"Wiwat Maj! Trzeci Maj!"

2022-05-03 05:59:05(ost. akt: 2022-05-03 06:08:12)
Obraz Jana Matejki "Konstytucja 3 Maja 1791 roku"

Obraz Jana Matejki "Konstytucja 3 Maja 1791 roku"

Autor zdjęcia: www.gov.pl

3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni uchwalił ustawę rządową, która do historii przeszła jako Konstytucja 3 Maja. Stała się pierwszą w Europie nowoczesną i spisaną konstytucją. W tym roku obchodzimy 231. rocznicę jej uchwalenia.
Konstytucja 3 Maja wprowadziła trójpodział władzy, zniosła wolną elekcję i powróciła do zasady dziedziczenia tronu. Zniesieniu liberum veto towarzyszyło potwierdzenie szlacheckich przywilejów i utrzymanie poddaństwa chłopów wobec szlachty, z jednoczesnym przyjęciem ich "pod opiekę prawa i rządu krajowego”. Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, składający się z Sejmu i Senatu. Władza wykonawcza należeć miała do króla i odpowiedzialnego przed Sejmem rządu, zwanego Strażą Praw. Niezależnym trybunałom przekazano władzę sądowniczą.

Ustawa, będąca próbą reformy Rzeczypospolitej po I rozbiorze w 1772 r., funkcjonowała zaledwie kilkanaście miesięcy. 27 kwietnia 1792 r. w Petersburgu zawiązała się konfederacja przeciwko Konstytucji - akt konfederacji został ogłoszony w Targowicy, stąd na kartach historii znana jest jako konfederacja targowicka. Jej konsekwencją było wkroczenie wojsk rosyjskich na terytorum Rzeczypospolitej.

W Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie przechowywany jest oryginał rękopiśmienny Konstytucji 3 Maja, jak też druk ustawy wydany zaraz po jej uchwaleniu.

Źródło: https://archiwa.gov.pl/pl/aktualnosci/4531-konstytucja-3-maja-w-zbiorach-agad