POWIAT ZNANY I NIEZNANY|| Goryń był niegdyś najludniejszą wsią powiatu [zdjęcia]

W wieku XIX archeolodzy niemieccy znaleźli w okolicach Gorynia kamienne siekierki, pochodzące z młodszej epoki kamiennej. Znalezisko to świadczy o tym, że już w odległej starożytności znajdowała się w tym miejscu osada ludzka, zamieszkiwana przez pradawne plemię. Jej rozwojowi sprzyjało dogodne dla obrony położenie terenu, otoczonego lasami i trzema jeziorami. Tutaj też wiódł wczesnośredniowieczny szlak komunikacyjny, zaś na początku okresu krzyżackiego przez Goryń biegła droga z pobliskiego Biskupca do siedziby komtura w Dzierzgoniu.

Akt lokacyjny Gorynia pochodzi z roku 1374. Na jego mocy wieś otrzymała 130 łanów gruntów i już wtedy była jedną z największych w biskupiej części Pomezanii. Ponowny akt lokacyjny Gorynia, wydany w 1381 roku, wcześniejszą lokację wsi wydaną na prawie polskim, zamienił na bardziej sprzyjające mieszkańcom prawo magdeburskie. Z aktu tego wynika, że już w 1381 roku znajdowały się w Goryniu parafia i kościół oraz karczma, należąca do sołtysa Jana, który za jej prowadzenie był zobowiązany płacić biskupowi Pomezanii czynsz roczny w wysokości dwóch grzywien srebra. Wymieniony w tym dokumencie kościół uległ spaleniu podczas wojny polsko-krzyżackiej w roku 1414.

W czasie wojny zginęło 44 mieszkańców Gorynia i w wyniku tego, z ogólnej powierzchni 130 łanów gruntów uprawnych należących do wsi, aż 69 łanów zostało opuszczonych. Po likwidacji Zakonu Krzyżackiego, Goryń był wioską czynszową, należącą do księcia Prus. Zapisy z roku 1690 podają, że w jego bezpośrednim sąsiedztwie leżały wioski Krzywka, Wałdowo i Waldkowo, które w XV wieku należały do niemieckiego rodu Grampnerów.

Grampnerowie, w wyniku napływu na te tereny ludności polskiej, ulegli polonizacji i już w następnym wieku przyjęli nazwisko Wałdowscy, zaś należąca do nich wioska Wałdówek, na początku XIX wieku została włączona do Gorynia.

W spisie rolnym z 1858 roku Goryń i Piotrowice były wymienione jako największe wioski chłopskie w całym powiecie suskim. Powierzchnia gruntów uprawnych należących do Gorynia wynosiła wówczas 7. 390 mórg. W roku 1890 w Goryniu mieszkało 27 osób przyznających się do polskiego pochodzenia i stanowili oni 2,5 % ogółu mieszkańców wsi. Jednak kilka lat później, w roku 1900 do polskości przyznawało się już 62 mieszkańców wsi, zaś w 1905 we wsi żyło 77 mieszkańców uważających się za Polaków.

Na początku wieku XX w gminie Goryń, obejmującej Wałdowo i Krzywkę, znajdowały się trzy szkoły: szkoła trzyklasowa w Goryniu i dwie szkoły jednoklasowe w pozostałych wioskach.

Pomyślne czasy dla rozwoju Gorynia nastąpiły po wybudowaniu w 1925 roku linii kolejowej, łączącej Goryń z Biskupcem, Kisielicami i Suszem. Dzięki możliwości transportu swych płodów rolnych na rynki sąsiednich miast powiatu suskiego oraz do Malborka i Kwidzyna, gospodarze goryńscy zaczęli się szybko bogacić.

Zaowocowało to budową w roku 1938 kościoła, który stanął tuż obok zbudowanego w 1923 roku pomnika ku czci mieszkańców wsi poległych na frontach I wojny światowej. Według spisu z roku 1944, Goryń z 253 gospodarstwami rolnymi, zamieszkiwany przez 1215 mieszkańców, z ogólną powierzchnią gruntów uprawnych wynoszącą 2659 ha, był największą gminą rolniczą w całym powiecie.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Niezwykła historia tablic z Gorynia. Czekały lata na odkrycie! [ZDJĘCIA]
Obecnie Goryń jest najludniejszą wsią w gminie Kisielice i liczy sobie ponad 600 mieszkańców, we wsi są wodociągi, funkcjonuje szkoła podstawowa, z własną biblioteką i salą gimnastyczną.