Marnowanie żywności – jakie są przyczyny wyrzucania jedzenia i jak walczyć z tym problemem?

Jednym z kluczowych problemów XXI wieku jest marnotrawstwo żywności. Coraz częściej spotykamy się bowiem wyrzucaniem jedzenia na śmietnik, a według raportu FAO na świecie marnuje się rocznie 1,3 mld jego ton. Marnowanie jedzenia przyczynia się także do zanieczyszczenia środowiska oraz degradacji i wyczerpywania się zasobów naturalnych. Jak możemy zatrzymać ten proces? Artykuł powstał we współpracy z Aldi.pl.

Marnowanie żywności w Polsce
Warto zdać sobie sprawę, że w Polsce marnuje się 4 840,946 tys. ton żywności. Oznacza to, że w każdej sekundzie przez cały rok wyrzucane do kosza jest blisko 153 kg jedzenia. Z badań wynika, że w naszym kraju konsumenci odpowiadają za około 60 proc. marnowanych produktów spożywczych. Jak wyliczają specjaliści, czteroosobowa polska rodzina rocznie wyrzuca do śmieci jedzenie warte ok. 2600 zł. Następne w kolejności są przetwórstwo i produkcja rolnicza oraz sklepy

Marnowanie żywności na świecie
Terminem zmarnowana żywność określamy "żywność wytworzona dla celów konsumpcyjnych, która nie została spożyta przez człowieka". Zdaniem FAO, na świecie co roku marnuje się 1,3 mld ton jedzenia, czyli jedną trzecią całej produkowanej żywności. W samej Unii Europejskiej marnuje się rocznie 88 mln ton jedzenia, okazuje się bowiem iż w pojedynczym europejskim gospodarstwie domowym wyrzuca się około 20 – 30 proc. produktów spożywczych, z których 2/3 nadawałoby się jeszcze do konsumpcji.
Marnotrawstwo żywności w łańcuchu żywnościowym
Do strat żywności może dojść na każdym etapie łańcucha żywnościowego.

Produkcja
Według badań za jedną trzecią strat powstałych na skutek marnowania żywności w Polsce odpowiadają łącznie produkcja i przetwórstwo. Produkcja odpowiada za ok.15 proc. marnowanej żywności, natomiast przetwórstwo za kolejne 15 proc. Wiele produktów mimo, że są dobrej jakości są eliminowane z takich przyczyn jak błąd na opakowaniu czy też drobne uszkodzenie.

Obrót detaliczny
Ten etap łańcucha produkcji żywności przynosi stosunkowo mało strat. Handel generuje je bowiem na poziomie ok. 7 proc, a gastronomia niewiele powyżej 1 proc. Handlowcy przyznają jednak, że najczęściej wyrzucają pieczywo, owoce i warzywa, świeże niepakowane mięso, drób i ryby oraz artykuły chłodnicze z bardzo krótką datą ważności. Aż 60 proc. placówek przyznaje, że codziennie wyrzuca pieczywo, a blisko połowa każdego dnia pozbywa się owoców i warzyw.

Gospodarstwa domowe
Najwięcej artykułów spożywczych marnują jednak konsumenci, bo jest to aż 60 proc. wyrzucanego jedzenia. Oznacza to, iż w każdym polskim domu, w każdej sekundzie, przez cały rok wyrzuca się do kosza aż 92 kg żywności. Statystyczny Polak marnuje jej rocznie 247 kg, co plasuje nas na piątym miejscu w UE. Najczęściej wyrzucane artykuły to pieczywo, owoce i wędliny. Według badania Millward Brown ankietowani jako przyczyny wyrzucania jedzenia wskazali :
• przegapienie terminu przydatności do spożycia - 46 proc.
• niewłaściwe przechowywanie żywności - 33 proc.
• zakup złego jakościowo produkt - 22 proc.
• zbyt duże porcje posiłków - 21proc.
• zbyt duże zakupy 21 - proc.
• brak pomysłów na wykorzystanie składników do różnych dań – 6 proc.
• brak listy zakupów - 5 proc.

Dlaczego trzeba ograniczyć marnowanie jedzenia?
Marnotrawstwo żywności przyczynia się do zwiększenia jej konsumpcji, co może skutkować wzrostem jej cen. Wraz z nim, dla większości konsumentów, zakup pełnowartościowego jedzenia może stać się zbyt kosztowny, przez co będą kupować produkty gorszej jakości. Marnowanie żywności przez konsumentów z krajów wysokorozwiniętych uważane jest za nieetyczne wobec ubóstwa na świecie.

Marnowanie żywności – wpływ na środowisko
Marnowane jedzenie ma niebagatelny wpływ na środowisko naturalne, ze względu na konsumpcję przez przemysł spożywczy ogromnej ilości zasobów. Rocznie na świecie pochłania on 250 bilionów litrów wody i ogromną ilość energii, a na każdy kilogram wyprodukowanej żywności do atmosfery wydzielane jest 4,5 kg dwutlenku węgla.
Wyrzucane na całym świecie jedzenie odpowiada za 6-8 proc. globalnej emisji gazów cieplarnianych, a samo mięso i ryby, stanowiące 8 proc wyrzuconych produktów spożywczych, odpowiada za aż 19 proc. emisji związanych z marnotrawstwem jedzenia. Także z ekonomicznego punktu widzenia produkty pochodzenia zwierzęcego stanowią 54 proc. teoretycznej wartości handlowej marnowanej żywności.

Marnowanie żywności – skutki społeczno-ekonomiczne
Należy zwrócić uwagę, iż wielu osób nie stać na to, aby zakupić dobrą jakościowo żywność, lub nie mają one do niej dostępu. Według szacunków, aż 700-900 mln ludzi na świecie codziennie chodzi głodnych. W samej Polsce około 1,5 miliona osób nie ma zapewnionego bezpieczeństwa żywieniowego. Biorąc pod uwagę problem ubóstwa i głodu, marnowanie jedzenia przez konsumentów z krajów wysoko rozwiniętych wydaje się nieetyczne. Według FAO, co roku na świecie marnuje się 1,3 mld ton produktów spożywczych i ilość ta wystarczyłaby do nakarmienia 3 mld osób.
Marnotrawstwo żywności to również straty finansowe dużej ilości gospodarstw domowych. Szacuje się, że w Polsce przeciętna czteroosobowa rodzina, marnując jedzenie wyrzuca 2600 zł rocznie. Biorąc pod uwagę liczbę osób mieszkających w Polsce – nasze społeczeństwo co miesiąc marnuje żywność za miliardy złotych.

Jak ograniczyć marnowanie żywności – co możemy zrobić, by wyrzucać mniej jedzenia?
W Polsce stopniowo są wprowadzane przepisy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Ich głównym celem jest zmniejszenie ilości jedzenia wyrzucanego przez sprzedawców i przekazywanie jak największej jej ilości do banków żywności. Biorąc jednak pod uwagę, że za 60 proc marnowania jedzenia odpowiadają gospodarstwa domowe, warto wdrożyć proste sposoby i zasady, by mu zapobiec. Nie są one pracochłonne i nie wymagają nakładu finansowego, a przyniosą same korzyści – również dla naszego portfela. Warto więc zadbać o:
• Przygotowywanie listy zakupów, minimalizuje ono marnotrawstwo żywności o około 20 proc. na osobę.
• Prawidłowe przechowywanie produktów spożywczych,
• Samodzielnie porcjowanie jedzenia przez członków rodziny,
• Zjadanie posiłków przed pójściem do sklepu, by nie kupować pod wpływem głodu,
• Sprawdzanie daty ważności i zjadanie w pierwszej kolejności artykułów o krótkim terminie przydatności,
• Kreatywne wykorzystywanie resztek w kuchni. Poznanie odpowiednich przepisów podpowiadających jak wykorzystać resztki jedzenia,
• Pozostawianie nadających się do spożycia produktów w jadłodzielniach,
• Uświadamianie dzieci już od najmłodszych lat co do problemu marnowania jedzenia.