Zielone Płuca Polski zagrożone smogiem. Wpłynęło 500 uwag do projektu uchwał antysmogowych

Około roku trwały prace nad projektami uchwał antysmogowych opracowanych przez grupę ekspertów dla regionu Warmii i Mazur. Powstały nowe przepisy. W lipcu, podczas wstępnych konsultacji z samorządami, nie budziły dużych zastrzeżeń. W styczniu rozpoczęły się konsultacje społeczne i zagrzmiało. Publiczna dyskusja wywołała burzę. Starły się poglądy i interesy samorządowców, przedsiębiorców, ekologów i mieszkańców regionu. Po miesiącu debaty nad smogiem na Warmii i Mazurach do urzędu marszałkowskiego wpłynęło około 500 uwag.

– Musimy je wszystkie wnikliwie rozpatrzyć i na każdy wniosek odpowiedzieć – informuje Jolanta Piotrowska, członek zarządu województwa warmińsko-mazurskiego. - Trwa dyskusja. Po pierwsze nie wierzmy pseudoekspertom, którzy wypowiadają się nie posiadając odpowiedniej wiedzy. Po drugie, wprowadzenie przepisów dotyczących poprawy jakości powietrza i zdrowia naszych mieszkańców to długi proces. Po rozpatrzeniu uwag, zastanowimy się, czy wprowadzić zmiany do projektów uchwał antysmogowych, a to by oznaczało kolejne konsultacje. Uchwały są trudne, wiele osób ich nie rozumie, a chcemy, a wręcz musimy dotrzeć z prawdziwymi informacjami do naszych mieszkańców.

Region Warmii i Mazur określany często Zielonymi Płucami Polski wcale nie jest wolny od szkodliwych zanieczyszczeń. Poza tym województwo warmińsko-mazurskie oraz podlaskie są ostatnimi w kraju, gdzie jeszcze nie obowiązują uchwały dotyczące ograniczania smogu.

- Teraz jesteśmy Zielonymi Płucami Polski, ale jeśli nic nie zrobimy, to z czasem te płuca staną się czarne – twierdzi Jolanta Piotrowska. - Zależy nam na czystym powietrzu, zdrowym życiu mieszkańców, dobrych warunkach życia obecnych i przyszłych pokoleń, by można było bezpiecznie otworzyć w domu okno. Chcielibyśmy mieć czyste, naturalne warunki. Turyści i goście Warmii i Mazur też oczekują czystego, świeżego powietrza. Ponadto trzeba korzystać z dostępnych teraz różnych źródeł finansowych na wymianę pieca czy termomodernizację domu, bo takie wsparcie nie będzie trwało wiecznie. Stan powietrza na Warmii i Mazurach nie jest taki zły, ale nie trzeba być wybitnym specjalistą, żeby nie wiedzieć, co dzieje się w mniejszych miejscowościach czy na osiedlach domów jednorodzinnych większych miast. Wszyscy widzą i czują, czym często pali się w piecach. W naszym powietrzu są zanieczyszczenia i substancje bardzo szkodliwe dla zdrowia.

Z badań wynika, że trzy główne źródła zanieczyszczeń powietrza Warmii i Mazur to pył zawieszony PM10, pył PM2,5, oraz benzo(a)piren. Są to bardzo szkodliwe dla zdrowia substancje, które wdychamy w sezonie grzewczym.

- Benzo(a)piren jest jednym z najbardziej toksycznych składników smogu czyli mgły zawierającej zanieczyszczenia powietrza – wyjaśnia pani marszałek. - Gromadzi się on w organizmie i może powodować raka, upośledzać płodność i działać szkodliwie na dziecko w łonie matki. Pył PM2,5 jest uznawany za najgroźniejszy dla zdrowia człowieka, ale w ostatnich latach nie wystąpiły u nas znaczące przekroczenia. PM10 wpływa negatywnie na układ oddechowy, odpowiada za ataki kaszlu, pogorszenie się stanu osób z astmą czy za ostre zapalenie oskrzeli. Zwiększa ryzyko zawału serca oraz wystąpienia udaru mózgu. W okresie grzewczym drastycznie zwiększa się w powietrzu stężenie tych pyłów.

Okazało się, że w Gołdapi, Nidzicy, Ostródzie, Iławie w minionych latach były przekroczenia pyłu PM 10. Natomiast trzykrotne przekroczenia związku rakotwórczego stwierdzono w Nidzicy oraz Iławie. Stan ten może się pogarszać, na co wskazują również aktualne wyniki z 8 punktów pomiarowych na terenie województwa. Zanieczyszczenia te pochodzą głównie z domów i mieszkań ogrzewanych starymi kotłami. Udział emisji zanieczyszczeń z indywidualnego ogrzewania wynosi 89 – 99%. Nie z przemysłu czy transportu, ale właśnie z tzw. kopciuchów. Przyczyną jest między innymi palenie śmieci w piecach.

Samorząd zamierza wprowadzić zakaz stosowania we wszystkich instalacjach: węgla brunatnego, mułów węglowych, flotokoncentratów, dowolnych mieszanin paliw zawierających mniej niż 85% węgla kamiennego, paliw niespełniających wymagań jakościowych oraz paliw zawierających biomasę stałą o wilgotności powyżej 20%. Priorytetem jest likwidacja starych kotłów tzw. kopciuchów.

- Nie można stosować złej jakości opału – twierdzi Jolanta Piotrowska. - Wszystko co jest trujące, szkodliwe dla ludzi i środowiska, zamierzamy w znacznym stopniu ograniczyć lub całkowicie wyeliminować. Mamy na to kilka lub kilkanaście lat. Wszystkie kopciuchy powinny zniknąć z naszych domów.

Najlepszym rozwiązaniem jest korzystanie z odnawialnych źródeł energii.

- Nie zawarliśmy OZE w uchwałach, ponieważ jest jednoznaczne i oczywiste, że to najlepsze rozwiązanie dla środowiska i dla nas samych – informuje pani marszałek. - Nikogo nie zmuszamy do zmiany ogrzewania na gaz, szczególnie teraz, kiedy tak znacznie wzrosły ceny. Priorytetem jest korzystanie z odnawialnych źródeł energii albo z innych nieszkodzących zdrowiu możliwości.

- W kominkach można będzie palić drewnem, ale nie może to być ono mokre, bo zagraża temu, kto pali w kominku i sąsiadom, którzy muszą to wdychać – wyjaśnia marszałek Piotrowska. - Dziś dopuszcza się spalanie biomasy stałej pochodzenia drzewnego czyli drewnem w formie na przykład polan. Warunek jest jeden, wilgotność drewna musi wynosić najwyżej dwadzieścia procent.

Palenie takim opałem w kominkach, które nie spełniają aktualnych norm jakości możliwe będzie do 2029 roku w miastach, a na wsiach do 2032 roku. Natomiast bezterminowo w kominkach spełniających normy ekoprojektu. Czy zatem oznacza to, że każdy posiadacz kominka musi go sobie wymienić?

- Nie, trzeba będzie w przyszłości dostosować kominek do obowiązujących dziś przepisów i norm – zapewnia marszałek Piotrowska. - Chodzi o to, by nie emitowały zanieczyszczeń.

Jakość powietrza na Warmii i Mazurach pogarsza się i region potrzebuje przepisów antysmogowych, które wzbudzają niezadowolenie wielu samorządowców, przedsiębiorców, instytucji.

- Nasze projekty uchwał wynikają ściśle z przepisów unijnych i krajowych, w tym także z rozporządzeń wprowadzonych przez obecny rząd – przyznaje pani marszałek. - Musimy stopniowo pozbywać się paliw szkodliwych dla zdrowia. Jeżeli nasi oponenci będą wprowadzać mieszkańców Olsztyna oraz regionu Warmii i Mazur w błąd, to zapraszam wszystkich na spacer między innymi po osiedlu Dajtki w Olsztynie. Warto zabrać ze sobą profesjonalną maseczkę z porządnym filtrem.

Renata Szczepanik