Ruska Wieś nie jest ruska

Jeden z mieszkańców Ełku pokazał fotografię tablicy z nazwą Ruskiej Wsi. Pierwszy jej człon został zamalowany farbą. Ochlapanie wyrazu „Ruska”, ma cechy bojkotu przeciwko Rosji.

Skontaktowaliśmy się z sołtysem Ruskiej Wsi i zapytaliśmy go, co sądzi o zamalowaniu tablicy?
— Myślę, że zrobili to nasi wandale, to droga powiatowa. Mieliśmy kiedyś podobny problem z fotoradarem, który był zakrywany workami i robiono przy nim inne cuda. Podejrzewam że tak samo było i tutaj — mówi Zbigniew Szechlecki.

A co sołtys Ruskiej Wsi sądzi o samej idei bojkotowania „ruskich” produktów?
— Nie wiem, trudno powiedzieć. Co do zmiany nazwy to sam i tak nie mogę decydować. To należałoby omówić z mieszkańcami — mówi sołtys.
Ruska Wieś jest bodajże najstarszą na terenie ełckiej gminy – została założona w 1376 r. przez – uwaga bo to ważne – Rusinów. Za Rusinów uznaje się historycznych Słowian, z których – w wielkim uproszczeniu — następnie wyewoluowały narody rosyjski, białoruski i ukraiński. W Polsce Rusinów identyfikowano zazwyczaj z Ukraińcami, a nie z obecnym Rosjanami.

— Mam z Ruską Wsią niemały problem, ponieważ w źródłach polskich geneza tej nazwy jest wyjaśniana tym, że została założona przez Rusinów, a w niemieckich źródłach w ogóle tego nie ma. Pierwsza wzmianka o wsi jest z 1507 r. Dlatego ostrożnie traktowałbym hipotezy kolportowane przez Encyklopedię Warmię i Mazur i częściowo Wikipedię — zwraca uwagę dr Rafał Żytyniec, dyrektor Muzeum Historycznego w Ełku.
— W „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” jest napisane, że „Ruska Wieś to dobra rycerskie na polsko-pruskich Mazurach, powiat ełłecki, przy bitym trakcie z Ełku do Orzysza, ok. 10 km na północny wschód od Ełku, nad rzeczką bez nazwy” itd. Nie ma nic o jej pochodzeniu. Hipoteza o Rusinach jako założycielach wsi wzięła się chyba z Kaweckiego (Jan Kawecki – przyp. red.) — przedstawia sprawę Rafał Żytyniec.

A jak dyrektor ełckiego muzeum zapatruje się na trend rugowania wszystkiego, co rosyjskie?
— Absolutnie się z tym nie zgadzam. To jest wylewanie dziecka z kąpielą. Przymiotnik „ruski” to pejoratywne określenie Rosjan w języku dzisiejszym, ale on wcześniej oznaczał zupełnie inne rzeczy. Odnosił się do Rusinów, czyli kiedyś Rusi Kijowskiej, potem województw Wielkiego Księstwa i II Rzeczpospolitej — tłumaczy.
— Jeżeli rugujemy wszystko co rosyjskie z przestrzeni publicznej, to musimy pamiętać, że przecież Rosja jak każdy kraj nie jest monolitem. Nie wszyscy popierają Putina i nie wszyscy popierają tę wojnę i te relacje kiedyś, po jej zakończeniu, trzeba będzie w jakiś sposób z Rosją odbudować, więc teraz rugowanie nazw wszelkiego rodzaju czy negowanie wartości kultury rosyjskiej nie jest dobre. Tutaj trzeba być bardzo ostrożnym — dodaje dyrektor Żytyniec.

Maciej Chrościelewski

Gmina Mrągowo

Ruska Wieś pod Mrągowem z Rusinami nie ma już nic wspólnego. Pierwsza wzmianka o niej pojawia się w roku 1376 roku. Wtedy to Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Winich von Kniprode nadał Klausowi Schonawowi osiem włók jako dobra służebne, "przy moście w Ruszken". Nazwa została zaczerpnięta od pobliskiego jeziora, nazywanego jeszcze w 1422 roku Ruske. To była spuścizna pruskiej tradycji — słowo "ruskis" oznaczało po prostu jezioro. Niektóre źródła podają, że wcześniej w tym miejscu mogła istnieć osada o nazwie Ruskaym. W języku pruskim "rusys" oznaczało dół, dolinę. Dopiero na przełomie XIV i XV wieku komtur bałgijski Ulrich von Jungingen przekazał sołtysowi Jacobowi Medebaumowi 60 włók, w których było sześć włók wolnych dla sołtysa i zobowiązał do założenia wsi czynszowej na prawie chełmińskim. Wieś miała nazywać się Meybaum. Nazwa ta jednak nie utrzymała się długo. Już w roku 1437 w użyciu była kolejna - Reuschendorf. Pojawia się ona m.in. w spisie czynszowym z 1459 roku i oznacza... Ruską Wieś. Te informacje potwierdza znany mrągowski regionalista Robert Wróbel. — Jak widać z Rusinami, a tym bardziej z Rosją miejscowość nie ma nic wspólnego — podkreśla.

Wójt gminy Mrągowo Piotr Piercewicz również jest zdania, że nazwa nie powinna być w żaden sposób zmieniana. — Ostatnio się zastanawiałem, kiedy padnie pierwsze pytanie o tę nazwę. Myślałem, że dostanę je od mieszkańców, a tu proszę — padło z ust dziennikarza — mówi wójt. — Jeżeli ktoś jednak poważnie wywoła temat zmiany nazwy, to my jesteśmy temu przeciwni. Wieś nosi tę nazwę od lat. Ma przez to swoją kulturę, tożsamość. Rozumiem pomniki rosyjskie czy tablice pamiątkowe, które były usuwane wcześniej, ale co do zmiany nazwy miejscowości jestem absolutnie przeciwny. Zresztą nie mieliśmy żadnych zapytań w tym temacie.

Sami mieszkańcy z dużym dystansem podchodzą do łączenia nazwy miejscowości z aktualnym konfliktem na Ukrainie. — Żyjemy normalnie, swoim życiem. Owszem, z obawami patrzymy na to co się dzieje, ale co to ma wspólnego z naszą nazwą. Przecież wcześniej tu byli Prusowie, potem Niemcy, a teraz my. Ta wieś jest tak ruska, jak grecka jest ryba po grecku — śmieje się jeden z nich. — To głupota z tą nazwą. Mam tylko nadzieję, że ludzie nie dadzą się zwariować. Funkcjonuje u nas we wsi spora agroturystyka i mam nadzieję, że turyści nie zrezygnują z powodu nazwy — dodaje drugi.
Co ciekawe w gminie Mrągowo oprócz Ruskiej Wsi znajduje się też Polska Wieś.

Wojciech Caruk

Gmina Węgorzewo

Ruska Wieś położona w północnej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich w gminie Węgorzewo założona została na początku XV wieku. Wieś od 1420 roku na prawach niemieckich początkowo nazywano Reussendorf, później Reussen. Od XVII wieku do roku 1945 wieś była prywatna i często zmieniała właścicieli. Dziś Ruską Wieś o cennych walorach przyrodniczych zamieszkuje niewiele pond 40 osób w 10 gospodarstwach.

— Jesteśmy jak jedna wielka rodzina — mówi Dorota Kiszczak, która od wielu lat pełni funkcję sołtysa Ruskiej Wsi. — Niemal połowa mieszkańców jest spokrewniona, a pozostali to nasi serdeczni przyjaciele, którzy przybyli tu z Warszawy i prowadzą agroturystykę. Tworzymy bardzo zgraną społeczność. Ludzie są tu pozytywnie nastawieni do innych. Staramy się wzajemnie sobie pomagać. A obecnie wspólnie z mieszkańcami sąsiedniego Trygortu opiekujemy się rodzinami ukraińskimi.

Mieszkańcy Ruskiej Wsi, podobnie jak inni, pomagają kobietom i dzieciom - obywatelom Ukrainy, którzy znaleźli bezpieczne schronienie w ich domach. Aby pomóc gościom ze wschodu, wzajemnie się poznać i wymienić kontakty, ważne informacje o pomocy mieszkańcy Ruskiej Wsi koło Węgorzewa zorganizowali 14 marca spotkanie w restauracji Villi Sielanka, w którym brały udział ukraińskie rodziny przyjęte przez prywatne osoby z węgorzewskiej gminy.
— Spotkanie miało nas zintegrować, omówiliśmy kwestie formalne, urzędowe, prawne jak i również opieki szkolnej i przedszkolnej – informują organizatorzy. — Dla naszych gości ważne jest, aby mieli kontakt z lokalną społecznością, co sprawi, że poczują się raźniej i wymienią kontaktami.

rs