Muzeum Michała Kajki w Ogródku. Początki działalności i czasy dzisiejsze

Początkowo pieczę nad muzeum społecznie sprawowała Szkoła Podstawowa w Ogródku. Dyrektor tej szkoły Wiesław Bukowski pełnił społecznie rolę organizatora i kustosza tej placówki. To dzięki niemu ten dom obronił sił się przed przekazaniem go lokatorom.

Dopiero w 1968 roku, w 110 rocznicę urodzin Michała Kajki, podjęto decyzję utworzenia Muzeum Biograficznego Michała Kajki i nadania Szkole Podstawowej w Ogródku im. Michała Kajki. Podobnie nadano imię Michała Kajki świetlicy wiejskiej w Ogródku. Marna to była świetlica. Brakowało mebli, podstawowego sprzętu, ale była niezwykle potrzebna dla młodzieży wiejskiej, której w tym czasie na wsiach nie brakowało.

Muzeum organizacyjnie funkcjonowało w ramach Muzeum Okręgowego w Białymstoku. Pierwszym kierownikiem Muzeum został mgr Stanisław Tumidajewicz. Muzeum bezpośrednio było podporządkowane Wydziałowi Kultury przy WRN w Białymstoku.

W 1975 roku, po utworzeniu województwa suwalskiego, placówka podlegała Muzeum Okręgowemu w Suwałkach. Ze strony władz wojewódzkich w Białymstoku i w Suwałkach nie było większego zainteresowania rozwojem działalności tej placówki. Natomiast było duże zainteresowanie ze strony Gminnej Rady Narodowej w Skomacku Wielkim oraz szkół w gminach rejonu ełckiego. Placówka na okrągło tętniła życiem. Kustoszem i promocją placówki zajmowała się przez wiele lat Elżbieta Nieszczerzewska. Organizowano nie tylko konkursy recytatorskie poezji Michała Kajki, ale także imprezy sportowe.

W 1958 roku zorganizowano dla młodzieży szkolnej Rajd Rowerowy śladami Michała Kajki. W 1963 roku odbył się Rajd Motocyklowy śladami poety. Były także organizowane spływy kajakowe trasą Michała Kajki. Budynek mieszkalny po Kajce został zachowany bez przebudowy pomieszczeń wewnętrznych. W pokojach zachowano umeblowanie po rodzinie Kajki. Odzyskano część rękopisów twórczości Michała Kajki wywiezionych do Białegostoku i wyeksponowano je w gablotach. W budynku gospodarczym zgromadzono podstawowe narzędzia rolnicze, którymi Michał Kajka uprawiał własne gospodarstwo. To także była ciekawa wystawa.

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku spore zainteresowanie Muzeum Michała Kajki i jego twórczością było ze strony szkół. Organizowano wycieczki szkolne, a także zakładowe, połączone ze zwiedzaniem odrestaurowanych grobów Michała Kajki i jego żony w Ogródku. Zatrudniony pracownik w muzeum był zarówno kustoszem, jak i przewodnikiem po śladach historii Kajków. Po odejściu p. Stanisława Tumidajowicza były zatrudniane etatowe pracownice, które pełniły rolę kustosza, ale także promowały działalność muzeum na zewnątrz.

W 1975 roku, po likwidacji gminy w Skomacku Wielkim, wieś Ogródek znalazła się w Gminie Orzysz, w powiecie piskim. Muzeum Michała Kajki stało się filią Muzeum im. K. I. Gałczyńskiego w Praniu. Placówce nadano inny charakter działalności. Taka sytuacja trwała do 2000 roku. Od tego czasu Muzeum Michała Kajki podlega Powiatowej Radzie Narodowej (obecnie Starostwo Powiatowe - przyp.red.) w Piszu.

Przeprowadzono remont kapitalny budynku. Na poddaszu wygospodarowano pokoje hotelowe i o tę działalność rozszerzono zakres działalności placówki.

Dziś odnoszę wrażenie, że powiat ełcki i gminy mazurskie utraciły dawny kontakt z Muzeum Michała Kajki. Został nam tylko pomnik w Parku „Solidarności” w Ełku i też czasem jest zapominany. Szkoda, to była kiedyś prawda o historii polskości Mazur i Mazurów.
dr Alfons Bobowik