Andrzej Malinowski w najstarszym mieście świata

Dane mi było zobaczyć najstarsze i nieprzerwanie istniejące miasto na Ziemi – Jerycho. Dzisiaj zamieszkiwane przez 23 tys. mieszkańców i dość prowincjonalne. Jego historia sięga 9 tys. lat p.n.e. Jerycho opisane jest w Biblii jako Miasto Drzew Palmowych. Położone jest 270 m p.p.m. Od 2005 r. znajduje się na terenie Autonomii Palestyńskiej. Dużo w nim opuszczonych i zniszczonych budynków. Zwiedzałem historyczne ruiny tego miasta i byłem przy Górze Kuszenia, biblijnym miejscu, w którym Jezus pościł przez 40 dni i 40 nocy, opierając się kuszeniu szatana. Góra wznosi się na wysokość 360 m n.p.m. Na szczyt prowadzą schody i kolejka górska. Dwie pokusy wiążą się z tą górą, trzecia z Jerozolimą. - „Jeśli rzeczywiście jesteś Synem Bożym, rozkaż tym kamieniom, aby zamieniły się w chleb”. - „Jeśli rzeczywiście jesteś Synem Bożym, skocz w dół”.
Pustynia stała się dla Izraela miejscem próby. Przez nią Bóg przeprowadził swój lud z Egiptu do Ziemi Obiecanej. W trudnych warunkach pustynnych nawiedziła ich pokusa chleba, której nie potrafili przezwyciężyć. Jezus przychodzi na pustynię, żeby ja odmienić, odrzucić pokusę chleba i odnieść zwycięstwo nad kusicielem.

Na Górze Kuszenia znajduje się grecki klasztor
Przez wiele stuleci badacze Biblii zastanawiali się czy rzeczywiście 12 wieków przed narodzeniem Chrystusa mury starożytnego Jerycha runęły pod wpływem dźwięków dobywających się z trąb (szofarów) oraz krzyków 40 tys. Izraelitów. Okazuje się, że tak. „Mury Jerycha” – przeszkody, które da się obalić, „trąba jerychońska” – ogromny, niszczący hałas.
Kiedy, jak głosi Pismo Święte, naród izraelski prowadzony przez Jozuego doszedł po długiej wędrówce przez pustynię do Jerycha w krainie Kanaan (która w tym momencie stała się Ziemią Obiecaną), rzekł Pan do Jozuego: „Spójrz, Ja daję w twoje ręce Jerycho wraz z jego królem i dzielnymi wojownikami. Wy wszyscy, uzbrojeni mężowie, będziecie okrążali miasto codziennie jeden raz. Uczynisz tak przez sześć dni. Siedmiu kapłanów niech niesie przed Arką siedem trąb z rogów baranich. Siódmego dnia okrążycie miasto siedmiokrotnie, a kapłani zagrają na trąbach. Gdy więc zabrzmi przeciągle róg barani i usłyszycie głos trąby, niech cały lud wzniesie gromki okrzyk wojenny, a mur miasta rozpadnie się na miejscu i lud wkroczy, każdy wprost przed siebie”.

Przejeżdżając przez Negew – pustynię wyżynną, zajmującą około 40% powierzchni Izraela dotarłem do Masady (archeologiczny park narodowy) – starożytnej twierdzy żydowskiej położonej na szczycie płaskowyżu na wschodnim skraju Pustyni Judejskiej nad Morzem Martwym. Na szczyt Masady wjechałem kolejką.
Twierdzę wybudował około II w. p.n.e. arcykapłan judejski Jonatan Machabeusz. W ciągu następnych blisko 100 lat twierdza nie odegrała jednak istotniejszej roli, leżała bowiem z dala od urodzajnych dolin i miast, na skraju suchej kotliny Morza Martwego. W 40 roku p.n.e. w Masadzie schronił się Herod, uciekając przed Partami. Od tego czasu upodobał sobie to miejsce i jako król Judei od 37 r. p.n.e. udoskonalił jeszcze jego obronność, obawiając się najazdu ze strony egipskiej armii królowej Kleopatry. Całą wierzchowinę góry obwiedziono murem wysokości 8 m, którego grubość sięgała 6 m. Na jego obwodzie zbudowano 37 wież obronnych. W najwyższej i najbardziej niedostępnej, północnej części partii szczytowej wzniesiono pałac, broniony dodatkowo murem wewnętrznym z 4 wieżami. W skale wykuto cysterny na wodę i piwnice, w których zgromadzono zapasy żywności (zboża, oliwy, wina, suszonych owoców). Wszystko to umożliwiało stawianie czoła oblężeniu przez długi czas i czyniło twierdzę prawie niemożliwą do zdobycia. Masada odegrała bardzo ważną rolę w wojnie żydowskiej toczonej w latach 66-73 n.e. Żydzi wtedy wytoczyli walkę przeciwko rzymskim rządom na ich terenach. Już pod koniec wojny Masada była jednym z ostatnich punktów oporu przeciw Rzymianom. Strona rzymska postanowiła podjąć się oblężenia Masady. Na ich czele stanął dowódca Flawiusz Silwa. Na czele wojsk żydowskich stanął Eleazar ben Jair. Niestety strona rzymska była o wiele liczniejsza i lepiej uzbrojona, więc obrońcy Masady dostrzegli bezcelowość dalszej obrony. Podjęli decyzję o zbiorowym samobójstwie. Pomysł ten został podsunięty przed dowódcę ben Jaira. Najpierw mężczyźni mieli zabić kobiety i dzieci. Następnie wylosowano 10, którzy zabili pozostałych mężczyzn, a ostatni popełnił samobójstwo. W sumie zbiorowe samobójstwo popełniło 960 osób. Ocalały 2 kobiety i 5 dzieci, którzy schronili się w kanałach. Po zdobyciu Masady przez jakiś czas znajdował się w niej rzymski posterunek. Potem przebywali w niej bizantyjscy mnisi. Zostali wyniszczeni przez najazd perski lub arabski. Od VII w. Masada nie była zasiedlona.
Jechałem na południe wzdłuż zachodnich brzegów Morza Martwego i podziwiałem pokłady soli, którą się z niego wydobywa.

Widziałem dużo restauracji i sklepów z koszerną żywnością. Koszerność odnosi się do reguł obowiązujących w prawie żydowskim, określających rodzaje produktów dozwolonych do spożycia, w tym lekarstwa oraz warunki, w jakich powinny być produkowane i spożywane. Zasady koszerności wywodzą się z Tory (Pięcioksiąg Mojżeszowy). Są one ściśle przestrzegane przez ortodoksyjnych Żydów. Nadzór nad przestrzeganiem koszerności w produkcji żywności jest zadaniem rabinów. Dopuszczone do spożywania jest mięso zwierząt mających racicę i przeżuwających, stworzeń wodnych mających płetwy i łuski, niektórych gatunków szarańczy, niektórych gatunków ptaków. Dozwolone jest mleko i jaja pochodzące od zwierząt, których mięso jest koszerne, miód i inne produkty. Owoce powinny pochodzić z drzew mających co najmniej trzy lata. Produkty mięsne nie mogą być spożywane razem z produktami mlecznymi – co wymusza stosowanie w kuchni prowadzonej według zasad kaszrutu dwóch kompletów garnków i innych sprzętów kuchennych oraz nakryć. Posiłki mleczne i mięsne powinna dzielić kilkugodzinna przerwa. Nie wolno jeść np. konia, świni, zająca. Każde zwierzę ranne, chore bądź zabite w sposób niefachowy jest niekoszerne. Żydzi nie mogą spożywać krwi, gdyż jest ona symbolem życia. Musi być ona odsączona lub odparowania z mięsa przed spożyciem. Niedawno pojawiły się koszerne telefony.

Andrzej Malinowski