Najprawdziwsze gacie z klapą i dłubanka w Ryńskich Zbiorach Muzealnych

Od 1952 roku lokalny pedagog - pasjonat historii, Albin Nowicki, zaczął gromadzić różnej wartości przedmioty związane z regionem. W 1960 roku zostało powołane do życia Koło Miłośników Rynu, a jego członkowie zaczęli organizować Izbę Regionalną. Zbierano eksponaty, popularyzowano lokalną historię, kulturę oraz tradycję. Eksponaty pochodziły zazwyczaj od mieszkańców miasta i okolicy, a w szczególności od dzieci i młodzieży, którą Nowicki dobrze znał i potrafił zainspirować do działania. W 1972 roku przekształcono Izbę Regionalną w Społeczne Muzeum Regionalne im. Albina Nowickiego. Od lutego 2022 roku Ryńskie Zbiory Muzealne można zwiedzać w nowej siedzibie Regionalnego Parku Edukacji,  Kultury i Turystyki w Rynie.

- Za nami rok niezwykle atrakcyjny dla mieszkańców jak i turystów. Jednym z bardzo ważnych wydarzeń w kalendarzu było oficjalne otwarcie Ryńskich Zbiorów Muzealnych im. Albina Nowickiego – mówi Marta Dąbrowska, dyrektor Regionalnego Parku Edukacji, Kultury i Turystyki w Rynie.

Inicjatorem powstania Ryńskich Zbiorów Muzealnych w strukturach Ryńskiego Centrum Kultury był Marek Podskalny, wieloletni dyrektor RCK oraz autor książki „Ryn znany i nieznany”. Pomieszczenia na zbiory muzealne przygotowano w ramach realizacji projektu „Adaptacja pomieszczeń piwnicznych RPEKiT w Rynie do celów muzealnych" przez gminę Ryn. Koszt inwestycji to 233 700 zł (w tym dofinansowanie 140 000 zł).

- Cieszymy się niezmiernie, iż nasze Ryńskie Zbiory Muzealne odwiedziło wielu turystów oraz mieszkańców regionu. Przygotowaliśmy ofertę dla szkół, w której oferujemy uczniom i nauczycielom zwiedzanie muzeum z przewodnikiem, co jest doskonałą formą lekcji historii o naszym regionie. Mam nadzieję, że nasza oferta spotka się z dużym zainteresowaniem – dodaje dyrektor Dąbrowska. - W muzeum znaleźć można głównie zbiory etnograficzne pochodzące z okolic Rynu. Najstarsze eksponaty mają ponad 200 lat. Są tu jedyne, wystawiane w warunkach muzealnych na Warmii i Mazurach: łódź - dłubanka, wydobyta z dna Jeziora Ryńskiego oraz półkosek z początków XIX w. Obejrzeć można piękny fotel gdański, zbiór XIX- wiecznych planów architektonicznych zamku i kościoła w Rynie, ale także najprawdziwsze "gacie z klapą" czyli arcypraktyczne, koronkowe reformy, czarci zydel oraz magiczne lustro.

Przekraczając progi sześciu pomieszczeń odbyć można niezapomnianą wycieczkę w przeszłość, co umożliwią ekspozycje narzędzi do pracy w polu, gospodarstwie oraz do połowu ryb (także pod lodem!), starych mebli, sprzętu kuchennego, równie pięknych, co starych kafli pochodzących z pieców kaflowych okolicznych zamków, pałaców i bogatych domów, oraz moc innych, równie ciekawych przedmiotów, których nie ogląda się tylko przelotnie, lecz przez pryzmat ich zawsze ciekawej historii.

Izba nr 1.
Wystawa „Ryn w starej fotografii” ukazuje zwiedzającemu obraz Rynu jako miasta z bogata historia. Zawiera ona oryginały przedwojennych zdjęć miasta, przepiękne, oryginalne plany przebudowy nieistniejącego już dziś kościoła ewangelickiego oraz zamku z XIX oraz XX wieku oraz kolekcja kafli piecowych z XVIII-XX wieku, jedyna taka stała ekspozycja w województwie. Kunszt ich wykonania często myli wzrok zwiedzających sugerując, iż niektóre z nich wykonane są z drewna. W izbie tej znaleźć można również dębowe Krzesło Gdańskie.

Izba nr 2.
Znajduje się tu rozsuwany stół na unikatowych, rzeźbionych nogach, przepiękne kryształowe naczynia, bogato zdobione witrynki oraz lustro a także zestaw kąpielowy - ceramiczna misa i dzbanek prysznicowy. Na ścianach można podziwiać wyjątkową wystawę obrazów autorstwa hrabiego Józefa Odlanickiego – Poczobutta, który ofiarował swoją kolekcję jednemu z ośrodków kultury w Suwałkach. Stamtąd przybyła ona do Rynu, gdzie już od wielu lat pokazywana jest zwiedzającym z całego świata. Malarstwo Józefa Odlanickiego - Poczobutta oceniane jest przez zwiedzających jako niezwykle ciekawe. Jeden z obrazów przedstawia autoportret artysty. Uwagę zwiedzających skupia także prawdziwa ława mazurska z ręcznie wykonanym wzornictwem.

Izba nr 3.
W "Kuchni" zgromadzone zostały kolekcje talerzy, butelek, plakietki z mazurskim wzornictwem, mnogość przedmiotów, które niegdyś służyły do wykonywania najróżniejszych czynności związanych z pracą w kuchni. Wyjątkowo dobrze zachowana jest kuchnia westfalka, narzędzia służące do palenia ziaren zboża w celu otrzymania kawy zbożowej. Sokowirówka do złudzenia przypomina maszynkę do mielenia mięsa, są niecki kopańki służące do wyrabiania ciasta na chleb, łopaty do chleba. Warto zwrócić uwagę na czarci zydel a więc krzesło z diabelnym wizerunkiem, które jak głosi legenda miało zbawienny wpływ na wyjątkowo niesforne dzieci.

Izba nr 4.
W izbie tej znajdują się eksponaty muzealne związane z pracą w gospodarstwie oraz pracami rzemieślniczymi. Kompletna ławka gręplarska, pralka "półautomatyczna" – czyli tara uformowana w dwa przeciwne sobie półkola, które przemieszczane względem siebie pozwalały trzeć prany materiał z wykorzystaniem dźwigni. Podkurzacz do pszczół, który dzięki wytwarzanemu dymowi pozwalał usypiać pszczoły i w bezpieczny sposób wybierać miód z ula. Saboty drewniane – buty wykonane z jednego kawałka drewna, których podeszwa była podbijana skórą - do złudzenia przypominające holenderskie chodaki.
Izba nr 5.
Niezwykła wystawa żelazek z duszą/z kominkiem – o wiele cięższych niż te współczesne. Do środka żelazka wkładało się rozżarzoną duszę (żeliwny element) lub węgiel. Kołyska dziecięca, koronkowe gacie z klapa - czyli reformy damskie bardziej praktyczne niż współczesne odpowiedniki tego rodzaju bielizny oraz zestaw czółenek tkackich.

Izba nr 6.
Najważniejsza jest dłubanka – łódź wydrążona w pniu drzewa pochodząca z przełomu XIX i XX wieku. Jest to jedyna dłubanką przechowywana w warunkach muzealnych w całym województwie warmińsko-mazurskim i jedyna tego typu (z bocznymi stabilizatorami) dłubanka w Polsce. Znajdują się tu także narzędzia do połowu ryb pod lodem (np. specjalna piła do lodu służąca do wycinania przerębli zimą). Ościenie - złowrogie narzędzia podobne nieco do wideł czy współczesnych grabi do trawy, a wykorzystywane niegdyś do połowu ryb, nadzwyczajnym kłusowniczym narzędziem do połowu ryb jest wiersza jednosercowa.

Zwiedzanie Ryńskich Zbiorów Muzealnych odbywa się od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 do 15:00 oraz w soboty w godzinach od 10:00 do 13:00.
Renata Szczepanik