Przepisano i na nowo przetłumaczono pisma Kopernika - ukażą się w maju

Ks. prof. Andrzej Kopiczko powiedział, że po raz pierwszy każdy zainteresowany będzie mógł poznać treść pism, które Mikołaj Kopernik redagował, jako kanclerz kapituły warmińskiej lub jako administrator dóbr kapitulnych w Olsztynie.

— Do tej pory pisma te znaliśmy głównie jako regesty. Teraz każdy będzie mógł przeczytać te dokumenty w oryginale, odpisane, ale również przetłumaczone — powiedział ks. prof. Kopiczko, pod redakcją którego powstała książka o Koperniku i jego działalności na Warmii. Premiera tej naukowej publikacji odbędzie się w maju.

Ks. prof. Kopiczko poinformował, że dokumenty pisane przez Kopernika zostały odpisane z akt kapituły warmińskiej.

— Te akta są dziś strasznie wyblakłe, niewyraźnie zapisane, trudne do odczytania. Dzięki temu, że my odpisaliśmy je, dokładnie wiemy, jaka jest ich treść — podkreślił dyrektor Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.

Tłumaczenia odpisanych z łaciny tekstów dokonał biskup senior warmiński prof. Julian Wojtkowski.

— Są dokumenty, które w ogóle nie były tłumaczone, ani w XIX, ani w XX wieku. Teksty, które były wcześniej przetłumaczone bp. Wojtkowski skolacjonował tzn. porównał je z oryginałami. To porównanie sprawiło, że do niektórych tekstów bp. Wojtkowski wprowadził czasami inną terminologię, bo jednak terminologia kościelna różni się troszeczkę od terminologii świeckiej. Jeżeli osoba świecka tłumaczy pewne dokumenty - a tak było to tej pory - to niektóre wyrazy tłumaczy inaczej — powiedział prof. Kopiczko i dodał, że takim słowem jest choćby łaciński "dominus", które osoby świeckie tłumaczą jako "pan". Tymczasem w terminologii kościelnej "dominus" odnosi się do księdza.

W ocenie prof. Kopiczki przetłumaczenie lub skolacjonowanie pism Kopernika nadaje postaci astronoma nieco inny, bardziej religijny wymiar.

— Widać, że w tych pismach Kopernik używa kościelnej tytulatury w stosunku do biskupa, współbraci w kapitule, czy księży. Dotąd postrzegano Kopernika nieco w oderwaniu od tego, że był on osobą duchowną; patrzono na niego jako astronoma, prawnika, lekarza — przyznał prof. Kopiczko.

Ponieważ zachował się odpis tekstu z 1517 roku napisany przez Kopernika po niemiecku, także i ten tekst został przetłumaczony.

— Ten dokument w języku niemieckim jest bardzo trudny do przetłumaczenia, ponieważ mamy do czynienia z językiem staroniemieckim. Poprosiłem w tym o pomoc historyka języka niemieckiego, znawcę historycznego języka niemieckiego, pana prof. Grzegorza Chromika z Uniwersytetu Jagiellońskiego, który wcześniej pomagał przy tłumaczeniu niemieckich fragmentów wizytacji biskupa kardynała Andrzeja Batorego — powiedział prof. Kopiczko i dodał, że prof. Chromik dokonał także analizy językowej tego tekstu. Wynika z niej, że Kopernik posługiwał się dialektem niemieckim, jakim mówili ludzie z toruńskiego patrycjatu.

Wśród dokumentów, które będzie można przeczytać w przygotowywanej książce będzie m.in. protokół objęcia kanonii po Mikołaju Koperniku przez jego następcę. Dokument ten jest datowany na 21 maja 1543 roku. Dokładna data śmierci Kopernika nie jest znana.

Urodzony w 1473 roku w Toruniu Kopernik większą część życia (blisko 40 lat) spędził na Warmii. To właśnie w tym regionie - w Olsztynie, Lidzbarku Warmińskim i Fromborku - prowadził obserwacje astronomiczne i dokonywał obliczeń, dzięki którym stworzył nowy, heliocentryczny model wszechświata. (PAP)

Autorka: Joanna Kiewisz-Wojciechowska