Cmentarz dla dzieciobójczyń, bojery z karabinami i zakłady drobiarskie — niezwykła historia zabytku z ul. Dąbrowskiego i jego okolicy

Są zabytki "spokojne", o których można pokrótce napisać: kiedy powstały, kto je zbudował, kto z nich przez lata korzystał. Są też takie, których historia jest dużo ciekawsza, a często mrozi krew w żyłach i powoduje, że włosy stają dęba.

W naszym cyklu, w którym przedstawiamy zabytki Iławy, pisaliśmy już o pochowanym w podziemiach Czerwonego Kościoła (wraz z małżonką) burmistrzu Jakobie Mucku, a także o tragicznym losie rodziny budowniczego iławskiego ratusza, burmistrza Carla Friedricha Giese.

Tym razem współtworzący z nami historyczny cykl Dariusz Paczkowski przygotował nie lada gratkę. W kamienicy przy ul. Dąbrowskiego 11 dziś mieści się Powiatowy Inspektorat Weterynarii, wcześniej był to biurowiec zakładów drobiarskich. A co było jeszcze wcześniej? Zapraszamy do zapoznania się z niezwykłymi i często nieznanymi większości mieszkańców Iławy faktami "z życia" zabytku i jego najbliższej okolicy.

O losach tego miejsca opowiada iławski przewodnik terenowy, natomiast konserwatorski opis zabytku pochodzi jak zwykle z dokumentu "Aktualizacja raportu: Gminna ewidencja zabytków Gminy Miejskiej Iława" stworzonego w 2013 roku.

ZOBACZ ZDJĘCIA Z REMONTU KAMIENICY

WYGLĄD TERAŹNIEJSZY (8.10.2015)

Cmentarz dla wyjętych spod prawa,
bojery z karabinami i smród resztek drobiu
Opowiada Dariusz Paczkowski, iławski przewodnik

Zabytek o którym dziś będziemy mówić znajdował się na peryferiach Iławy. Teren położony za Iławką w czasach jeszcze dawniejszych był miejscem... pochówku, i to osób niekoniecznie żyjących w zgodzie z prawem. Jak chcą niektórzy historycy, tereny położone w miejscu dzisiejszego hotelu to był cmentarz — jednak miejsce nieuświęcone — na którym chowano samobójców, dzieciobójczynie, morderców, ludzi wyjętych spod prawa oraz ofiary zaraz.
Na szczęście po miejscu tym nie ma już śladu.

Iława, widok w stronę północną

W wieku XIX było to miejsce, w którym handlowano zwierzętami, tu również znajdowała się rzeźnia. I właśnie budynek, o którym dzisiaj mowa, był obiektem administracyjnym rzeźni.
W miejscu położonym bliżej Iławki znajdował się natomiast jeden z czterech iławskich tartaków — tartak Seiferda oraz przystań wioślarska i szkutnia, w której produkowano bojery. Z Iławy pochodził mistrz Niemiec w lataniu na bojerach Otto Popeck, który był przy okazji producentem sprzętu. Na Jezioraku armia niemiecka prowadziła próbne ślizgi bojerów, na których zamontowane były karabiny maszynowe.

W PRL-u nie było już tak dramatycznie (oczywiście w tym miejscu). Umieszczono tu zakłady drobiarskie, zwane popularnie wśród mieszkańców tuczarnią. Choć tak naprawdę zakłady te zajmowały się głównie uśmiercaniem drobiu i przetwórstwem. Rzeka Iławka niestety była odbiorcą krwi, fragmentów flaków i innych nieczystości, które były produktem ubocznym tuczarni. Największą radość z tego faktu miały ryby żyjące w Iławce i w Jezioraku. W okresie letnim iławianie z odległości kilkudziesięciu metrów "czuli", że zbliżają się do Iławki. Ekologia była wówczas słowem znanym, ale kompletnie nie zrozumiałym.

Obecnie w budynku, na szczęściu już odrestaurowanym, mieści się Powiatowy Inspektorat Weterynarii.