Co dokładnie zmieni system kaucyjny? Zmiany już niedługo

System obejmuje trzy grupy opakowań na napoje: jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych (PET) do 3 litrów, metalowe puszki do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Wysokość kaucji została ustawowo ustalona: 50 gr dla PET i puszek oraz 1 zł dla szkła wielokrotnego użytku. Te kwoty są stałe – niezależnie od pojemności w danej kategorii.

Liczy się oznaczenie. Opakowania objęte systemem mają wyraźny znak kaucji oraz informację o jej wysokości. W praktyce tylko takie butelki i puszki „działają” w systemie – kupisz je z doliczoną kaucją i oddasz z odzyskaniem pieniędzy. Produkty w identycznych opakowaniach, ale bez znaku kaucji, nie podlegają nowym zasadom. Na starcie reformy w obiegu będą równolegle opakowania z oznaczeniem i bez niego – kaucję płacisz i odbierasz wyłącznie za te oznaczone.

System jest bezparagonowy. Zwrotu kaucji dokonasz w dowolnym punkcie zbiórki – w automacie (tzw. butelkomacie) lub w sklepie, który przyjmuje opakowania – bez okazywania dowodu zakupu. Duże sklepy (powyżej 200 m²) mają obowiązek przyjmować wszystkie opakowania objęte systemem, natomiast małe placówki z zasady tylko pobierają kaucję; do przyjmowania zwrotów mogą dołączyć dobrowolnie. Wyjątkiem jest szkło wielokrotnego użytku – jeśli mały sklep je sprzedaje, musi też przyjmować takie butelki.

Kaucja jest doliczana przy kasie i widnieje na paragonie jako osobna pozycja; nie wlicza się jej do ceny na półce. Przy zwrocie punkt zbiórki oddaje pieniądze za każde prawidłowo zwrócone opakowanie. Co ważne, zwrot kaucji ma nastąpić w gotówce – oferowanie wyłącznie voucherów jest niedopuszczalne.

Nie zgniataj butelek ani puszek i nie odrywaj etykiet. Kod kreskowy oraz oznaczenie kaucji muszą być czytelne, bo automat lub kasjer weryfikuje opakowanie po tych elementach. Zalecane jest również oddawanie butelek z zakrętką – wtedy recykling obejmie komplet surowca. Uszkodzone, zgniecione lub nieoznaczone opakowania mogą zostać odrzucone, co oznacza utratę pieniędzy.

Każdy sklep sprzedający napoje „z kaucją” musi ją pobrać przy sprzedaży. Przyjmowanie zwrotów to obowiązek dużych sklepów; mniejsze punkty decydują o tym dobrowolnie (z zastrzeżeniem szklanych butelek wielokrotnego użytku, które – jeśli są w ofercie – muszą być przyjmowane). Zwroty będą możliwe zarówno przy kasach, jak i w automatach, które pojawią się w sieciach handlowych oraz – w miarę rozbudowy – także w punktach poza sklepami.

Na początku funkcjonowania systemu możesz spotkać w sklepach dwa podobne produkty: jeden ze znakiem kaucji, drugi bez. Kaucja będzie naliczana i zwracana tylko za oznaczone opakowania – to normalny element okresu przejściowego. Jeśli punkt zbiórki odmówi przyjęcia prawidłowo oznaczonego opakowania, klient ma prawo domagać się zwrotu zgodnie z ustawą. W razie problemów można zgłaszać nieprawidłowości do właściwego inspektoratu ochrony środowiska.

Celem jest skokowy wzrost poziomu selektywnej zbiórki i recyklingu opakowań po napojach oraz ograniczenie zaśmiecania przestrzeni publicznej. Systemy kaucyjne w innych krajach pozwalają odzyskiwać nawet 90 proc. butelek i puszek – polski model ma iść tą samą drogą. W efekcie mniej surowca trafi do odpadów zmieszanych, a więcej wróci do obiegu jako nowe opakowania.

Wybieraj napoje z wyraźnym znakiem „KAUCJA”, zachowuj opakowanie w dobrym stanie i z etykietą, nie zgniataj butelek ani puszek, oddawaj je w dogodnym punkcie – bez paragonu – i odbieraj pieniądze. Kaucja 50 gr (PET, puszka) lub 1 zł (szkło wielokrotnego użytku) to nie dodatkowy podatek, tylko depozyt, który wraca do Ciebie po zwrocie opakowania. To mechanizm prosty – pod warunkiem, że zwracamy dokładnie to, co kupiliśmy: opakowanie ze znakiem kaucji.

al