Na UWM trwają Olsztyńskie Dni Nauki i Sztuki

Olsztyńskie Dni Nauki i Sztuki to wyjątkowe wydarzenie, podczas którego społeczność akademicka uchyla drzwi do swojego świata. To, co dla jednych jest oczywistością, dla innych może być przecież tajemnicą. A tymczasem i nauka, i sztuka zasługują na to, by być częścią naszej codzienności. Wzbudzając zainteresowanie, daje się ludziom szansę nie tylko na doświadczenie czegoś nowego, ale także na wyzwolenie w sobie potencjałów, o których mogli nie mieć pojęcia.

Tematem przewodnim festiwalu w tym roku jest astronomia, a to za sprawą postaci Mikołaja Kopernika, patrona 2023 roku.

— Przedstawimy historię Mikołaja Kopernika w sposób bardziej zrozumiały dla najmłodszych odbiorców — zapewniał niedawno Mateusz Pikuliński, dyrektor Kortosfery. — Przez trzy dni w Bibliotece Uniwersyteckiej będzie nam towarzyszyć wystawa planet - interaktywna ekspozycja w formie warsztatowej. W Centrum Konferencyjnym będzie można też obejrzeć spektakl "Słońce Kopernika", który pozwoli nam pokazać życie tego astronoma – także w Olsztynie. Wiele też czeka nas na poszczególnych wydziałach UWM. Każdy znajdzie w tej ofercie coś dla siebie!

Widowiskowo i merytorycznie
Jednym z pierwszych wydarzeń XXI Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki był widowiskowy spektakl chemiczny, który odbył się na parkingu obok Centrum Konferencyjnego UWM. Poprowadziła go Ewelina Krzykowska, chemiczka i laborantka, na co dzień pracująca w Centrum Popularyzacji Nauki i Innowacji Kortosfera, czyli główne

— Podczas tego spektaklu zaprezentowaliśmy tak naprawdę najprostsze reakcje chemiczne, ale jednocześnie najbardziej spektakularne. Widziałam, że dużą uwagę publiczności przyciągnęły te z ciekłym azotem, który ma temperaturę aż -179 stopni Celsjusza. Zamoczyłam w nim nadmuchane balony, które pod wpływem tego ogromnego zimna znacznie zmniejszają swoją objętość i pokazałam, że sześć z nich zmieści się do pudełka, do którego normalnie by nie weszły. Na zakończenie pokazałam wielką chmurę, która powstała z tego, że do ciekłego azotu wlałam wrzątek, czyli uzyskałam efekt różnicy temperatur w wysokości prawie 300 stopni Celsjusza — tłumaczy Ewelina Krzykowska, która w przeszłości była uczestniczką Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki, a teraz jest zapaloną popularyzatorką nauki.

— Olsztyńskie Dni Nauki i Sztuki stwarzają idealną okazję chociażby do bardzo interesującego kontaktu z naukami ścisłymi - w szczególności mogą z niego korzystać najmłodsze dzieci, które w szkole nie mają jeszcze takich przedmiotów jak chemia czy fizyka. Bardzo fajnie, że można je zainteresować pokazami, wykładami czy grami terenowymi. Uwielbiam popularyzować naukę, to jest mój żywioł i bardzo się cieszę, że tutaj jestem — dodała.

Warto odnotować, że naszą rozmowę przerwało gromkie „dziękujemy”, które skandowały dzieci w kierunku Eweliny Krzykowskiej, zaaferowane tym, co zobaczyły podczas spektaklu.

Dni bliżej nieba
W pierwszych godzinach wydarzenia bardzo wielu chętnych w różnym wieku zgromadziła również wystawa interaktywna „Misja po Układzie Słonecznym”, która umożliwiała wejście do wnętrza planet i symulowania zjawisk, jakie na nich panują. Można było ją obejrzeć zarówno w Centrum Konferencyjnym, jak i w Bibliotece Uniwersyteckiej UWM.

— Nasza wystawa składa się z planet Układu Słonecznego oraz Słońca, do których można wejść, zwiedzić i doświadczyć warunków, jakie panują na danej planecie. Np. Uran jest najzimniejszą planetą, więc jest to symulator, w którym panuje najniższa temperatura. Jej przeciwieństwem jest Wenus, gdzie ustawiliśmy temperaturę ok. 40 stopni - tak, aby dało się tam wytrzymać, ale należy pamiętać, że w rzeczywistości na planecie Wenus jest około 400 stopni Celsjusza — wyjaśnił Piotr Bończyk ze stowarzyszenia „Polaris”, które przygotowało tę wystawę. Warto odnotować, że organizatorzy chętnie podejmują współpracę z instytucjami spoza Uniwersytetu. To sprawia, że ich pole oddziaływania jest coraz większe.

Naukowe spojrzenie na… zakwasy
Podczas Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki odbywa się wiele interesujących wykładów, które wygłaszają także goście spoza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. W środowy poranek po brzegi wypełniła się Aula Błękitna w Centrum Konferencyjnym, gdzie swoją prelekcję miała Natalia Leciejewska, doktorantka w Katedrze Fizjologii, Biochemii i Biostruktury Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz była wielokrotna reprezentantka Polski w boksie tajskim.

— Zatytułowałam swój wykład „Czy boks może nas nauczyć, jak funkcjonują nasze mięśnie?” i cały był poświęcony wysiłkowymi fizycznemu i temu, co się dzieje w jego trakcie, jak możemy go nazywać w zależności od tego, jak wygląda. Uzupełniłam to wszystko, pokazując techniki wyprowadzania ciosu prostego, skurczów: izotonicznego, auksotonicznego oraz izometrycznego. Dzieci wykonywały te ćwiczenia i myślę, że dzięki temu lepiej zapamiętały, co te pojęcia oznaczają — mówi Natalia Leciejewska.

— To był bardzo ciekawy wykład — przyznaje Zofia, uczennica Uniwersyteckiego XII LO w Olsztynie. — Prowadząca podzieliła się z nami wieloma ciekawymi informacjami na tematy sportowe, m.in. na temat tego, jak serce reaguje na wysiłek, który wykonujemy oraz czym są tzw. zakwasy. Ogólnie bardzo mi się tutaj [na Olsztyńskich Dniach Nauki i Sztuki] podoba. Można się dowiedzieć wielu ciekawych i przydatnych w codziennym życiu rzeczy.

Prelegentkę poprosiliśmy o bardziej szczegółowe wyjaśnienie, dlaczego bolą nas mięśnie, gdy np. robimy brzuszki po dłuższej przerwie, czy gdy wyjdziemy po zimie na rower.

— Zakwasy odczuwamy podczas, a nie po wysiłku fizycznym i wynikają one z kumulacji kwasu mlekowego. Tłumaczyłam też, że z kwasu mlekowego możemy odzyskać składniki energetyczne – nasz organizm nie będzie trzymał kwasu mlekowego w mięśniach, jeśli w wątrobie może uzyskać inny składnik odżywczy. Jeśli natomiast mówimy o bólu mięśni, który pojawia się po wysiłku, to jest tzw. opóźniona bolesność mięśniowa. Mięśnie wskutek wysiłku ulegają mikrouszkodzeniom. To jest normalne w przypadku, gdy wykonujemy intensywny wysiłek albo gdy ćwiczymy po długiej przerwie. Ona pojawia się pojawia od 24 do 48 godzin po wysiłku i towarzyszy nam zazwyczaj przez krótki czas, do momentu aż organizm naprawi te uszkodzenia — dodała Natalia Leciejewska.

Zadowolony z wykładu młodej naukowczyni i sportsmenki był również Szymon Wronka z Uniwersyteckiego LO, który planuje zostać w przyszłości zawodowym sportowcem.

— Bardzo mi się podobał ten wykład, ponieważ sport towarzyszy mi od najmłodszych lat. Grałem w piłkę nożną, a teraz zacząłem biegać i bardzo zaciekawiła mnie tematyka tego wykładu. Dowiedziałam się, jak świadomie trenować – rozumieć to, co robię — mówił.

Pasta dla słonia i skaczące jajka, czyli Dni... pełne możliwości
O to, by uczestnicy ODNiS opuszczali mury Uniwersytetu z jak najlepszymi wrażeniami, dbają nie tylko specjalni goście, ale także – a może: przede wszystkim – pracownicy uczelni. Nauczyciele akademiccy oraz doktoranci co roku chętnie zgłaszają oni tematy swoich warsztatów, wykładów i innych wydarzeń, podczas których dzielą się swoimi umiejętnościami. W prowadzone zajęcia wkładają serce i mnóstwo… wiedzy.

— Mamy różne doświadczenia, które zawierają w sobie informacje dotyczące fizyki, chemii oraz biologii — mówi dr Agata Żmijewska, jedna z prowadzących „Laboratorium szalonych naukowców”. I dodaje: – Dzieci na naszych warsztatach mogą się dowiedzieć, jak jest zbudowane DNA, gdzie się znajduje, co to jest jądro komórkowe, a także pobawić się puzzlami, czyli zobaczyć, jak poszczególne zasady azotowe łączą się ze sobą. Mamy uczestników w wieku od 7 do 12 lat, bo w tym okresie życia najbardziej chłoną wiedzę. Mamy też małych pomocników – studenci przyszli ze swoimi dziećmi. Zainteresowanie warsztatami było bardzo duże, z czego się ogromnie cieszymy. Jesteśmy świadomi, że wskazywanie możliwości nauki poprzez doświadczenie jest interesujące.

Olsztyńskie Dni Nauki i Sztuki mają być zachętą do dalszych poszukiwań, dlatego prowadzący robią wszystko, by spotkanie ze światem uniwersyteckich badań było jak najbardziej interesujące i inspirujące.

— Mamy zmieniający się zaczarowany atrament, który pojawia się i znika, badamy zjawisko osmozy na domowym modelu, mamy skaczące jajka, poruszające się mazakowe ludziki, model serca i krwi. Robimy bubble tea z odczynników laboratoryjnych. Pokazujemy, jak reagują przedmioty na bardzo niskie temperatury przez doświadczenie z ciekłym azotem oraz robimy pastę dla słonia — mówi dr Aleksandra Kurzyńska z Wydziału Biologii i Biotechnologii UWM.

Wiedza na wynos
Twórcami wydarzeń są nie tylko doświadczeni naukowcy, ale także studenci. Szczególnie ci, którzy zrzeszeni są w kołach naukowych.

— Koordynatorami warsztatów „Laboratorium szalonych naukowców – tajniki laboratorium na wesoło i kolorowo” są członkowie dwóch kół naukowych: Koło Naukowe Biologii Medycznej Exon i Koło Naukowe Biotechnologów. To jest akcja, która z roku na rok się powtarza i mamy mnóstwo próśb i telefonów o dodatkowe spotkania. Zainteresowanie szkół jest olbrzymie. Są też relacje – poprzednie roczniki chwalą, więc kolejne chcą przyjść. Staramy się też modyfikować, żeby zawsze były nowe eksperymenty. Nauczyciele mogą korzystać z formularzy, jak takie doświadczenia przeprowadzać w szkole. Wiemy, że uczniowie potem dalej eksperymentują, co nas bardzo cieszy i jest dowodem na to, że nasze działanie zostało wdrożone w życie — mówi prof. dr hab. Nina Smolińska z Wydziału Biologii i Biotechnologii, która w czasie Olsztyńskich Dni Nauki i Sztuki opowie o tym, czy mózg może być fit.

— Część eksperymentów można wykonywać samemu w domu i uczniowie dostają wskazówki, jak powtórzyć taki eksperyment i pokazać go rodzicom — dodaje dr Agata Żmijewska.

ODNiS - co przed nami?
Olsztyńskie Dni Nauki i Sztuki potrwają do piątku (22 września). Dziesiątki zajęć pogrupowano w kilka grup tematycznych:

Tajemnice świata
Świat technologii
Sztuka w nas
Zdrowe życie
Świadome społeczeństwo

Kortowo odwiedzą także specjalni goście, wśród których są m.in. Piotr Kosek (twórca kanału „Astrofaza”), Agata Kurzyk czy Kamil Muzyka.

22 września przed Centrum Konferencyjno-Szkoleniowym będzie można wziąć udział we wspólnym oglądaniu filmów pod chmurką. O godzinie 11 wyświetlony zostanie film „W głowie się nie mieści", a o godzinie 18 wspólnie obejrzymy „Pierwszego Człowieka”.

Źródło: UWM