Profesor Noga: Noble z ekonomii za "przewrót kopernikański" w bankowości

Jak ogłosiła w poniedziałek Królewska Szwedzka Akademia Nauk, laureatami tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii zostali: Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond, Philip H. Dybvig.

"Laureaci dowiedli, że to upadki banków stymulują kryzysy gospodarcze, a nie - jak uważają zwolennicy neoliberalnej ekonomii - instytucje finansowe bankrutują w konsekwencji kryzysów" - wskazał. Zaznaczył, że jest to swoistego rodzaju "przewrót kopernikański" w bankowości, dowodzący, że bardziej opłaca się dopłacać bankom, gdy mają kłopoty, niż ponosić koszty ich bankructwa.

"Konsekwencje upadków instytucji finansowych są dla społeczeństwa i gospodarek bardziej kosztowne niż ich ratowanie" - powiedział. Powołując się na prace noblistów, wytłumaczył, że upadłe banki nie udzielają kredytów firmom, co m.in. przyczynia się do spadku produkcji, inwestycji, spadku PKB, wzrostu bezrobocia. "Wsparcie banków np. z funduszy gwarancyjnych pozwala utrzymać dobrą koniunkturę gospodarczą, nie dopuszczać do kryzysu" - wyjaśnił.

Zauważył, że laureaci wykazali m.in. jak dochodzi do kryzysów w bankach i jakie są konsekwencje ich upadków. "Model Diamond - Dybvig pokazuje, w jaki sposób kombinacja niepłynnych aktywów (takich jak kredyty biznesowe lub hipoteczne) i płynnych zobowiązań (depozyty) może wywołać samospełniającą się panikę wśród deponentów i doprowadzić do upadku banku" - wskazał. Zaznaczył też, że zbudowanie nowego banku wymaga wielu lat i dużych nakładów finansowych.

Profesor Noga przypomniał też, że Ben S. Bernanke, jako szef FED, wdrażał przedstawione przez noblistów koncepcje w praktyce, wspomagając amerykańskie instytucje finansowe po upadku Lehman Brothers w 2008 roku.

Przyznał też, że nagrodzone teorie są "ingerencją w działalność rynkową (...). wskazaniem, że gospodarka musi być wspomaga przez system banku centralnego, przez państwo".

Zaznaczył jednak, że teoria noblistów jest ryzykowna, ponieważ banki mając świadomość wsparcia, mogą zmniejszyć czujność i udzielać np. bardziej ryzykownych kredytów. "Laureaci modelowo i statystycznie bardzo mądrze to wykazali, ale jest obawa, że pomoc państwa może być demoralizująca zarówno dla instytucji jak i klientów, którzy będą lokować pieniądze w bankach, oferujących wyższe oprocentowanie depozytów, a nie w tych, gdzie jest bezpieczniej" - powiedział.

Nobel w dziedzinie nauk ekonomicznych to dodatkowa nagroda, o której nie wspomina w swoim testamencie sam Alfred Nobel. Z tego powodu formalnie nazywana jest Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla.(PAP)

Ewa Wesołowska