Wiosenne spotkanie z wężem. Co zrobić, gdy na drodze stanie nam żmija?

— Takiego oto mieszkańca Nadleśnictwa Olsztyn spotkał leśniczy. Żmija zygzakowata, bo o niej mowa, jest jedynym jadowitym wężem w Polsce i jak wszystkie polskie gady, objęta jest ochroną gatunkową — można przeczytać na profilu społecznościowym Nadleśnictwa Olsztyn.

W skład diety żmii wchodzą zazwyczaj małe ssaki owadożerne (ryjówki, krety) i gryzonie. Poluje także na żaby, jaszczurki, pisklęta ptaków i owady. Młode żmije odżywiają się głównie owadami, ślimakami, dżdżownicami, młodymi płazami i jaszczurkami.

Żmija chętnie wślizguje się pod kamienie, w skalne szczeliny, szuka schronienia wśród korzeni drzew. Prowadzi dzienny tryb życia, dlatego w nocy nie spotkamy jej na swojej drodze.

Ukąszenia żmii zdarzają się rzadko i nie są śmiertelne. Mogą być jednak groźne dla dzieci i osób starszych. Co zrobić w sytuacji, kiedy do nich dojdzie?

Podczas kąsania żmija wprowadza w organizm człowieka jad. Najbardziej niebezpieczne są zranienia w okolicy szyi i twarzy. Zazwyczaj jednak ukąszenia dotyczą stóp i łydek oraz dłoni i przedramion. Ukąszenie jest najbardziej niebezpieczne dla dzieci i osób starszych, dla dorosłego bardzo rzadko może być śmiertelne.

Następstwa pokąsania zależą od miejsca zranienia, ilości wprowadzonego jadu i stanu zdrowia osoby poszkodowanej. Ilość wstrzykniętego jadu zależy od:

- głębokości wbicia zębów i przecięcia skóry
- stopnia wypełnienia gruczołów jadowych
- rozmiaru gada
- poziomu jego rozdrażnienia.

Stres, niepokój czy aktywność ruchowa mogą pogorszyć stan zdrowia ukąszonego.

Jak rozpoznać ukąszenie
W miejscu ukąszenia przez żmiję powstaną charakterystyczne ranki – dwa ślady po zębach jadowych. Odczujemy też miejscowy ból. Jeśli wąż wstrzyknął jad, to dodatkowo mogą wystąpić:

- zaczerwienienie i zasinienie
- narastający obrzęk
- zawroty i bóle głowy
- nudności i wymioty
- przyspieszenie tętna
- spadek ciśnienia krwi
- wybroczyny i surowicze pęcherze
- niebieskawe przebarwienie wzdłuż ukąszonej kończyny
- nadmierna potliwość i pragnienie.
U dzieci objawy są bardziej nasilone, często dochodzi do utraty przytomności.

Jeśli do około 10 minut od kontaktu ze żmiją nie pojawi się ani obrzęk, ani zaczerwienienie w okolicy ukąszenia, można podejrzewać, że jad nie został wpuszczony.

Jak zareagować po ukąszeniu
Jeśli dojdzie do ukąszenia, osoba poszkodowana i udzielająca pomocy powinny zachować spokój. Podczas udzielania pierwszej pomocy:

- przemyj ranę (najlepiej mydłem), aby usunąć jad i bakterie ze skóry
- na ranę możesz położyć zimny okład, żeby zmniejszyć obrzęk
- unieruchom ukąszoną kończynę i poruszaj się powoli, by jad wolniej rozprzestrzeniał się po organizmie.

Po ukąszeniu przez żmiję wskazana jest wizyta w szpitalu lub wezwanie karetki. Może się okazać, że konieczne będzie podanie surowicy i zastrzyku chroniącego przed tężcem. W 30–60 proc. przypadków żmija kąsa na sucho (bez wstrzyknięcia jadu). Wtedy też warto skonsultować się z lekarzem. Istnieje możliwość wystąpienia opóźnionej reakcji na jad.

Jak uniknąć ukąszenia

- Jeżeli podczas spaceru napotkasz wygrzewającą się żmiję, zostaw ją w spokoju. - Wycofaj się spokojnie lub obejdź miejsce, w którym leży.
- Na wędrówki w obszarach występowania węża zakładaj twarde, całkowicie zakryte i wysokie obuwie.
- Przed zbieraniem jagód, malin lub grzybów, załóż rękawiczki i bluzkę z długim rękawem.
- Jeśli w miejscu występowania żmij są z Tobą dzieci, pilnuj ich – powinny poruszać się za dorosłymi.
- Chodząc po lesie, biegając po łące, leżąc w stogach siania, bądź przygotowany na spotkanie ze żmiją. Patrz pod nogi, obserwuj otoczenie i zachowuj spokój.

Źródło: Nadleśnictwo Olsztyn/gov.pl