Mieli istotny wpływ na integrację Europy środkowo-wschodniej. Dziś obchodzą 73 urodziny

Istnieje dostateczna perspektywa czasowa, by pokusić się o sformułowanie takiej oceny. Można wskazać główne dokonania polityczne, które okazały się trwałe i wizjonerskie, ponieważ zostały zweryfikowane przez życie. Szczególnie odnosi się to do wszystkiego, co dzieje się za naszą wschodnią granicą.

Braciom Kaczyńskim udało się dokonać konsolidacji państw Europy Środowo-Wschodniej. Co ciekawe, nawiązano tutaj nie tylko do pragmatyzmu politycznego mającego na celu przeciwstawienie się ekspansji politycznej oraz gospodarczej Niemiec i Rosji, lecz również do tradycji dawnej Rzeczpospolitej, jako państwa wieloetnicznego i wieloreligijnej ojczyzny takich narodów jak: Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Tatarzy, Łotysze. Śp. Lech Kaczyński w czasie swej prezydentury dokonał szeregu posunięć politycznych i symbolicznych gestów wobec Litwy i Ukrainy. Czynił tak, mimo że jego przeciwnicy widzieli w tym raczej porażkę, aniżeli sukces. Dopiero po latach widzimy, że Prezydent inicjując dialog i proces pojednania narodów I Rzeczpospolitej, budował wspólną przyszłość wolną od resentymentów przeszłości. Widoczne było to szczególnie w przypadku poparcia braci Kaczyńskich dla przemian politycznych w Ukrainie zainicjowanych przez pomarańczową rewolucję. Niniejsza koncepcja zakładała aktywną rolę Polski w formowaniu rzeczywistości politycznej w takich państwach jak: Ukraina, Białoruś, Mołdawia, Gruzja. W ten sposób dążono do wspierania procesów demokratyzacji polityki tychże państw i wyzwolenia ich z obszaru, który Rosja uznaje za swoją sferę wpływów. W ten sposób przeciwstawiano się odrodzeniu tendencji neoimperialnych w Rosji.

Dialog z krajami Kaukazu południowego

Bracia Kaczyńscy byli też autorami koncepcji stworzenia porozumienia Polski z krajami Kaukazu Południowego. Szczególne znacznie miało tutaj nawiązane ścisłych relacji gospodarczych z Azerbejdżanem i Kazachstanem. W ten sposób uzupełniano rolę Polski w Europie Środowo-Wschodniej. Lech Kaczyński mówił: „Moim zamiarem było związanie tamtejszych – gruzińskich czy azerskich – elit z Polską. (…) Oczywiście nie liczyłem na to, że Azerowie porzucą inne kierunki i obrócą się wyłącznie w stronę Gruzji i Polski. Jednak można było ten kierunek wzmocnić, sprawiając, że jakaś część [azerskiej] ropy popłynęłaby nie tylko do Orlenu, ale także przez Gdańsk do Europy. (…) Następnym posunięciem miał być gaz. Miałem nadzieję, że nie tylko azerski. Próbowałem także wzmacniać polskie wpływy w Kazachstanie, ale zorientowałem się, że tamten kraj znajduje się w takim otoczeniu, że trudno będzie osiągnąć sukces”. Z inicjatywy prezydenta RP doszło w 2007 roku do spotkań w Krakowie (maj) i Wilnie (październik), na których obecni byli prezydenci Polski, Litwy, Ukrainy, Gruzji, Azerbejdżanu, Łotwy, Rumunii oraz przedstawiciele UE i USA. Doprowadziło to do podpisania porozumienia o budowie ropociągu Odessa- Brody-Płock-Gdańsk, który miał przesyłać ropę z Azerbejdżanu. Do realizacji tej śmiałej koncepcji nie doszło z powodu dojścia do władzy w Ukrainie prorosyjskiego prezydenta Janukowycza, który 2012 roku zablokował realizację projektu.

Bezpieczeństwo energetyczne

Z obecnego punktu widzenia związanego z działaniami wojennymi Rosji, szczególnego znaczenia nabierają niezwykle konsekwentne działania braci Kaczyńskich zmierzające do zapewnienia Polsce bezpieczeństwa energetycznego, a tym samym zmniejszenia dominacji energetycznej Rosji w całej Europie środkowej i zachodniej. Aby właściwie ocenić te osiągnięcia, musimy powrócić pamięcią do czasów, gdy na czele rządu stał Jarosław Kaczyński, a prezydentem był Lech Kaczyński. W grudniu 2006 roku podjęli oni decyzję o budowie w Świnoujściu gazoportu. Celem tego przedsięwzięcia było umożliwienie importu drogą morską skroplonego gazu (LNG). Decyzja ta miała strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa Polski. I mimo, że budowa ruszyła w 2011 roku, umożliwiła obecnie uniezależnienie się od dostaw tego surowca z Rosji. Kaczyńscy zatem przewidzieli skutki rosyjskiej dominacji energetycznej w Europie. Temu samemu celowi służyło zakupienie w 2006 roku przez PKN „Orlen” litewskiej rafinerii w Możejkach, która wcześniej należała do rosyjskiego „Jukosu”. W ten sposób rozszerzano budowanie bezpieczeństwa energetycznego poza granicami Polski i zmniejszano zakres rosyjskich wpływów w Europie. Istotnym elementem było w tym wypadku powiązanie polskiej polityki wschodniej z ekspansją gospodarczą. Zakup Możejek pokazał jeszcze jedną rzecz, której obawiano się w stolicach kilku krajów, że Polska potrafi skutecznie współpracować z sąsiadami. Polska może się porozumiewać w sprawach konkretnych projektów. Tym samym odradzał się gen dawnej Rzeczpospolitej – kraju prowadzącego podmiotową politykę w regionie. Politykę skuteczną i konstruktywną.

Kaczyńscy sformułowali koncepcję aktywności Polski wobec Rosji. Jej celem jest dążenie, by tzw. Zachód (Niemcy i Francja) nie porozumiały się z Rosją, pomijając Polskę. Niniejsza koncepcja zakłada przeciwdziałanie próbom izolacji Polski na arenie międzynarodowej. Oznacza to tym samym dążenie do przeciwdziałania destrukcyjnym działaniom Rosji, która pragnie demontażu i dezintegracji Unii Europejskiej. Bracia Kaczyńscy wiedzieli tym samym - wbrew politykom niemieckim - że w relacjach z Rosją nie można dopuścić do naruszenia jedności Unii Europejskiej. Warto też pamiętać, iż w ten sposób eliminowano możliwość ingerencji Rosji w spory wewnętrzne w samej Polsce.
Warto o tym pamiętać. Zwłaszcza, że spełniło się swoiste proroctwo Lecha Kaczyńskiego dotyczące rozwoju rosyjskiego imperializmu, wypowiedziane w stolicy Gruzji w 2008 roku w obliczu zagrożenia bytu politycznego tegoż państwa. Lech Kaczyński ostrzegał przed imperializmem Rosji i przewidział kierunki ekspansji. Ale czasem zapominamy, że działania obu braci inicjowane w Polsce wywierały i wywierają nadal wpływ na politykę międzynarodową.

Marek Melnyk