Gazownia, zajezdnia ZKM, a teraz cerkiew — zobacz wnętrze zabytku z ul. Szeptyckiego
2015-03-25 14:36:18(ost. akt: 2015-03-25 14:40:22)
Już na początku XX wieku w Iławie produkowano gaz, który wykorzystywano m.in. w przemyśle, gospodarstwach domowych oraz do oświetlenia ulic. Gazownia mieściła się na rzeką Iławka. Od 1993 roku jest tu cerkiew św. Jana Apostoła — budynek z ulicy Szeptyckiego 8 jest kolejnym zabytkiem Iławy, który prezentujemy na naszym portalu.
Prezentacja zabytków Iławy wpisanych do rejestru i objętych prawną ochroną konserwatora (łącznie jest ich 28) trwa na naszym portalu w najlepsze. Artykuły mówiące o historii (czasami niezwykłej) i charakterystyce obiektów cieszą się dużym zainteresowaniem wśród naszych internautów — tak przynajmniej mówią nasze internetowe statystyki. Dlatego też z chęcią publikujemy kolejny, tym razem zabytkowym bohaterem jest budynek mieszczący się przy ul. Metropolity Szeptyckiego.
Dzięki uprzejmości proboszcza parafii św. Jana Apostoła, księdza Jarosława Gościńskiego, mogliśmy wraz z Dariuszem Paczkowskim zwiedzić wnętrze cerkwi, a przy okazji wykonać zdjęcia. Poniżej prezentujemy konserwatorski opis zabytku pochodzący z dokumentu "Aktualizacja raportu: Gminna ewidencja zabytków Gminy Miejskiej Iława" stworzonego w 2013 roku. Historię gazowni oraz niezwykły proces pozyskiwania gazu z węgla przybliża nam także Dariusz Paczkowski, iławski przewodnik terenowy.
Niestety, nie zdołaliśmy zdobyć historycznych zdjęć tego miejsca. Nie wiemy nawet, czy takie jeszcze istnieją...
Niestety, nie zdołaliśmy zdobyć historycznych zdjęć tego miejsca. Nie wiemy nawet, czy takie jeszcze istnieją...
zico
m.partyga@gazetaolsztynska.pl
m.partyga@gazetaolsztynska.pl
BUDYNEK TECHNOLOGICZNY W ZESPOLE GAZOWNI MIEJSKIEJ (obecnie cerkiew greckokatolicka), UL. SZEPTYCKIEGO 8
Budynek produkcyjny gazowni został zbudowany w 1899 roku na planie prostokąta. Bryła budynku jest trójczłonowa. Pierwotnie składał się ze składu węgla, piecowni i podpiwniczonej aparatowni. Pierwsza przebudowa gazowni miała miejsce w 1910 roku, powiększono wtedy budynek produkcyjny. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1926 roku. Na nowej parceli, obok budynku odsiarczalni, powstała nowa piecownia. Obok stanął murowany komin.
W okresie II wojny światowej na terenie gazowni powstały schrony i strażnice, gdyż w tym okresie zatrudnieni tu byli więźniowie lub jeńcy wojenni. W wyniku działań wycofujących się wojsk niemieckich i działań wojennych, zabudowania gazowni zostały w znacznym stopniu zniszczone, a ich odbudowa trwała do połowy lat 50-tych XX wieku. W 1987 roku budynek gazowni został częściowo przebudowany i zmienił swoją funkcje na garaż i warsztat. Dodatkowo założono strop oraz wykonano szerokie bramy wjazdowe do wnętrza budynku, który pełnił role zajezdni autobusowej do 1992 roku. Obecnie w budynku mieści się greckokatolicka cerkiew.
źródło: "Aktualizacja raportu: Gminna ewidencja zabytków Gminy Miejskiej Iława"
JAK W IŁAWIE PRODUKOWANO GAZ...
opowiada iławski przewodnik terenowy Dariusz Paczkowski
Koniec wieku XIX był dla naszego miasta okresem niezwykle ważnym. Dzięki położeniu przy szlaku handlowym z Gdańska do Warszawy oraz Grudziądza i Malborka do Iławy zaczęli napływać liczni osadnicy. Znaczący wzrost liczby ludności oraz ożywienie gospodarcze pojawiły się po otwarciu połączenia kolejowego z Toruniem, Ostródą, Malborkiem, Mławą i Brodnicą oraz wybudowaniu dróg bitych do Susza, Zalewa, Lubawy i Ostródy.
Dzięki przekształceniu miasta w ważny węzeł komunikacyjny, Iława zaczęła się nie tylko rozrastać ale i bogacić. W roku 1905 liczyła 10 tyś. mieszkańców. W mieście wybudowano gazownię, wodociągi miejskie i ratusz.
W okresie II wojny światowej na terenie gazowni powstały schrony i strażnice, gdyż w tym okresie zatrudnieni tu byli więźniowie lub jeńcy wojenni. W wyniku działań wycofujących się wojsk niemieckich i działań wojennych, zabudowania gazowni zostały w znacznym stopniu zniszczone, a ich odbudowa trwała do połowy lat 50-tych XX wieku. W 1987 roku budynek gazowni został częściowo przebudowany i zmienił swoją funkcje na garaż i warsztat. Dodatkowo założono strop oraz wykonano szerokie bramy wjazdowe do wnętrza budynku, który pełnił role zajezdni autobusowej do 1992 roku. Obecnie w budynku mieści się greckokatolicka cerkiew.
źródło: "Aktualizacja raportu: Gminna ewidencja zabytków Gminy Miejskiej Iława"
JAK W IŁAWIE PRODUKOWANO GAZ...
opowiada iławski przewodnik terenowy Dariusz Paczkowski
Koniec wieku XIX był dla naszego miasta okresem niezwykle ważnym. Dzięki położeniu przy szlaku handlowym z Gdańska do Warszawy oraz Grudziądza i Malborka do Iławy zaczęli napływać liczni osadnicy. Znaczący wzrost liczby ludności oraz ożywienie gospodarcze pojawiły się po otwarciu połączenia kolejowego z Toruniem, Ostródą, Malborkiem, Mławą i Brodnicą oraz wybudowaniu dróg bitych do Susza, Zalewa, Lubawy i Ostródy.
Dzięki przekształceniu miasta w ważny węzeł komunikacyjny, Iława zaczęła się nie tylko rozrastać ale i bogacić. W roku 1905 liczyła 10 tyś. mieszkańców. W mieście wybudowano gazownię, wodociągi miejskie i ratusz.
Teraz parę zdań o dziejach iławskiego gazownictwa. Teren pod budowę gazowni wybrano nieprzypadkowo trochę poza główną zabudową miasta, nad rzeką Iławka. Pierwszy, główny budynek powstał w roku 1899, chociaż pierwsze roboty pod sieć gazowniczą rozpoczęto już w 1897r. Nieco później podjęto działania w celu rozbudowy gazowni, na nowej parceli obok budynku odsiarczalni powstała nowa piecownia, a obok stanął komin. Był to rok 1926.
Dlaczego gazownia musiała powstać? Skąd ten gaz w Iławie?
Gaz, który płynie we współczesnej sieci gazowniczej to gaz ziemny, paliwo kopalne pochodzenia organicznego, które zbiera się w skorupie ziemskiej i jest pozyskiwane na skalę przemysłową. Ale nie zawsze tak było.....
Od połowy XIX wieku do lat 80 XX w w powszechnym zastosowaniu był gaz koksowniczy zwany miejskim. Było to paliwo uzyskiwane poprzez przemysłowe wygrzewanie węgla w temperaturze 900-1100 stopni Celsjusza w specjalnie w tym celu skonstruowanym piecu koksowniczym bez dostępu tlenu. Proces ten zwany suchą destylacją węgla powoduje wydzielanie się wszystkich lotnych składników. Oprócz tego w procesie tym powstaje koks, smoła węglowa i oraz woda pogazowa. Surowy gaz miejski zawiera amoniak oraz jego pochodne i siarkowodór. Ten cały niezwykle skomplikowany proces miał miejsce również w iławskiej gazowni. Po zakończonym procesie podgrzewania oczyszczony gaz magazynowano a następnie był on stosowany w gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach. Do odbiorców był
rozprowadzany siecią gazowniczą. Służył głównie do gotowania w kuchenkach, oświetlania ulic oraz jako paliwo w wielu procesach przemysłowych w Iławie. W czasie międzywojnia latarnie uliczne w ilości ponad 100 sztuk oświetlały główne arterie naszego miasta. Po zakończeniu II Wojny Światowej zniszczeniu uległo ponad 50% przewodów gazowych. Nie jest tajemnicą, że większość wyposażenia iławskiej sieci wodociągowej, elektrycznej i gazowniczej została wywieziona bądź zdewastowana przez wojska radzieckie, które wycofały się z Iławy dopiero 15.06.1946r.
Gaz, który płynie we współczesnej sieci gazowniczej to gaz ziemny, paliwo kopalne pochodzenia organicznego, które zbiera się w skorupie ziemskiej i jest pozyskiwane na skalę przemysłową. Ale nie zawsze tak było.....
Od połowy XIX wieku do lat 80 XX w w powszechnym zastosowaniu był gaz koksowniczy zwany miejskim. Było to paliwo uzyskiwane poprzez przemysłowe wygrzewanie węgla w temperaturze 900-1100 stopni Celsjusza w specjalnie w tym celu skonstruowanym piecu koksowniczym bez dostępu tlenu. Proces ten zwany suchą destylacją węgla powoduje wydzielanie się wszystkich lotnych składników. Oprócz tego w procesie tym powstaje koks, smoła węglowa i oraz woda pogazowa. Surowy gaz miejski zawiera amoniak oraz jego pochodne i siarkowodór. Ten cały niezwykle skomplikowany proces miał miejsce również w iławskiej gazowni. Po zakończonym procesie podgrzewania oczyszczony gaz magazynowano a następnie był on stosowany w gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach. Do odbiorców był
rozprowadzany siecią gazowniczą. Służył głównie do gotowania w kuchenkach, oświetlania ulic oraz jako paliwo w wielu procesach przemysłowych w Iławie. W czasie międzywojnia latarnie uliczne w ilości ponad 100 sztuk oświetlały główne arterie naszego miasta. Po zakończeniu II Wojny Światowej zniszczeniu uległo ponad 50% przewodów gazowych. Nie jest tajemnicą, że większość wyposażenia iławskiej sieci wodociągowej, elektrycznej i gazowniczej została wywieziona bądź zdewastowana przez wojska radzieckie, które wycofały się z Iławy dopiero 15.06.1946r.
Dewastacja i zniszczenia były tak olbrzymie, że dopiero 10 lat później do wszystkich mieszkań w Iławie dotarł gaz. W roku 1987 budynek byłej już gazowni został częściowo przebudowany i zmienił swoją funkcję na garaż i warsztaty Zakładu Komunikacji Miejskiej. Dodatkowo założono nowy strop oraz wykonano szerokie bramy wjazdowe do wnętrza budynku, który pełnił rolę zajezdni autobusowej do 1992r. Rok później stosując się do sugestii i postulatów konserwatorskich budynek został przekazany wspólnocie Parafii Bizantyjsko-Ukraińskiej.
Historia parafii to już jednak zupełnie inny temat, na oddzielny artykuł...
Historia parafii to już jednak zupełnie inny temat, na oddzielny artykuł...
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.
Zaloguj się lub wejdź przez