Walne Zebranie Sprawozdawcze Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej

— Pomimo pandemii związanej z koronawirusem i wynikających z niej obostrzeń, zarząd starał się na miarę możliwości realizować zadania statutowe. Przypomnę, że działalność Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej prowadzona jest w trzech obszarach: działalność wydawnicza, organizowanie lub współorganizowanie uroczystości związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi, działalność związana z rewitalizacją zabytkowych nagrobków.

Ponadto od 2013 roku Towarzystwo organizuje konkurs związany z nadaniem tytułu „Mławianin Roku” — tak określił cele działania Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej jej prezes Henryk Antczak na Walnym Zebraniu Sprawozdawczym.

Zebranie odbyło się 24 maja 2022 roku w lokalu „U Kubary”, którego właściciel Włodzimierz Kubarski gościnnie użyczył, będąc jednym z członków stowarzyszenia. Uczestniczyło w nim ponad 75% koleżanek i kolegów.

Jak zwykle na takich zebraniach, wybrano przewodniczącego obrad, którym został Andrzej Grzymkowski, który przedstawił program spotkania oraz protokolanta, którym został Kazimierz Manista. Ważną częścią zebrania było sprawozdanie prezesa.

Henryk Antczak pokreślił, że: „nowy zarząd rozpoczął działalność od spotkania z władzami samorządowymi miasta i powiatu, przedstawiając swoje plany i zamierzenia oraz formy współpracy. Spotkania te przebiegały w dobrej atmosferze, dyskusja była rzeczowa i dawała nadzieję na dobrą współpracę.

Panu Burmistrzowi zgłosiliśmy potrzebę przydzielenia lokalu Towarzystwu, jako najdłużej funkcjonującej w mieście organizacji pozarządowej i zadeklarowaliśmy swój udział we współorganizowaniu uroczystości miejskich. Panu Staroście zaproponowaliśmy, żeby wspólnie z gminą Stupsk zorganizować powiatowe uroczystości związane z wojną polsko-bolszewicką 1920 roku. Pan Starosta przychylnie zareagował na tę propozycję”.

Tak było na początku. Potem przyszły dwa trudne lata, związane z ograniczeniami wynikającymi z pandemii koronawirusa, które w dużym stopniu utrudniały aktywne działania stowarzyszenia.

Pomimo trudnej sytuacji udało się wydać dwie publikacje książkowe. W 2020 roku ukazała się „Wojna polska-bolszewicka w powiecie mławskim w 1920 roku” z okazji 100. rocznicy tego wydarzenia, a rok później „Mława w latach 1945-1957. Życie polityczne, kulturalne i społeczne”.

Obie książki napisał wiceprezes dr Leszek Arent. Pierwsza książka związana była z rocznicą wojny polsko-bolszewickiej. Uroczystości powiatowe, upamiętniające te ważne wydarzenie w dziejach naszego narodu, odbyły się w Wyszynach Kościelnych, gdzie męczeńską śmiercią zginął proboszcz parafii ks. Stanisław Szulborski. Udział w nich wzięła liczna delegacja Towarzystwa. Druga publikacja wydana została w 65. rocznicę Polskiego Października ’56.

Pomimo pandemii udało się przeprowadzić coroczne konkursy i wyłonić kolejnych „Mławian Roku” 2020 i 2021. Zostali nimi: Kazimierz Lewandowski i Janusz Dębski.

Jednym z ważnych zadań, które udało się przeprowadzić była renowacja zabytkowej kapliczki grobowej rodziny Rudowskich, wybudowanej w 1880 roku na cmentarzu parafialnym. Jest to jeden z cenniejszych tego typu zabytków, na północnym Mazowszu.
Warto podkreślić, że renowacja była możliwa dzięki ofiarności sponsorów, m. in. Tomasza Tańskiego. W pozyskiwanie sponsorów zaangażowany był sekretarz Kazimierz Manista.

Delegacje Towarzystwa uczestniczyły we wszystkich uroczystościach rocznicowych i patriotycznych, organizowanych w Mławie, jak również na terenie powiatu. Jedną z ważniejszych było odsłonięcie pomnika ks. Władysława Skierkowskiego w Bogurzynie 11 września 2021 roku z udziałem biskupa płockiego Piotra Libery.

W sprawozdaniu finansowym przedstawionym przez skarbnika Janusza Grochowskiego wynikało, że finanse Towarzystwa wydatkowane były zgodnie ze statutem i znajdują się w dobrej kondycji, umożliwiającej dalsza działalność.
Na zebraniu wybrano nowego członka Sądu Koleżeńskiego – Włodzimierza Kubarskiego i powołano nowego przewodniczącego – Jacka Wilamowskiego.

Uzupełnienie składu Sądu Koleżeńskiego konieczne było ze względu na niespodziewaną śmierć Grzegorza Morawskiego w 2020 roku.

Wzruszającą częścią zebrania było wręczenie szacownym członkom Towarzystwa listów gratulacyjnych, z okazji ukończenia 90 roku życia — Pani Celinie Błaszczyk i Panu Jerzemu Kwietniowi. Sto lat i gromkie brawa z sali były potwierdzeniem szacunku dla jubilatów.

W bieżącym roku TPZM planuje wydać publikację poświęconą mławskiemu cmentarzowi parafialnemu, zatytułowaną „Cmentarz parafialny w Mławie i jego tajemnice”. Opracowania tego zagadnienia podjął się Andrzej Grochowski i dr Przemysław Miecznik. Renowacji poddany zostanie pomnik katyński, znajdujący się na cmentarzu parafialnym.

Na koniec warto przypomnieć pokrótce kilka faktów z dziejów Towarzystwa z pierwszego okresu jego działalności. Pierwotna nazwa była nieco inna niż obecna, a mianowicie stowarzyszenie nazywało się Towarzystwo Miłośników Ziemi Mławskiej. Powstało na fali „odwilży” po Październiku’56 roku.

Nowe stowarzyszenie nawiązywało w swoim programie do przedwojennego Towarzystwa Przyjaciół Miasta Mławy.

Do powstania Towarzystwa przyczyniła się wystawa archiwalna, otwarta 7 września 1958 roku w Domu Harcerza w Mławie. Cieszyła się dużym powodzeniem, ponieważ w ciągu 7 dni zwiedziło ją około 2 tysiące osób.

Zaprezentowane zostały na niej dokumenty ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych, Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Warszawie oraz Powiatowego Archiwum Państwowego w Mławie.

Wystawa była ważnym wydarzeniem w życiu mieszkańców Mławy i regionu, o czym świadczyła wyjątkowo duża liczba zwiedzających. Komitet organizacyjny wystawy, którego przewodniczącym był Józef Bukowski – przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Mławie, jak później napisano w sprawozdaniu finansowym komitetu, opierając się „na woli społeczeństwa zdecydował się przekształcić w komitet organizacyjny towarzystwa regionalnego, które na zebraniu 7 grudnia 1958 roku przyjęło nazwę Towarzystwa Miłośników Ziemi Mławskiej”.

Na zebraniu organizacyjnym, w  którym uczestniczyły  44 osoby, dokonano prezentacji założeń statutowych i w głosowaniu tajnym wybrano zarząd. W jego składzie znaleźli się następujący działacze: Stanisław Bieńkowski – prezes, Józef Bukowski – wiceprezes, Irena Markowska – sekretarz, Tomasz Jarzynka - skarbnik.

Głównym celem powstałego stowarzyszenia był „…rozwój  życia kulturalnego i oświatowego ziemi mławskiej. Towarzystwo realizowało swoje cele  przez: a/ poznanie przeszłości Mławy i Ziemi Mławskiej, b/ zbieranie i  opracowywanie materiałów dotyczących przeszłości Mławy i regionu, c/ starania o reaktywowanie muzeum mławskiego, gromadzenie eksponatów i opiekę nad muzeum, d/ organizowanie imprez o charakterze kulturalnym i turystyczno- krajoznawczym po Ziemi Mławskiej, e/ organizowanie zebrań, odczytów oraz  pogadanek dla członków i mieszkańców Mławy".

Po dwóch latach działalności Towarzystwo zrzeszało 105 członków, dwa lata później ich liczba zwiększyła się do 200.
Apogeum działalności przypadło na rok 1965, w którym w Towarzystwie Miłośników Ziemi Mławskiej znalazło się 365 członków; 135 kobiet i 221 mężczyzn.

Warto podkreślić, że poważną grupę stanowili kombatanci armii „Modlin”, dla których Towarzystwo organizowało co kilka lat zjazdy.
Członkami byli ludzie ze wszystkich warstw społecznych, ale oprócz kombatantów, poważną grupę stanowili pracownicy umysłowi. Kto mógł zostać przyjęty do stowarzyszenia? Zgodnie z zapisem statutu TMZM, członkami mogły zostać wszystkie osoby pełnoletnie, cieszące się zaufaniem społecznym.

Podsumowując pierwszy okres działalności Towarzystwa Miłośników Ziemi Mławskiej należy podkreślić, że był on zdecydowanie pozytywny. Już samo powstanie stowarzyszenia było przykładem aktywności lokalnego społeczeństwa. Nawiązywanie do tradycji, historii rodzinnego miasta i regionu przełamywało schematy myślenia, który proponowały władze komunistyczne.

Pomimo trudności, udało się zrealizować, wyjątkowo trudne w okresie gomułkowskim, zamierzenia: reaktywowano muzeum w Mławie, zorganizowano zjazdy kombatantów przedwrześniowej armii, oddano do użytku Mauzoleum Żołnierzy Września w Uniszkach Zawadzkich, rozpoczęto i kontynuowano badania nad przeszłością Mławy i regionu. To tylko kilka najważniejszych przedsięwzięć  Towarzystwa.

W roku 1983 roku dokonano zmiany nazwy stowarzyszenia. Od stycznia 1983 roku do dzisiaj stowarzyszenie nosi nazwę Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Mławskiej.

Cele pozostały te same, choć realizowane są w nieco innej sytuacji społecznej Mławy i regionu, wynikającej ze zmiany ustroju państwa polskiego w 1989 roku.
Leszek Arent, wiceprezes TPZM