Święta Katarzyna – kluczowa święta dawnej Warmii

Historyk i regionalista dr Jan Chłosta pisze w książce "Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii", że kult św. Katarzyny pojawił się na Warmii w XIII w. "Tego dnia nie pracowano" – podaje Chłosta.

— W ludowym obyczaju tego dnia nie tkano na Warmii, gdzieniegdzie powstrzymywano się od pokarmów mięsnych. W dawnych czasach nauczyciel we wsi tego dnia otrzymywał swoje należności na utrzymanie szkoły i rodziny — podaje historyk.

Dodaje, że na św. Katarzyny także gospodarze zawierali umowy z pastuchami, a nowo przybyły do wsi gbur (tj. gospodarz) zapraszał równych sobie statusem sąsiadów do karczmy.

— Wszystkim stawiał kolejkę wódki bądź piwa, jakby chcąc się w ten sposób wkupić do nowej społeczności — podaje Chłosta.

Święta Katarzyna była patronką dawnej stolicy Lidzbarka Warmińskiego i Dobrego Miasta. Do dziś w obu tych miastach są posągi tej świętej przedstawianej zawsze z kołem i mieczem (atrybuty jej męczeńskiej śmierci).

Kult świętej Katarzyny na dawnej Warmii był celebrowany w 12 kościołach, z których największym była braniewska fara – świątynia ta do dziś nosi wezwanie tej świętej. Przy tym kościele pielęgnowana jest także pamięć o błogosławionej Reginie Prothmann (1552-1613), która założyła zgromadzenie sióstr katarzynek. Zakon ten, którego regułę przyjął w 1683 r. biskup warmiński Marcin Kromer, a zatwierdził w 1602 legat papieski Klaudiusz Ragoni, do dziś pracuje na Warmii. Zakonnice m.in. opiekują się ubogimi i chorymi.

W 1999 r. papież Jan Paweł II beatyfikował Reginę Prothmann.

Według legend hagiograficznych św. Katarzyna poniosła śmierć męczeńską w Egipcie między 307 a 312 rokiem. "Pogański władca przygotował najeżone nożami koło i tym narzędziem zamierzano Ją zabić. Tymczasem koło się rozpadło. Zgładzono Ją więc mieczem" – podaje Jan Chłosta i dodaje, że dawniej św. Katarzyna patronowała młynarzom i kołodziejom. (PAP)

Autorka: Joanna Kiewisz-Wojciechowska