Niepełnosprawni idą do pracy, bo nadaje sens ich życiu

— Zgodnie z harmonogramem rekrutujemy 30 osób do projektu „Zatrudnienie wspomagane 5” oraz kolejne 30 do projektu „Zatrudnienie wspomagane 6”. Czyli łącznie 60 uczestników — informuje Anna Rogulska, trenerka pracy w W-MSON.

Czym jest zatrudnienie wspomagane?

To metoda aktywizacji zawodowej dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Program pomaga znaleźć i utrzymać zatrudnienie na otwartym rynku pracy.

— Rekrutujemy osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym i znacznym. Każda osoba, która się zgłosi, niezależnie od rodzaju niepełnosprawności, jest kwalifikowana do udziału w projekcie — wyjaśnia trenerka.

Co czeka tegorocznych uczestników? — Działamy według schematu wypracowanego poprzednich w latach. Organizujemy warsztaty psychologiczne, zajęcia indywidualne z psychologiem, spotkania z trenerem pracy. Mamy możliwość udostępnienia porad prawnych. Dzięki naszemu projektowi oferujemy staże zawodowe oraz szkolenia — dodaje.

Projekt trwa około roku i podzielony jest na etapy. — Pierwszym etapem będzie złożenie karty zgłoszeniowej — tłumaczy Anna Rogulska. — Potem przyszły uczestnik przechodzi proces rekrutacji. Są to indywidualne spotkania z trenerem pracy, psychologiem i z lekarzem medycyny pracy. Następnie klient przechodzi przez warsztaty psychologiczne. W zależności od sytuacji pandemicznej będą one w formie stacjonarnej, bądź zdalnej.

Koordynatorzy projektu mają nadzieje na bezpośrednie spotkania w większym gronie. — Z doświadczenia uważam, że kontakt osobisty i proces grupowy, który dzieje się w sali szkoleniowej, daje bardzo pozytywne efekty — mówi Alicja Maziarek, psycholog. — Jestem już zaszczepiona. Program szczepień idzie w dobrym kierunku, więc wierzę, że zanim nasza rekrutacja się skończy i zbierzemy nasze grupy projektowe, będzie już łatwiej się spotkać. Ale oczywiście jesteśmy przygotowani do pracy w trybie online.

W ubiegłym roku gospodarka spowolniła. Trenerzy musieli się mocno natrudzić, żeby pozyskać oferty pracy dla swoich klientów. Czy obecny rok będzie równie ciężki?

— Musimy sobie poradzić z tą sytuacją. Jedne zakłady się zamykają, inne otwierają. Ale jest też duża rotacja na runku pracy. Więc mamy optymistyczne nastawienie, pracujemy dalej i jesteśmy dobrej myśli — mówi Anna Rogulska.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że na pomoc sejmiku mogą liczyć także te osoby z niepełnosprawnością, które znalazły pracę.

— Jeżeli dochodzi do zatrudnienia, to dalej go monitorujemy — zapewnia trenerka. — Po zatrudnieniu pojawiają się różne sytuacje, które trzeba wyjaśnić. Nie każdy z naszych uczestników jest przygotowany na zmiany czy doświadczony w rozmowach z pracodawcą. Jeżeli coś się dzieje, to woli powiedzieć o tym nam, trenerom, a my staramy się te kwestie z przełożonym wyjaśnić.

Warmińsko-Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych realizuje projekt zatrudnienia wspomaganego od 2011 roku.

— Prekursorem tej metody w naszym województwie była Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych — przypomina Andrzej Jurkian, olsztyński działacz na rzecz osób z niepełnosprawnościami. — Jej członkowie zdobywali doświadczenie w Niemczech oraz Finlandii, które następnie przekazywali naszej kadrze. W 2013 roku nasz sejmik nawiązał kontakt z Królewskim Instytutem Niewidomych w Szkocji. Z pomocą tej organizacji i innych ekspertów brytyjskich pracowaliśmy nad metodą zatrudnienia wspomaganego na rzecz osób niewidomych i słabowidzących. Dzięki takiej współpracy udało nam się ściągnąć te metody do Polski. Wydaliśmy podręcznik „Zatrudnienie wspomagane — prawdziwa praca”, który został rozprowadzony po całym kraju.

Sejmik nawiązywał także kontakty z organizacjami, które jako pierwsze w Polsce zainteresowały się zatrudnieniem wspomaganym.

— Na początku były to nieliczne grupy — zauważa Jurkian. — Od 2015 roku, przez trzy-cztery lata, współpracowaliśmy z Fundacją „Hej koniku” z Mazowsza i Fundacją Eudajmonia z Dolnego Śląska. Współpraca krajowa i zagraniczna przekonały nas, że metody zatrudnienia wspomaganego są bardzo skuteczne. Powstała nawet ogólnopolska organizacja pod nazwą Polska Unia Zatrudnienia Wspomaganego. Nasz sejmik był jednym z założycieli tej federacji. Federacja działa do dziś, w jej ramach wymieniamy się doświadczeniami. Każda z organizacji, należących do Polskiej Unii Zatrudnienia Wspomaganego, oprócz współpracy i ciągłego zdobywania nowych doświadczeń, realizuje tą pracę u podstaw. Jest to możliwe również dzięki środkom z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz dotacjom unijnym.

Jak skuteczność opisanych metod wygląda w liczbach? — W momencie zakończenia projektu mamy zwykle od 60 do 70 proc. zatrudnionych uczestników. Obecnie kończymy jeden z projektów, gdzie na 30 osób 19 zostało zatrudnionych — podsumowuje Anna Rogulska.

— Te programy są pomocne w znalezieniu stałego zatrudnienia — potwierdza Adam Przybylski, mieszkaniec Olsztyna. — Dzięki nim zdobyłem umiejętności, które teraz są dla mnie pomocne. Miałem przeszkolenie w archiwum państwowym, kurs kancelaryjno-archiwalny. Podszkoliłem się z programu Excel. Natomiast zajęcia z psychologiem oraz trenerem pracy pomogły mi nabyć umiejętności miękkie — chwali projekt.

Dla osoby z niepełnosprawnością aktywność zawodowa jest niezwykle ważna.

— Praca nadaje sens mojemu życiu — mówi Adam Przybylski. — Dzięki niej stałem się bardziej samodzielny, mam poczucie obowiązku. Przebywam z ludźmi, co ma dla mnie wymiar społeczny, bo czuje się potrzebny. Kontaktuje się z ludźmi, nie siedzę w domu. Cały czas się doskonalę, uczę się odpowiedzialności. Bez pracy czułbym się niepotrzebny i byłoby mi znacznie ciężej. Ciągle zastanawiałbym się, co ze sobą zrobić. A tak dostrzegam sens rozwijania się, doszkalania. Codziennie mam jakieś zadania, muszę wstać, ogolić się, przyjść zadbanym. Muszę wiedzieć, jak zachować się w biurze, jak rozmawiać z przełożoną i współpracownikami. Jest to na pewno bodziec do rozwoju, do zadbania o siebie — zauważa.

Wysiłek psychologów, trenerów pracy, ale i samych podopiecznych, przynosi zaskakujące rezultaty. — Znam mnóstwo przykładów niepełnosprawnych, którzy mieli po 40, 50 lat i nigdy nie pracowali — przyznaje Andrzej Jurkian. — Uważali, że nie mogą, bo w orzeczeniu mają wpisane: niezdolny do żadnej pracy. Tymczasem biorąc udział w naszych projektach, po kilku miesiącach znajdowali pracę. I byli zaskoczeni, że w ich życiu nastąpiła taka zmiana.

- Koncepcja zatrudnienia wspomaganego (ang. supported employment) powstała w USA i Kandazie w latach 70. XX w. Stamtąd trafiła do Europy Zachodniej. W Polsce jest ona wdrażana od kilkunastu lat, głównie przez organizacje pozarządowe.
- Metody stosowane w zatrudnieniu wspomaganym mają charakter kompleksowy. Obejmują one pracodawców, osoby z niepełnosprawnościami a nawet ich rodziny.
- Od ponad dekady w naszym kraju systematycznie rośnie liczba pracodawców otwartego rynku pracy, zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami.
- W Polsce aktywnych zawodowo jest ok. 27 proc. osób z niepełnosprawnościami. W Niemczech i Szwecji odsetek ten wynosi 70 proc.

Warmińsko-Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie
al. Piłsudskiego 11/17, pok. 109
10-575 Olsztyn
tel./faks 89 523 84 01
tel. kom./sms 504 830 584
e-mail: zw.sejmik@wp.pl

Paweł Snopkow