Majówka 2021: Najpiękniejsze zabytki na Warmii i Mazurach. Co warto zobaczyć?

1. TWIERDZA BOYEN W GIŻYCKU

Giżycka Twierdza Boyen zajmuje 100 hektarów ziemi pomiędzy jeziorami Kisajno i Niegocin. Stanowiła główny element umocnień, które miały bronić Prusy przed Rosją. Twierdzę budowano w latach 1843 - 1846. Ma cztery bramy wjazdowe, w tym jedną wyposażoną w most zwodzony. Mury otaczające twierdzę mają ponad 2 kilometry długości.

2. WILCZY SZANIEC W GIERŁOŻY

Dawna tajna siedziba Adolfa Hitlera położona niedaleko Kętrzyna. Wilczy Szaniec to kompleks schronów położonych w środku gęstego lasu. 20 lipca 1944 r. dokonano tu próby zamachu na życie Hitlera. Rok poźniej do Prus Wschodnich wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Żołnierze wojsk niemieckich w pośpiechu wysadzali kolejne bunkry, aby zniszczyć dowody na istnienie tajnej siedziby. Na jej likwidację nie mieli zbyt dużo czasu, dlatego solidne schrony stoją po dziś dzień i cieszą się popularnością wśród turystów.

3. ZAMEK W RYNIE

Zamek w Rynie należy do najpotężniejszych i najpiękniejszych w Polsce. Legenda mówi, że okolica przypominała Krzyżakom rodzinny Ren. Stąd nazwali swoją warownię Ryn. Krzyżacy zaczęli budować go po 1377 roku na wzgórzu, pomiędzy dwoma jeziorami. Ma wymiary 44 na 52 metrów. Dla porównania: zamek w Malborku ma wymiary 51x60m. Można zwiedzać zadaszony dziedziniec (900 m2) oraz przyległe sale utrzymane w średniowiecznym stylu.

4. SANKTUARIUM MARYJNE W ŚWIĘTEJ LIPCE

Kościół słynie z ruchomych organów zbudowanych w latach 1719-1721.
Kościół zbudowano w latach 1687 - 1693. To obiekt zabytkowy niezwykłej wartości, zaliczany do najwspanialszych okazów późnego baroku w Polsce.

Początki kultu Maryjnego sięgają w Świętej Lipce XIV wieku. Wtedy to bowiem w Kętrzynie skazanemu na śmierć objawiła się Matka Boska i poprosiła o wyrzeźbienie jej postaci z Dzieciątkiem. Więzień w ciągu nocy wyrzeźbił w kawałku drewna figurkę Matki Boskiej.

Rankiem, gdy znaleziono przy nim owo dzieło, tak olśniło strażników, że ci poczytując to za znak bożego ułaskawienia zwrócili skazanemu wolność. Dziękując Matce Boskiej za uratowanie życia, niedoszły skazaniec szedł w kierunku Reszla szukając po drodze dorodnej lipy, na której wedle zaleceń Pięknej Pani miał postawić rzeźbę.

Proboszcz z Kętrzyna w uroczystej procesji kilkakrotnie przenosił cudowną figurkę do kościoła w mieście. Rzeźba znikała stamtąd i ponownie pojawiała się na drzewie, gdzie ją ustawił ocalony skazaniec. Postanowiono zbudować właśnie tutaj kaplicę. Święta Lipka była już wtedy słynnym miejscem pielgrzymkowym. Około 1519 r., pieszo i boso, przybył do Świętej Lipki wielki mistrz krzyżacki, późniejszy książę Albrecht Hohenzollern.

5. PIENIĘŻNO: MOST NAD WAŁSZĄ

Jeden z najwyższych czynnych mostów kolejowym w Polsce. Dwa 28-metrowe filary oraz dwie dźwignie wspierają trzy zwisające łuki. Most ma długość 157 metrów.

Oddany został do użytku w 1884 roku wraz z jednotorową linią kolejową, łączącą Pieniężno z Braniewem. Rok później oddano także jednotorową linię Olsztyn – Królewiec. Pociągi jeździły z prędkością bliską 50 km/h. Pociąg osobowy trasę Olsztyn - Królewiec pokonywał w 2h i 50 minut zatrzymując się na wszystkich stacjach i przystankach.

Most został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska niemieckie 17 lutego 1945 r. Przez kilka lat linia łącząca Olsztyn z Pieniężnem i Braniewem była nieczynna. Połączenie Pieniężno – Królewiec przestało mieć sens, gdyż Królewiec (dzisiejszy Kaliningrad) znalazł się w rosyjskiej części Prus Wschodnich (dziś Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej). Most odbudowano i oddano do użytku w marcu 1951 roku.

6. PIRAMIDA W RAPIE

Piramida w Rapie to jedyna tego typu budowla w Polsce, gdzie zachowały się zmumifikowane zwłoki. Wielu ludzi wierzy, że piramida ma właściwości lecznicze. Tak niezwykła w kształcie budowa obrosła na przestrzeni lat w kilka legend dotyczących jej powstania i historii. W XIX wieku właścicielem majątku Bejnuny (obecnie obwód kaliningradzki), do którego należy również Rapa w Prusach Wschodnich, był Friedrich Heinrich von Fahrenheid. W Bejnunach gromadził cenne dzieła sztuki, również kultury egipskiej. Jednym z nich miał być złoty posążek boga Anubisa. Legenda głosi, że kto go dotknie, przytrafi mu się nieszczęście. Los zrządza, że posążek bierze do ręki Ninette, 3-letnia córka Fahrenheida. Zapada na szkarlatynę i umiera. Zrozpaczony ojciec buduje dla niej grobowiec w kształcie piramidy, w nadziei, że zwłoki dziecka zostaną w jego wnętrzu samoistnie zabalsamowane i przetrwają wieki.

Inna głosi, jakoby powracający z podróży Friedrich Heinrich von Fahrenheid zastał martwymi siedmioro członków swojej rodziny i dla nich zbudował grobowiec w kształcie piramidy. Do tragedii miało dojść na skutek rodzinnych kłótni. Pani Fahrenheid po tym jak dowiedziała się o powrocie męża zorganizowała obiad mający doprowadzić do pojednania między zwaśnionymi kuzynami. W trakcie obiadu doszło do tragedii – wszyscy biesiadnicy zatruli się śmiertelnie grzybami.

Po śmierci kolejnych Fahrenheidów, ich ciała składane były do piramidy. W środku piramidy zachowały się trumny ze zmumifikowanymi ciałami między innymi 3-letniej Ninette i twórcy piramidy. W czasie wojny piramida została zbezczeszczona przez Rosjan. Trumny zostały otwarte a ciała odarte z szat. Prawdopodobnie wtedy też ciała zostały pozbawione głów.

Rapa obecnie to wioska położona przy granicy z Rosją, w gminie Banie Mazurskie, w powiecie gołdapskim.

7. ZESPÓŁ KATEDRALNY WE FROMBORKU

Jego budowę rozpoczęto w 1329 roku, został uznany za jeden z najważniejszych obiektów zabytkowych w Polsce. O objęciu szczególną ochroną jako pomnik historii zdecydowały wartości historyczne, przestrzenne, architektoniczne oraz niematerialne i związek z osobą Mikołaja Kopernika, który największą część swojego życia spędził właśnie we Fromborku.

Zespół Katedralny stanowi jedną z największych w północno - wschodniej Europie budowli sakralnych, która posiada tak rozwinięte cechy obronne. Obecnie mieści dwie placówki muzealne: Muzeum Mikołaja Kopernika i Muzeum Pomnika Historii Frombork Zespół Katedralny. Do zwiedzania w obrębie warowni są udostępnione: wnętrze katedry pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja Apostoła, pałac Ferbera oraz wieża Radziejowskiego. Od XIII wieku jest siedzibą Warmińskiej Kapituły Katedralnej.

8. ZAMEK W LIDZBARKU WARMIŃSKIM

Zamek zbudowano w latach 1350-1401 jako nową siedzibę biskupstwa, po przeniesieniu z Ornety (niem. Wormditt). Ma kształt czworoboku o wymiarach 48,5x48,5 m, leży w widłach rzek Łyny i Symsarny, stanowiących naturalne fosy. Dodatkową ochronę stanowiły mury obwodowe i fosy od południa i wschodu. W północno-wschodnim narożniku wybudowano wieżę, górującą nad całą budowlą; w pozostałych narożach stoją wieże na konsolach, zbudowane po wielkim pożarze w 1442 roku. Wieżyczki zyskały ostateczny kształt za czasów biskupa Watzenrdoe.

Dziedziniec zamku pod koniec XVX wieku otoczony został charakterystycznymi krużgankami na podobieństwo Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie. Do dzisiaj lidzbarski zamek nazywany jest Wawelem północy. Zabudowę terenu uzupełniały budynki przedzamcza, gdzie dziś znajduje się hotel.

Na dziedzińcu przedzamcza w centralnym miejscu znajduje się barokowy pomnik św. Katarzyny z 1756 roku, ufundowany przez biskupa Adama Grabowskiego.
Zamek posiada piwnice, które służyły jako magazyny żywności i więzienie; w ich w części znajdowały się również piece do ogrzewania zamku ciepłym powietrzem.

Obecnie część piwnic pod skrzydłem wschodnim przeznaczona jest na sale ekspozycyjne (elementy architektury ogrodowej i armaty z herbami biskupów). W pomieszczeniach parteru głównej bryły zamku znajdowały się: w skrzydle zachodnim kuchnia, w północnym browar i piekarnia, we wschodnim magazyny żywnościowe, w południowym zbrojownia i szkoła dla chłopców.

9. MOSTY W STAŃCZYKACH

To jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli na Mazurach. Wiadukty należą do najwyższych w Polsce. Mają 180 metrów długości i do 36 wysokość.
Mosty powstały w latach 1907-1923 i wyglądem przypominają rzymskie akwedukty Pont du Gard. Stąd nazywa się je też Akweduktami Puszczy Rominckiej. W 2020 roku Google wyróżniło go na tle innych zabytków przyznając nagrodę Złote Pinezki (wyróżnienie dla najbardziej docenionych przez użytkowników Map Google atrakcji turystycznych w każdym z województw).

10. ZAMEK W RESZLU

Gotycki zamek jest główną atrakcją turystyczną miasteczka. Jego budowę zaczęto w 1350 roku, skończono w 1401. W latach 1806-1807 w czasie dwóch wielkich pożarów zamek został zrujnowany. Przejęli go miejscowi ewangelicy, którzy przekształcili południowe skrzydło zamku w zbór.