Z historii szkolnych sztandarów

Jeśli wszystkie budynki szkolne szczęśliwie przetrwały wojnę, to już nie dotyczyło to dokumentów z ich działalnością związanych. Stąd też wynika problem opisania dokładnej historii. Swoją drogą były one budowane etapami, przez kilka lat, od stanu surowego zamkniętego do pełnego wykończenia, co też uleciało z pamięci.

Chociaż Scholastyka Szczepkowska, w swoim zarysie dziejów Poboża pisała, że dwie budowane jako ostatnie w Waśniewie-Grabowie i Nowej Wsi-Dmochy nie zostały oddane całkowicie przed wojną z 1939 r., to tej ostatniej warto poświęcić więcej uwagi. A to za sprawą młodego nauczyciela, Hieronima X Umińskiego. Ten urodzony w Starej Wsi (pow. przasnyski), absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Mławie (1929-1934), świeżo upieczony podporucznik, początkowo uczył w Dzierzgowie. Od września 1937 był już nauczycielem w budowanej szkole w Nowej-Wsi Dmochy. Jemu więc przypadł też zaszczyt stać na czele szkolnej delegacji, która udała się do Warszawy na uroczystość wręczenia sztandaru szkolnego. Była to duża impreza, transmitowana przez radio z dziedzińca Zamku Królewskiego, wówczas pełniącego role siedziby Prezydenta Ignacego Mościckiego.

W pocztach sztandarowych, a było ich jednocześnie aż 27, role chorążych powierzono chłopcom w mundurkach harcerskich. Sztandary, po wbiciu symbolicznego gwoździa, wręczał Minister prof. Wojciech Świętosławski. Asystował mu m.in. kurator okręgu warszawsko-łódzkiego Wiktor Ambroziewicz. Po zakończeniu uroczystości, młodzież m.in. zwiedzała odnowione, zabytkowe mury obronne Starego Miasta. Zachowały się w rodzinie Umińskich szczęśliwie dwa zdjęcia z tej uroczystości. Widać na nich oprócz wspomnianego Umińskiego poczet z dość dobrze widocznym napisem „Nowej Wsi Dmochy”. Na kolejnym zdjęciu jest też napis szkoły „Pepłowo”. Oznacza to, że 21 września 1938 r., nadano też sztandary i dla innych szkół w dzisiejszej gminie Wieczfnia-Kościelna, Łęg, Pepłowo czy Uniszkach-Zawdzkich.

Można też przyjąć, że przy takiej ilości sztandarów były nadane one także i innym szkołom z ówczesnego nadgranicznego powiatu przasnyskiego. Warto więc zapamiętać tą datę i dla innych szkół. Do dzisiejszych czasów zachowały się dwa sztandary. Ze szkoły w Jabłonowie-Dybach i Szczepkowo-Borowem. Ten z Jabłonowa, ma odprutą koronę, był więc zapewne używany w czasach Polski Ludowej. Sztandar ze Szczepkowa, poszukiwany w latach 80-tych przez wdowę po kierowniku Zawadzińskim, ale nie udało się go wówczas odnaleźć.

Czekał na swoje odkrycie do lat 90-tych XX w. Wówczas podczas remontu został wyciągnięty ze skrytki, gdzie został zapewne schowany po wybuchu wojny. Pora wyjaśnić też, intrygujący skrót znajdujący się na sztandarze. Tajemnicze „PV BL.” rozpoczynające napis z nazwą szkoły „… Szkoła Powszechna w…”, nie dające się wytłumaczyć, jest napisany czcionką wzorującą się na czasach rzymskich. I odczytuje się jako „PUBL. (iczna)”. O miejscu, bądź miejscach wykonania sztandarów brak informacji. W latach przedwojennych, zajmowały się ich szyciem siostry zakonne w Przasnyszu. Może więc tam prowadzi trop, przynajmniej dla sztandarów z Północnego Mazowsza?

Czytaj e-wydanie ">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna