Coraz więcej osób buduje domy nawiązując do tradycji Warmii i Mazur

Zdaniem kierownik Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) w Olsztynie dr Iwony Liżewskiej w woj. warmińsko-mazurskim już widać efekty przeprowadzenia w 2010 roku konkursu architektonicznego „Twój dom dialog z tradycją” i wydania katalogu projektów pokonkursowych domów, które nawiązywałyby do tradycyjnego regionalnego budownictwa, a jednocześnie stosowały współczesne rozwiązania technologiczne. Widać też efekty publicznej debaty o wadze regionalnej architektury. "Coraz mniej powstaje ogromnych domów, po 400 mkw., które mają czterospadowy dach i kolumienki przed wejściem. Ludzie budują za to coraz więcej bardzo ciekawych, dobrych architektonicznie domów czerpiących z lokalnej tradycji" - podkreśliła w rozmowie z PAP dr Liżewska. Przyznała, że w jej ocenie w podejściu inwestorów do czerpania z tradycyjnych wzorców widać "pozytywny trend".

"Nie jest to trend masowy, i pewnie nigdy taki nie będzie, ale jest zauważalny. Uważam, że trzeba go podtrzymywać" - podkreśliła Liżewska. Wskazała, że po tradycyjne wzorce sięgają nie tylko indywidualni inwestorzy, którzy budują domy dla siebie lub na wynajem, lecz także deweloperzy. "W Pasymiu nad samym jeziorem postało kameralne, nowoczesne osiedle domów, których styl nawiązuje do tradycyjnego mazurskiego budownictwa. Domy nie są wyższe niż inne w miasteczku, za to mają dwuspadowe dachy pokryte dachówką ceramiczną, dobre proporcje, plan wydłużonego prostokąta, subtelne, nieprzeskalowane facjaty dachowe" - powiedziała Liżewska i podkreśliła, że całe osiedle jest dobrze wkomponowane w otoczenie, krajobraz, klimat miejsca.

"W projekcie NID pragniemy pokazać, że +nowe+ nie musi rywalizować z +dawnym+ i powodować utraty wartości kulturowych, że połączenie tradycji z nowoczesnością jest możliwe, a powstałe projekty, czerpiąc z tego, co w tradycyjnym budownictwie najlepsze, mogą jednocześnie spełniać oczekiwania współczesnych mieszkańców" - podkreśliła rozmówczyni PAP.

Jako przykład dbałości o spójność architektoniczną przestrzeni Liżewska wskazała modną wśród celebrytów wieś Gałkowo na Mazurach oraz sąsiednie Iwanowo, czy Wojnowo. Pozytywne przykłady nowej architektury nawiązującej twórczo do tradycyjnego budownictwa widać też w Piaskach, Tałtach pod Mikołajkami czy w Jaśkowie pod Piszem. Na Warmii też nie brakuje dobrej nowej regionalnej architektury np. w Surytach koło Lidzbarka Warmińskiego, Pluskach, czy Stawigudzie.

"Zbudowanie domu nawiązującego do tradycji nie jest tanie. W mojej ocenie teraz do głosu przyszło pokolenie ludzi, dla których wartością nie jest już tylko posiadanie domów czy mieszkań. Inwestorzy teraz chcą, by ich nieruchomości odpowiednio wyglądały" - przyznała Liżewska dodając, że inwestycje świadomych miejsca ludzi znacznie różnią się "od nieskrępowanej więzami wyobraźni twórczości, która miała miejsce w latach 90. XX w.".

Tradycyjne budownictwo na Warmii i Mazurach to dom zbudowany na planie prostokąta, z dwuspadowym dachem. Znakiem rozpoznawczym architektury regionu stały się domy z czerwonej licowej cegły. Wiele tradycyjnych domów w regionie stawiano na kamiennej podmurówce.

Narodowy Instytut Dziedzictwa w Olsztynie w 2010 roku wspólnie z Samorządem Województwa Warmińsko-Mazurskiego oraz Stowarzyszeniem Architektów Polski Oddział w Olsztynie zorganizował ogólnopolski konkurs dla architektów na zaprojektowanie domów, które nawiązywałyby stylem do tradycyjnego regionalnego budownictwa Warmii, Mazur i Powiśla, a jednocześnie stosowały współczesne rozwiązania technologiczne. Wybrano 28 projektów, które umieszczono w katalogu. Osoby, które decydują się na budowę domu mogą korzystać z tych gotowych wzorców lub zainspirować się nimi dostosowując projekt do swoich potrzeb. "Skorzystanie z tych gotowych projektów jest o wiele tańsze, niż stworzenie projektu architektonicznego od podstaw" - podkreśliła dr Liżewska.

Podobne katalogi stworzone na podstawie konkursu dla architektów w 2021 roku powstały dla województwa śląskiego (9 projektów) i województwa podlaskiego (11 projektów) w ramach projektu „Twój dom – dialog z tradycją”. W każdym z regionów stworzenie katalogu z gotowymi projektami domów służyło temu, by budowane nowe domy wpisywały się w klimat i lokalny krajobraz danego regionu. Projekt realizowano w ramach Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2019-2022, finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(PAP)