Jest jednym z największych Polaków. 548. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika

2021-02-18 17:11:25(ost. akt: 2021-02-18 17:32:17)

Autor zdjęcia: Zbigniew Woźniak

W piątek mija 548. rocznica urodzin astronoma, który w Olsztynie pełnił obowiązki administratora dóbr wspólnych warmińskiej kapituły katedralnej. Na olsztyńskim zamku Mikołaj Kopernik rezydował dwukrotnie. Po raz pierwszy, gdy odbył trzyletnią kadencję administratorską, od 8 listopada 1516 do 9 listopada 1519. Drugi okres pobytu Kopernika w Olsztynie związany był z ostatnią wojną z zakonem krzyżackim. Imieniem Kopernika nazywano statki, samoloty, tysiące ulic, placów na Ziemi i kratery na Księżycu i Marsie. — Bo był po prostu jednym z największych Polaków — zauważa Krzysztof Beśka, pisarz.
Fot. Piotr Tutka
— Kopernik był kobietą?— Powoli zaczyna mnie denerwować to sformułowanie. Oczywiście pamiętajmy o polskim kinie, ale nie zapominajmy przede wszystkim, kim był Mikołaj Kopernik. W jednej z moich powieści „Konstelacja zbrodni”, główny bohater Tomasz Horn jedzie do Olsztyna na uroczystość ponownego pochówku astronoma. Myśli sobie tak: „Kim właściwie jest dla Polaków Mikołaj Kopernik? (…) Był albo i jest patronem niezliczonej ilości szkół, uniwersytetów, ośrodków badawczych, nawet stacji telewizyjnych, szpitali, hoteli i kin. Nazywano jego imieniem statki, samoloty, tysiące ulic, placów na Ziemi i kratery na Księżycu i Marsie. Jego wizerunek przedstawiany był na znaczkach pocztowych, monetach i banknotach. Długie ciemne falujące włosy, zamyślona twarz, orli nos…”

— A kim on jest dla pana?
— Przede wszystkim był wdzięcznym obiektem do opisywania w moich książkach. Wystąpił już w dwóch tytułach, a jeszcze mam zamiar opisać go w trzeciej powieści, która dopiero układa się w mojej głowie. I oczywiście jest jednym z największych Polaków.

— A kiedy pan odkrył, że Kopernik jest ważny dla ludzkości?
— Chodziłem do podstawówki im. Marii Konopnickiej w Iławie, która w 1979 roku była odrobinę remontowana. Z tego powodu pierwsze dwa miesiące chodziłem więc do „jedynki”, która nosiła właśnie imię Kopernika. Przed budynkiem szkoły stał i do tej pory tam jest pomnik Kopernika. Ostatnio nawet ktoś założył mu maseczkę, zgodnie z obostrzeniami. Ale co ciekawe, dokładnie w roku mojego urodzenia, czyli w 1972 roku, powstał film o astronomie. Wyreżyserowali go Ewa i Czesław Petelscy. Oglądałem go kilka lat później. Kopernika grał Andrzej Kopiczyński, który znany jest bardziej jako „Czterdziestolatek”, ale Kopernikiem też był świetnym. Chodził w skórzanej kamizelce. Wtedy Kopernika tak naprawdę poznałem po raz pierwszy. Od tamtego czasu nikt z kamera nie pochylił się już nad postacią tego wielkiego Polaka. Stworzono jedynie kreskówkę. Głosu Kopernikowi udzielił oczywiście Piotr Adamczyk, który specjalizuje się w rolach wielkich Polaków.

— Toruń i Olsztyn walczą o Kopernika. Które miasto, według pana, ma do niego więcej praw?
— Byłem w Torunia latem, gdzie Kopernik się urodził. Gdy dwadzieścia lat temu chodziłem po starówce, mogłem kupić w sklepach różne rzeczy. Teraz były same pierniki. Na nich wszystkich oczywiście wizerunek Mikołaja Kopernika. Pomyślałem sobie nawet, że w Olsztynie nie można nic kupić, co wiąże się z astronomem. Fajnie by było, gdybyśmy o to zadbali. Jak byłem w Brukseli, kupiłem sobie figurkę sikającego chłopca. Z Kopenhagi przyjechała ze mną syrenka. A w Olsztynie powinien być w sprzedaży malusieńki Kopernik. Najlepiej ten, który siedzi nieopodal głównego wejścia do zamku. Powinny być też kubki, koszulki z jego podobizną… Uważam, że pamięć o Koperniku trzeba kultywować. W Olsztynie astronom nie tylko żył i mieszkał, ale i bronił tutejszego zamku.

Ada Romanowska

Przewrót kopernikański nadal aktualny

Robert Szaj, popularyzator astronomii, właściciel obserwatorium w Truszczynach, prezes Fundacji Nicolaus Copernicus o Mikołaju Koperniku:

Mikołaj Kopernik jest najbardziej znaną postacią na świecie. Pod każdą długością i szerokością geograficzną, gdzie jest system edukacyjny jest nauczana jego teoria heliocentryczna. We wszystkich podręcznikach pojawia się portret wielkiego polskiego astronoma.

Fot. Robert Szaj
"Tajemnice De Revolutionibus"
To postać niezwykle barwna i wielowymiarowa. W pełni jest postacią renesansu. I choć jest znany z teorii, która zmieniła sposób uprawiania nauki, to my na Warmii i Mazurach wiemy, że oprócz tych wielki problemów naukowych rozwiązywał problemy całkiem przyziemne. Przygotował Olsztyn do obrony przed Krzyżakami i jego zapobiegliwości zamek zawdzięcza pozostanie w polskich rękach.

Był też bardzo dobrym lekarzem. Może też właśnie dlatego dożył sędziwego, jak na swoje czasy wieku 70-ciu lat. Miał też niezwykła wrażliwość społeczną połączoną z umysłem matematycznym. Taksa chlebowa, którą stworzył miała po raz pierwszy określać sprawiedliwą cenę chleba, który był tył podstawowym produktem spożywczym. Postulował, to co przez systemy państw zostało unormowane dopiero w XIX wieku. Mowa o systemach miar i wag. Trzeba pamiętać, że wzorzec metra został unormowany dopiero na początku XIX wieku. Za czasów Mikołaja Kopernika używano różnych miar. To powodowało skłonność do spekulacji i oszukiwania, którym to Kopernik chciał przeciwdziałać. W końcu wyprzedził też swoje czasy w teoriach dotyczących pieniądza i jego obrotu.
Mikołaj Kopernik chciał przez swoje teorie ekonomiczne uchronić biedne masy przed wykorzystywaniem przez cwaniaków, a ci korzystali miedzy innymi z różnych wag kruszcu w monetach i zarabiali na samym pieniądzu. I tu najważniejszy traktat Mikołaja Kopernika, który znamy to "O szacunku monety". Tu postulat był taki sam jak w taksie chlebowej. Żeby miara kruszcu w monecie była taka sama.

Te postulaty Kopernika są nadal aktualne. Może się o tym przekonać każdy, kto odwiedzi kilka kantorów. A tym bardziej patrząc na systemy monetarne, takie, jak bitcoiny. I właśnie dlatego Kopernik jest tak fascynujący, że jego postulaty związane z ekonomią, z jego wrażliwością społeczną są do tej pory aktualne. To tak fascynujące, że Fundacja Nicolaus Copernicus, którą kieruję przygotowuje film dokumentalny "Tajemnice ekonomii Kopernika".

SK

Złóż życzenia urodzinowe Kopernikowi! W piątek 19 lutego o godzinie 14 czekamy z kamerą i niespodzianką koło pomnika astronoma przy olsztyńskim zamku. Zapraszamy mieszkańców (w maseczkach), żeby złożyli Kopernikowi życzenia w 548. rocznicę urodzin.


Komentarze (1) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. Janusz Szwendowski #3060741 | 94.254.*.* 18 lut 2021 22:05

    W okresie, kiedy żył Kopernik nie istniało pojęcie narodowości w dzisiejszym znaczeniu. Było się poddanym danego króla i tyle. Nie zawsze wyznawało się jego religię, chociaż to pomagało w karierze, tak jak dzisiaj. Kopernik żył na tej ziemi, która wówczas przynależała do króla polskiego, więc w polskiej tradycji uważa się go za Polaka i zapewne tak pozostanie, wszak tu się urodził, tu żył, a zapobiegliwy wuj-biskup zapewnił mu warunki do uprawiania astronomii (lokum i dochody z kanonii) i tu na Warmii powstało jego dzieło. Poza Polską, wobec pewnych watpliwości - m.in. posługiwanie się łaciną i raczej językiem niemieckim, niż polskim czy też brak jasności tego kim był jego ojciec - Kopernika traktuje się raczej jako obywatela świata, niż jako osobę konkretnej narodowości. Musimy mieć tego świadomość, gdyż inaczej znów będziemy wietrzyć spisek, iż „wraże siły i rewizjoniści niemieccy” chcą nam odebrać Kopernika.

    Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz