Mapy osiedli przyjaznych seniorom

Przyszła wiosna, czas pełen zmian. Wraz ze zmianami przychodzi również czas u niektórych osób na przeprowadzki, a co się z tym wiąże wybór idealnego miejsca do życia. Jakie miejsca są najbardziej pożądane przez seniorów? Na to pytanie odpowiedzieli naukowcy z UWM, tworząc mapę przyjazną seniorom.
Do tej pory gospodarka nastawiona była głównie na zaspokajanie potrzeby młodych. Warto jednak to zmienić, bo polskie społeczeństwo się starzeje. Do 2035 r. liczba osób w wieku 65+ w ogólnej liczbie ludności zbliży się do ¼ i to seniorzy będą kształtować niektóre trendy rynkowe, np. rynku mieszkań.

Danym problemem zajęła się grupa naukowców z olsztyńskiego UWM, w której skład wchodzi: dr hab. inż. Agnieszka Dawidowicz, prof. UWM z Katedry Gospodarki Nieruchomościami i Systemów Informacji Geograficznej – kierowniczka zespołu badawczego, dr hab. Adam Senetra z Katedry Geografii Społeczno-Ekonomicznej, dr inż. Elżbieta Zysk z Katedry Analiz Przestrzennych i Rynku Nieruchomości oraz dr inż. Marta Figurska z Katedry Geografii Społeczno-Ekonomicznej, wskazując, jakie miejsca byłyby najbardziej przyjazne dla osób starszych.

Koncepcja identyfikacji osiedli mieszkaniowych przyjaznych seniorom opiera się na wykorzystaniu wyznaczników infrastrukturalnych i krajobrazowych, które mogą wpłynąć na jakość życia osób starszych. Od czego to zależy?
Naukowcy zaczęli projekt od opracowania kompleksowego profilu polskich seniorów oraz rankingu miejsc, z których ci najchętniej korzystają. W pięciu polskich miastach: Olsztynie, Gdańsku, Warszawie, Krakowie i Poznaniu przebadali seniorów z różnych grup wiekowych (60-75, 76-84, 85+). Ich odpowiedzi posłużyły do opracowania profilu seniora.

— Już pierwsze wyniki badań pokazują, jak bardzo na przestrzeni ostatnich lat zmieniły się rodzaje aktywności i potrzeby ludzi starszych. Obecni seniorzy są bardziej samodzielni, co znacząco wpływa na ich potrzeby, także te dotyczące zagospodarowania przestrzeni — mówi dr hab. inż. Agnieszka Dawidowicz, prof. UWM, kierowniczka zespołu badawczego.

Z przeprowadzonych badań wynika także, że seniorki są zazwyczaj wdowami i żyją samotnie. Inaczej mężczyźni – zwykle żyją z partnerką lub żoną. Niezależnie od płci, polscy seniorzy niechętnie kontynuują działalność zawodową. Na emeryturze wolą odpoczywać, uczęszczać na zajęcia np. na uniwersytet trzeciego wieku czy – w przypadku kobiet – zajmować się wnukami.

Chociaż coraz więcej polskich seniorów to osoby z wykształceniem średnim i wyższym, nadal widać ogromne dysproporcje między dużymi miastami a mniejszymi miejscowościami. W tych ostatnich osoby wykształcone stanowią zdecydowaną mniejszość. Jak mówi dr inż. Marta Figurska, seniorzy są zadowoleni z życia.

— Mają przyjaciół, z którymi chętnie się spotykają, lubią gotować. Są zadowoleni ze swojej sytuacji rodzinnej, relacji z innymi ludźmi, z tego, ile mają czasu wolnego i w jaki sposób go spędzają. Lubią być aktywni, szczególnie w pobliżu miejsca zamieszkania — wylicza.

Chociaż relacje rodzinne są dla polskich seniorów bardzo ważne, równie mocno cenią sobie samodzielność, niezależność i własny rozwój. Dlatego najchętniej zamieszkaliby blisko dzieci i wnuków, ale w samodzielnych mieszkaniach czy domach jednorodzinnych.

Seniorzy chcą także angażować się w życie społeczne: uczestniczyć w radach senioralnych, pracować jako wolontariusze, pomagać innym np. w charakterze niani. Chętnie korzystają z placówek i wydarzeń kulturalnych, chodzą do kina, na warsztaty, do kawiarenek i restauracji.

Równie ciekawie prezentuje się ranking miejsc aktywności seniorów. Okazuje się, że potrzebują przede wszystkim terenów zielonych, parków i miejsc spacerowych. Ważne są także sklepy spożywcze i supermarkety, przystanki komunikacji miejskiej i miejsca parkingowe, zwłaszcza te dla osób z niepełnosprawnościami. Wysoko w rankingu znalazły się biblioteki, ogródki działkowe, a także przychodnie lekarskie, kościoły i… cmentarze. To właśnie te miejsca powinny się znajdować na terenie zamieszkania seniorów. W jakiej odległości? Ponieważ preferują chodzenie, to odległość do 500 m, a im są młodsi, tym większy zasięg – nawet do 1,5 km. To cenna wskazówka, w jakiej odległości powinny się znajdować miejsca aktywności seniorów.

A więc w ramach mapy osiedli przyjaznych seniorom należy uwzględnić elementy takie jak:
— Lokalizacja i charakter osiedla: opis, zdjęcia oraz charakterystyka osiedla, w tym liczba mieszkańców, wiek mieszkańców, charakter zabudowy, przestrzeń publiczna, zieleń, obecność infrastruktury kulturalnej i sportowej.
— Infrastruktura: informacje o sieciach drogowych, stanu dróg i chodników, ilości i lokalizacji przystanków transportu publicznego, obecności sklepów, aptek, banków, przychodni lekarskich, placówek kulturalnych i sportowych oraz innych usług, takich jak pralnie samoobsługowe.
— Bezpieczeństwo: informacje o ilości i lokalizacji posterunków policji, stacji pogotowia ratunkowego, ośrodków pomocy społecznej oraz innych instytucji zapewniających bezpieczeństwo mieszkańców.
— Zieleń i przestrzeń publiczna: informacje o ilości i lokalizacji parków, ogrodów, placów zabaw, miejsc rekreacyjnych oraz o stanie terenów zielonych.
— Dostępność: informacje o dostępności osiedla dla osób z niepełnosprawnościami, z uwzględnieniem obecności wind, schodów ruchomych, ramp i poręczy.
— Aktywność: informacje o lokalnych klubach seniora, zajęciach sportowych i kulturalnych, festiwalach i innych imprezach organizowanych na terenie osiedla.
Na podstawie tych danych dzięki opracowanemu przez dr. inż. Martę Figurską narzędziu zespół przeanalizował przestrzeń miejską i opracował tzw. mapy dostępności. Pokazują one, które części miasta są dobrze dostosowane do potrzeb seniorów, a w których jeszcze trzeba nad tym popracować.
— Na przykładzie Olsztyna opracowaliśmy mapę dostępności aptek, na której widać wyraźnie, które części miasta są pod tym względem wykluczone. Wiemy, że seniorzy nie będą chcieli zamieszkać tam, gdzie nie ma żadnej apteki — uzupełnia prof. Dawidowicz.

Takie mapy tworzone automatycznie, przy użyciu sztucznej inteligencji, mogą być przydatne dla architektów, urbanistów, deweloperów przy planowaniu i projektowaniu osiedli, a także dla pośredników nieruchomości, którzy będą doradzać seniorom w wyborze miejsca zamieszkania.
Projekt „Koncepcja identyfikacji osiedli mieszkaniowych przyjaznych seniorom w aspekcie wyznaczników infrastrukturalnych i krajobrazowych” zrealizował zespół naukowców z UWM z Wydziału Geoinżynierii. Projekt został sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki z konkursu „Opus” 18 kwotą 370 tys. zł.

Źródło: GO/UWM