Podróżnik z Judzik przy Ścianie Płaczu

2022-07-22 08:36:05(ost. akt: 2022-07-22 08:59:50)

Autor zdjęcia: Andrzej Malinowski/ Anna Kielar

Andrzej Malinowski kontynuuje podróż po Izraelu.To już 121 kraj, który zwiedza podróżnik z Judzik koło Olecka. Przesyła swoją kolejną relację.
Izrael to ciekawe państwo, ale strukturalnie zróżnicowane. Przylega do niego Palestyna, czyli Zachodni Brzeg Jordanu i Strefa Gazy. Zewnętrzne granice Palestyny są kontrolowane przez władze izraelskie.
Nocuję w Betlejem, w Autonomii Palestyńskiej (otoczonej murem i zasiekami), ale ilekroć chcę jechać do pobliskiej Jerozolimy muszę przejeżdżać przez punkt kontrolny. Z 7,6 mln mieszkańców Izraela, Żydzi stanowią 75%. Drugą liczną grupą są Arabowie – 20%, mniejszą Samarytanie. Pod względem wyznaniowym w Izraelu obok Żydów mieszkają muzułmanie, chrześcijanie i druzowie. W 1947 r. ONZ zgodziła się na podział Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie, a w 1948 r. państwo Izrael proklamowało niepodległość. Od swego powstania granice Izraela ze wszystkimi sąsiednimi państwami były tematem sporów. Prowadzone były liczne wojny. Izrael okupuje Zachodni Brzeg Jordanu, Wschodnią Jerozolimę, Wzgórza Golan i farmy Szeba.

Jerozolima


Największe miasto Izraela (około miliona mieszkańców) i stolica państwa. ONZ i większość państw nie uznają Jerozolimy jako stolicy. Leży ona wśród gór Judei i na krawędzi Pustyni Judzkiej. Po stronie wschodniej wznosi się Góra Oliwna. To wszystko robi niesamowite wrażenie i każe zastanowić się nad historią i dniem dzisiejszym tego miejsca. Spacerowałem po Starym Mieście. Jest ono bardzo przyjazne i ciekawe. Mnóstwo fantastycznych rzeczy. No i na każdym kroku kramy, stargany, sklepiki.
W Jerozolimie nie ma zanieczyszczenia przemysłowego. Oczywiście są spaliny samochodowe i śmieci komunalne. Tych śmieci jest sporo. Prawo budowlane nakłada wymóg, by wszystkie budynki w Jerozolimie były pokryte naturalnym kamieniem. Podnosi to koszty budownictwa, jednak nadaje miastu charakterystyczny wygląd, odmienny od innych miast Izraela. Przy głównych drogach założono parki. Wokół Starego Miasta wybudowano promenady.
Jerozolima odgrywa ważną rolę dla trzech wielkich religii monoteistycznych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Funkcjonują w niej: 1204 synagogi, 158 kościoły i 73 meczety.


Święte miasto


Jerozolima była i jest świętym miastem Żydów od X w. p.n.e. To tutaj znajdowała się Świątynia Jerozolimska - dzisiaj Zachodni Mur (pozostałości świątyni). Chrześcijaństwo szanuje Jerozolimę nie tylko za wielką rolę, jaką odegrało to miasto w Starym Testamencie, lecz także za jego znaczenie w życiu Jezusa Chrystusa. Zgodnie z biblijnymi opisami, Jezus został zaniesiony do Jerozolimy wkrótce po urodzeniu, a późniejsze jego życie bardzo często przeplatało się ze Świątynią Jerozolimską. Przypuszczalne miejsce ostatniej wieczerzy Jezusa znajdowało się na Górze Syjon, w budynku, w którym mieści się grobowiec króla Dawida. Byłem w tych miejscach.
Jerozolima jest uważana za trzecie święte miasto islamu. Muzułmanie wierzą, że Mahomet odbył Miradż – „nocną podróż” na cudownym wierzchowcu z Mekki do Najdalszego Meczetu znajdującego się w Jerozolimie, gdzie Mahomet miał dostąpić wniebowstąpienia w towarzystwie archanioła Dżibrila ze skały, na której dziś znajduje się Kopuła na Skale, pięknie wpisująca się w krajobraz miejski. Jest bardzo charakterystyczna dla Jerozolimy i rozpoznawalna. Obecnie te dwie budowle wznoszące się na Wzgórzu Świątynnym są szczególnie ważnymi miejscami dla wszystkich muzułmanów na całym świecie.


Golgota


Innym ważnym miejscem dla chrześcijaństwa jest Golgota - miejsce ukrzyżowania Jezusa. Ewangelia Jana przedstawia to miejsce jako znajdujące się poza miastem, jednak niedawne odkrycia archeologiczne wskazują, że Golgota znajdowała się blisko poza obrębem dawnych murów miejskich, a obecnie w obrębie miasta. Przeszedłem wszystkie stacje.
Wzgórze Golgota było pozostałością po kamieniołomie, który funkcjonował w tym miejscu przez kilkaset lat. Półkolisty, wyszlifowany przez deszcz i wiatr wierzchołek, był podobny do górnej części czaszki. Jak wykazały badania sondażowe przeprowadzone w latach 1975–1981, skalne podnóże Golgoty znajduje się 6,75 m poniżej poziomu obecnej posadzki, a jej wierzchołek wznosi się 4,20 m ponad nią. Łączna wysokość skały to około 10,95 m.
Skała Golgoty znajduje się po prawej stronie od wejścia do świątyni. Na drugiej kondygnacji mieści się kaplica podzielona na dwie części. Katolicka kaplica Przybicia do Krzyża zajmuje część południową. Renesansowy ołtarz z brązu został wykonany we Florencji w 1588 r.. Obok umieszczono niewielki ołtarz Matki Bożej Bolesnej. W północnej części, należącej do wspólnoty greckiej mieści się kaplica Śmierci na Krzyżu. Jest ozdobiona lampami oliwnymi, a na zachodniej ścianie umieszczona jest srebrna płyta przedstawiająca sceny Męki Pańskiej. Pod marmurowym ołtarzem znajduje się otwór, który wskazuje miejsce zatknięcia krzyża. Sama skała Golgoty jest widoczna poprzez przeszklenia po obu stronach ołtarza.

Bazylika Grobu Świętego


Szczególnym miejscem jest Bazylika Grobu Świętego, do której chrześcijanie pielgrzymują od dwóch tysięcy lat. Bazylika znajduje się w domniemanym miejscu męki, ukrzyżowania, złożenia do grobu i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. I nie jest wyłączną własnością żadnego kościoła chrześcijańskiego, ale pozostaje we współposiadaniu przedstawicieli kilku wyznań. Od 1980 bazylika wraz z całym Starym Miastem figuruje na liście światowego dziedzictwa UNESCO. 
Grób Jezusa znajduje się w masywnym grobowcu zlokalizowanym w centrum
Anastasis, na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu. Przed wejściem, na stojących po bokach kamiennych ławach umieszczono 6 bardzo dużych lichtarzy i 6 mniejszych. Prawo własności tych lichtarzy jest podzielone między katolików, Greków i Ormian. We wnętrzu grobowca znajdują się dwa pomieszczenia. Pierwsze o wymiarach 3,3 na 2,9 m to westybul zwany kaplicą Anioła. Na środku ustawiony jest miniaturowy ołtarz, który według tradycji został wykonany z kamienia stanowiącego zamknięcie grobowca. W kaplicy umieszczono 15 lamp, które są przypisane poszczególnym wyznaniom: 5 należy do łacinników, 5 do Greków, 4 do Ormian i 1 do Koptów. Drugie pomieszczenie – właściwa komora grobowa o powierzchni ok. 2 m kw. – z obudowanym płytami marmurowymi ołtarzem-ławą o długości 210 cm jest miejscem złożenia ciała Chrystusa. Pomieszczenie jest bardzo małe. Jednorazowo może pomieścić trzy-cztery osoby. Żeby zobaczyć Grób Pański stałem godzinę w kolejce.
We wnętrzu bazyliki znajduje się Kamień Namaszczenia, mający stanowić nawiązanie do obrzędu, któremu zostało poddane ciało Jezusa przed złożeniem do grobu. Po raz pierwszy kamień taki został wbudowany w XII wieku, a obecny pochodzi z 1810 r. Wierni przykładają do niego obrazki religijne, różne przedmioty, dotykają rękami, całują.

Ściana Płaczu


Byłem też przy Ścianie Płaczu (Mur Zachodni) – przypuszczalna pozostałość Świątyni Jerozolimskiej. W chwili obecnej jest to najświętsze miejsce judaizmu. Nazwa pochodzi od żydowskiego święta opłakiwania zburzenia świątyni przez Rzymian. Wierni zgodnie z tradycją wkładają między kamienie ściany karteczki z prośbami do Boga. Ja też wetknąłem swoją.
Jedynie połowa muru, włączając w to 17 rzędów kamieni znajdujących się poniżej poziomu gruntu, pochodzi z okresu Drugiej Świątyni i zostały zbudowane około 19 roku p.n.e. przez Heroda Wielkiego. Pozostałe części zostały dodane w VII w. lub później. Ściana Płaczu była celem pielgrzymek i miejscem modlitwy Żydów od wielu wieków. Poczynając od połowy XIX wieku Żydzi podjęli wiele niezależnych prób wykupienia praw do muru i przylegającej do niego okolicy, jednak żadna z nich nie zakończyła się sukcesem. Z początkiem XX w. oraz narodzinami ruchu syjonistycznego Mur Zachodni stał się przedmiotem wielu sporów pomiędzy społecznością żydowską a muzułmańską. Ściana Płaczu jest podzielona na 48-metrową część dla mężczyzn i 12-metrową dla kobiet. Ponadto kobietom nie wolno na głos odmawiać modlitw, śpiewać, czytać Tory oraz zakładać rytualnego szalu modlitewnego. Czynności te mogą wykonywać tylko mężczyźni. Żydówkom, które złamią powyższe przepisy grozi, areszt ze strony policji i atak haredim - ultraortodoksyjnych Żydów.

Bazylika Narodzenia Pańskiego


Byłem w Bazylice Narodzenia Pańskiego – to wczesnochrześcijańska bazylika w Betlejem, zbudowana nad miejscem, gdzie według tradycji chrześcijańskiej narodził się Jezus Chrystus. Pod prezbiterium bazyliki znajduje się miejsce narodzin Jezusa w grocie zamienionej w kaplicę. Opiekę nad bazyliką sprawują mnisi greccy i ormiańscy. Na terenie Groty Narodzenia znajduje się Kaplica Żłóbka, która jest własnością franciszkanów jako oficjalnych przedstawicieli kościoła katolickiego.
Z pierwszej bazyliki pozostało niewiele. Większość budowli powstała w VI w. za czasów cesarza Justyniana. Ale i tak Bazylika Bożego Narodzenia to najstarsza ze świątyń w Ziemi Świętej. Dziś do świątyni wchodzi się przez drzwiczki, które mają niewiele ponad 1 m wysokości. Pierwsza prawda, której pielgrzym uczy się w betlejemskiej bazylice, brzmi: „Jeśli naprawdę chcesz spotkać Boga, musisz się schylić, uniżyć, spokornieć”. Cztery rzędy kolumn wyznaczają bieg 5 naw. Nie ma stropu. Poczerniałe belki podtrzymują dach. Świątynia należy do chrześcijan prawosławnych – w głębi widać ikonostas, wiszą mosiężne lampy. Pod głównym ołtarzem znajduje się Grota Bożego Narodzenia. Ma około 4 m szerokości i 10 m długości. W centralnym miejscu znajduje się dosunięty do ściany stół ołtarzowy. Nad nim – półokrągła ikona. Pod płytą ołtarza jest wnęka, osłonięta złotymi tkaninami i oświetlona oliwnymi lampami. Jej podłogę osłania marmur, do którego przymocowana jest srebrna, czternastoramienna gwiazda. To ona wyznacza miejsce, w którym narodził się Bóg-Człowiek. Czternaście promieni symbolizuje 3 razy po 14 pokoleń, które – według biblijnego rodowodu Jezusa – minęły od Abrahama do Jezusa. W środku gwiazdy znajduje się otwór w podłodze. Jest ciemny, nie widać jego dna. Miejsce wyjątkowe. I cała Jerozolima i całe Betlejem są miejscami wyjątkowymi.
Zgodnie z tradycją Żydzi grzebani są w poświęconej ziemi, na cmentarzu (kirkucie). Przed pochówkiem członkowie bractwa pogrzebowego myją ciało, namaszczają je i przyodziewają w całun (kitel). W trumnie (wykonanej z nieheblowanych desek, bez gwoździ) lub grobie umieszcza się trochę ziemi. Pogrzeb powinien się odbyć jak najszybciej po śmierci, jeśli to możliwe, jeszcze tego samego dnia. Zmarłego na cmentarz odprowadza kondukt pogrzebowy. Po zasypaniu grobu syn zmarłego (krewny lub przyjaciel) w obecności minjanu odmawia modlitwę kadisz. Zwyczajowo przy okazji odwiedzin na cmentarzu kładzie się na grobie kamyk w nawiązaniu do czasów, gdy grób trzeba było oznaczać stosem kamieni. Odwiedzający kładą też na grób kwitłech – kartki zawierające prośby do Boga.

Andrzej Malinowski