przykład trudniący się reklamową internetową. Druga sprawa: ratusz zarabia na reklamach zewnętrznych. Bierze pieniądze nawet za naklejanie reklam na szybach. Niby ktoś mi kiedyś powiedział, że miasto nie jest od tego, żeby zarabiać. Ale dlaczego? Urzędnicy mają w nosie te pieniądze. Wymyślili koncepcję miasta, która zakłada, że Olsztyn ma być ekologiczny i przyjazny. Tylko dla kogo? To jest realizowane krok po kroku. Nie ważne, jakim kosztem.

— Nie ma się co dziwić branży reklamowej, że burzy się, bo ma zupełnie inny interes. To nie są ludzie związani z przestrzenią — twierdzi dr inż. arch. Marek Zagroba, architekt i urbanista z UWM. — Na świecie nie ma dyskutowania. Jest wartość nadrzędna, jakość przestrzeni i właściwy sposób zagospodarowania. Na ten temat wypowiada się specjalista i to, co powie, jest święte. Na świecie nie ma nawet takiej mentalności, żeby z nim dyskutować. A w Olsztynie, mam wrażenie, nikt nie panuje nad reklamami.

Ale w Olsztynie panuje chaos nie tylko reklamowy.

— Wystarczy przyjrzeć się miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego i zobaczyć, kto je opracowuje. Bardzo często opracowywane są one przez ludzi niekompetentnych — dodaje Marek Zagroba. — Przygotowanie takiego planu wymaga studiów architektonicznych. Zawód urbanisty został mocno zmarginalizowany. Jego właściwie nie ma. Gospodarowanie przestrzenią wymaga przygotowania. I studiów na konkretnym kierunku. Na jakość przestrzeni zurbanizowanej wpływa szereg elementów. Układ urbanistyczny i mała architektura, w tym reklamy, decyzją o tym, jak my tę przestrzeń odbieramy. Każdy z nas doświadczył tego, że w pewnych miejscach jest nam dobrze, a inne nam się nie podobają, a jeszcze inne są nijakie. Składa się na to pewien porządek, który wynika z kompozycji ogółu, na przykład z założeń historycznych oraz współczesnych, które powinny być wpisane w tożsamość danego miejsca. Jeśli nie szanuje się tych wielu czynników, jakie w urbanistyce i architekturze obowiązują, nie czujemy się dobrze w danej przestrzeni.

Teraz pojawiła się poprawiona wersja uchwały. Uchwała zakłada podział miasta na strefy krajobrazowe: Stare Miasto, historyczną, przyrodniczą i współczesną. Ona już funkcjonuje. Zgodnie ze strefami tablice z nazwami ulic mają odpowiednie kolory. Wśród szczegółowych rozwiązań pojawia się też zakaz umieszczania więcej niż dwóch szyldów dla jednej działalności prowadzonej w obiekcie. Nie będzie wolno wywieszać szyldów o jaskrawej kolorystyce, czy z wykorzystaniem projekcji świetlnych. Reklamy nie będą też mogły stanąć w obszarze zabytkowego układu urbanistycznego. Zakazane będzie również stosowanie wolno stojących tablic reklamowych i urządzeń reklamowych niezwiązanych z gruntem, w tym tzw. potykaczy. Reklamowe tablice nie będą mogły być umieszczane na zabytkach, a także zasłaniać okien, balustrad i detali architektury. Na przykład osoby sprzedające lub wynajmujące nieruchomość, będą musiały dostosować się do nowych przepisów — takie informacje będą umieszczane na tablicy nie większej niż dwa m kw., z czarnym napisem na białym tle. Uchwała ogranicza też możliwość stawiania ogrodzeń i ich wysokość. 

Niektórzy przedsiębiorcy, nie czekając na uchwałę, sami biorą sprawy w swoje ręce i dostosowują szyldy do fasad budynków. Jako pierwsi zrobili tak właściciele kwiaciarni na ul. Lanca. Zamiast wielkiej reklamy, postawili na prostotę. Nazwę kwiaciarni po prostu namalowali nad drzwiami.

— Myśląc o szyldzie, chcieliśmy zachować estetykę tego miejsca. Wszystko powinno przecież do siebie pasować. Reklamować można się w innej przestrzeni, na przykład w sieci, a nie na fasadzie budynku. Gdy zaproponowaliśmy naszym przyjaciołom, którzy mają agencję reklamową, wykonanie takiego szyldu byli wręcz zachwyceni. Stwierdzili, że czegoś takiego nie ma w Olsztynie — mówił Piotr Daszkiewicz, właściciel kwiaciarni tuż po jej otwarciu. — W innych miastach takie podejście do tematu staje się już normą. Tak jest w Gdańsku czy w Warszawie. W Olsztynie większość firm krzyczy reklamami przy swoich lokalach.

Również popularna drogeria na olsztyńskiej starówce, przy okazji remontu budynku, wymieniła niedawno swój kaseton na szyld oddający charakter zabytkowej kamienicy.

A co uchwale krajobrazowej myślą nasi czytelnicy? Gdy pytamy ich o to, czy jest w Olsztynie potrzebna, większość przyznaje, że jest wręcz konieczna.

— W czasach gdy wszystko znajduje się w google maps, nie ma potrzeby epatować reklamą widoczną z kosmosu — uważa pan Jan.

Ale nie brakuje też głosów przeciwnych.

— Co za bzdura! Każdy na swoim budynku powinien mieć prawo wieszać co chce — przyznaje pan Błażej. — Jeśli ktoś udostępnia powierzchnię, która jest jego własnością, to może sobie zrobić i reklamę nawet 10 m x 10m i nikomu nic do tego.

— Niech zaczną sprzątać ulice i odpowiednio często pielęgnować zieleń, a nie reklamami się zajmują — dodaje pan Piotr.

Nowe zapisy mogą zacząć obowiązywać w przyszłym roku, ale nie od razu zmieni się wygląd wszystkich szyldów i reklam. Właściciele tych już istniejących dostaną prawdopodobnie 2 lata na ich dostosowanie.

ADA ROMANOWSKA
a.romanowska@gazetaolsztynska.pl