AI — czyli o co chodzi?

Wzrost gospodarczy i bogactwo Europy są ściśle związane z tym, jak wykorzysta ona dane i połączone technologie. Sztuczna inteligencja (artificial intelligence — AI) może znacząco zmienić nasze życie — na lepsze lub gorsze. W czerwcu 2023 r. Parlament Europejski przyjął stanowisko negocjacyjne w sprawie ustawy o sztucznej inteligencji — pierwszego na świecie zestawu kompleksowych zasad zarządzania ryzykiem związanym z AI. Kraje UE już mają silną pozycję w przemyśle cyfrowym — dzięki wysokiej jakości infrastrukturze cyfrowej i ramom regulacyjnym chroniącym prywatność i wolność słowa Unia mogłaby stać się światowym liderem w gospodarce opartej na danych i jej zastosowaniach. Jak wyglądają kluczowe szanse, a jakie są zagrożenia związane z przyszłymi zastosowaniami sztucznej inteligencji?

Korzyści

Sztuczna inteligencja może pomóc ludziom w lepszej opiece zdrowotnej. Dzięki niej moglibyđmz też zyskać bezpieczniejsze samochody i systemy transportu, dostosowane do konkretnych potrzeb, tańsze i trwalsze produkty oraz usługi. Może również ułatwić dostęp do informacji, edukacji i szkoleń — potrzebę nauczania na odległość i jej wagę uświadomiła wszystkim pandemia covid-19. AI może również uczynić bezpieczniejszym nasze miejsce pracy — roboty można wykorzystywać do niebezpiecznych etapów pracy, a także, w miarę rozwoju i zmian w branżach napędzanych AI, otwierać całkiem nowe stanowiska pracy.

Szanse dla firm

W przypadku przedsiębiorstw AI może umożliwić rozwój produktów i usług nowej generacji, w tym w sektorach, w których europejskie firmy już mają silną pozycję — a to gospodarka ekologiczna i o obiegu zamkniętym, maszyny, rolnictwo, opieka zdrowotna, moda czy turystyka. Może zwiększyć sprzedaż, usprawnić konserwację maszyn, zwiększyć wydajność i jakość produkcji, poprawić obsługę klienta, a także zaoszczędzić energię.

W usługach publicznych

Sztuczna inteligencja wykorzystywana w usługach publicznych może obniżyć koszty i zaoferować nowe możliwości w transporcie publicznym, edukacji, zarządzaniu energią i odpadami. Może także może poprawić zrównoważony charakter produktów. W ten sposób AI mogłaby przyczynić się do osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Wzmocnienie demokracji

Demokrację można wzmocnić, stosując kontrolę opartą na danych, zapobiegając dezinformacji i atakom cybernetycznym oraz zapewniając dostęp do wysokiej jakości informacji. AI mogłaby również wspierać różnorodność i otwartość, na przykład poprzez ograniczanie możliwości kierowania się uprzedzeniami przy podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu — zamiast tego można wykorzystywać dane analityczne.

AI, bezpieczeństwo i obrona

Przewiduje się, że AI będzie częściej wykorzystywana w zapobieganiu przestępczości i systemowi wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, ponieważ umożliwia szybsze przetwarzanie ogromnych zbiorów danych, dokładniejszą ocenę ryzyka ucieczki więźniów, prognozy dotyczące przestępczości, a nawet ataki terrorystyczne — którym dzięki AI można też zapobiegać. Platformy internetowe już używają AI do wykrywania niezgodnych z prawem i nieodpowiednich zachowań w Internecie i reagowania na nie. W kwestiach wojskowych AI może być wykorzystywana do strategii obrony, ataków podczas hakowania i phishingu lub atakowania kluczowych systemów w cyberwojnie.

Zagrożenia i wyzwania AI

Rosnąca zależność od systemów sztucznej inteligencji — to również potencjalne ryzyko. Choćby odpowiedzialność: kto odpowie za szkody wyrządzone przez AI? To ważne wyzwanie — bo kto jest odpowie za szkody wyrządzone przez urządzenie lub usługę obsługiwaną przez sztuczną inteligencję, np. w wypadku z udziałem samojezdnego samochodu? Czy szkodę powinien pokryć właściciel, producent samochodu czy programista? Gdyby producent był całkowicie wolny od odpowiedzialności, mogłoby to zniechęcić potencjalnych klientów do zakupu dobrego produktu lub usługi i nadszarpnąć zaufanie ludzi do technologii. Ale równie dobrze przepisy mogą być również zbyt surowe i hamować innowacje.

Dla praw podstawowych i demokracji

Wyniki generowane przez AI zależą od tego, jak została zaprojektowana i jakich danych używa. Zarówno projekt, jak i dane mogą być celowo lub nieumyślnie obciążone błędem. Ponadto użycie liczb do przedstawienia złożonej rzeczywistości społecznej może sprawić, że sztuczna inteligencja będzie wyglądać na opartą na faktach i precyzyjną, gdy w rzeczywistości tak nie będzie. Jeśli AI nie zostanie użyta prawidłowo, może prowadzić do podejmowania decyzji, na które wpływ będą miały dane dotyczące pochodzenia etnicznego, płci, wieku podczas zatrudniania lub zwalniania, oferowania pożyczek, a nawet w postępowaniu karnym.

Sztuczna inteligencja może poważnie wpłynąć na prawo do prywatności i ochrony danych. Może być na przykład użyta w urządzeniach do rozpoznawania twarzy lub do śledzenia i profilowania osób online. Ponadto AI umożliwia łączenie informacji, które dana osoba podała, w nowe dane — co może prowadzić do nieprawdopodobnych i niewiarygodnych wyników.

Może też stanowić zagrożenie dla demokracji. AI była już obwiniana za tworzenie internetowych komór echa w oparciu o wcześniejsze zachowanie danej osoby w Internecie i o wyświetlanie tylko tych treści, które dana osoba chciałaby widzieć — zamiast tworzenia środowiska dla pluralistycznej, równej debaty publicznej. Można jej używać do tworzenia niezwykle realistycznych fałszywych materiałów audio, wideo i obrazów, które mogą stwarzać ryzyko finansowe, szkodzić reputacji i utrudniać podejmowanie decyzji. Wszystko to może prowadzić do separacji i polaryzacji w sferze publicznej oraz manipulowania wyborami. Sztuczna inteligencja może również odgrywać rolę w naruszaniu wolności zgromadzeń i protestów, ponieważ może śledzić i profilować osoby powiązane z określonymi przekonaniami lub działaniami.

Konkurencyjność

Gromadzenie informacji mogłoby również prowadzić do zakłócenia konkurencji, ponieważ przedsiębiorstwa posiadające więcej informacji mogłyby zyskać przewagę i skutecznie wyeliminować konkurentów.

Zagrożenia bezpieczeństwa i obrony

Aplikacje AI, które mają fizyczny kontakt z ludźmi lub są zintegrowane z ludzkim ciałem, mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa, ponieważ mogą być źle zaprojektowane, niewłaściwie używane lub zhakowane. Słabo uregulowane użycie sztucznej inteligencji w broni może doprowadzić do utraty kontroli człowieka nad niebezpieczną bronią.

Tak czy siak — czy więcej ze sztucznej inteligencji zagrożeń, czy jednak szans — oczekuje się, że ilość danych produkowanych na świecie wzrośnie z 33 zettabajtów w 2018 r. do 175 zettabajtów w 2025 r.
A 1 zettabajt to tysiąc miliardów gigabajtów…
mmb