Zapomniana przeszłość. Dlaczego nikt się nie zastanowił?

Na starówce z okazji 667 urodzin miasta można oglądać plenerową wystawę sgraffiti znajdujących się na budynkach Starego Miasta. Jednym z artystów, który je tworzył, jest ojczym Barbary Kochanowskiej-Iljaszewicz — Eugeniusz Kochanowski. Ale miała z nim dobre relacje, więc do dziś nazywa go ojcem.

A czym jest sgraffito? Mówiąc najprościej — to natynkowa rzeźba. Technika sgraffito polega na pokrywaniu muru kilkoma warstwami zróżnicowanego kolorystycznie tynku, a następnie zeskrobywaniu według określonego rysunku fragmentów wilgotnych warstw tak, aby odsłoniła się barwa warstwy dolnej. Tym sposobem można uzyskać wielobarwną kompozycję rysunkową.

W Olsztynie fachowców od sgraffito było wielu. Jednym z nich był właśnie ojciec pani Barbary, który był członkiem grupy artystów KOS. Ich prace do dzisiaj można oglądać na fasadach budynków. Pochodzą najczęściej z lat 60. i 70. minionego wieku. Właśnie w tamtych latach trwały intensywne prace odnawiające budynki po zniszczeniach II wojny. Na wystawie brakuje jednak największego olsztyńskiego sgraffito, które zdobiła niegdyś budynek Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie, które mieści się przy ul. Kościuszki — od strony centrum handlowego. Praca nosiła tytuł „Las bogactwem narodu” i wyszła spod ręki Eugeniusza Kochanowskiego i Bolesława Wolskiego.

clear]

— Bo w latach 90. przykryto ścianę styropianem i tynkiem. Podejrzewam, że w budynku było zimno, więc trzeba było go ocieplić. W dodatku wtedy panowała taka moda na ocieplanie domów, bez zachowania tego, co było pod spodem — mówi Barbara Kochanowska-Iljaszewicz. — Wielka szkoda, bo to było ładne sgraffito. Dlaczego nikt się nie zastanowił, żeby to uratować? Żeby nie zakrywać tego, co ładne?

Budynek ocieplono w 1993 roku, a na początku 2020 roku raz jeszcze go wyremontowano. Odtworzenie w technice sgraffita, czyli na tynku, mogłoby być trudne, bo stare dzieło uległo uszkodzeniu. Ale w tym miejscu mógłby pojawić się mural przedstawiający to sgraffito. Tym bardziej że materiały artystów są cały czas dostępne. Ścienne malowidło mogłoby być ciekawym nawiązaniem do historii tego miejsca.
— Mam w domu całą walizkę dokumentów ojca i o ojcu, których jeszcze na dobre nie przejrzałam — dodaje pani Barbara. — Ale to, co najważniejsze, kryje się i tak pod warstwą tynku.

Eugeniusz Kochanowski zmarł 30 kwietnia 1980 roku.
— Nie doczekał więc przykrycia sgraffito. Ale podejrzewam, że byłoby mu bardzo przykro — uważa pani Barbara. — Nie rozumiem, dlaczego je zniszczono. Na przykład, gdy remontowano budynek Awangardy, odtworzono wszystko tak, jak było. A to znaczy, że jest taka możliwość.

W dorobku Eugeniusza Kochanowskiego dominują mazurskie pejzaże, choć znajduje się także malarstwo abstrakcyjne i portretowe. Wykonywał też polichromie, malarstwo i mozaiki ścienne. Zajmował się scenografią, jego prace dominowały na imprezach masowych. Jedną z nich były uroczystości na Polach Grunwaldu w 1960 roku. Współpracował z Teatrem Jaracza, Teatrem Lalek „Czerwony Kapturek”. Projektował oprawę plastyczną kabaretu Swąd i dekoracje dla Pantomimy Głuchych. Przez 10 lat przygotowywał kukiełki do szopki olsztyńskiej, którą realizowała Olsztyńska Rozgłośnia Polskiego Radia. Angażował się także w działalność dydaktyczną, przez wiele lat prowadził w Wojewódzkim Domu Kultury zespół plastyczny.

— Ojciec był malarzem. Moje dzieci żartują, że był artystą-pędzlistą. Miał dużo wernisaży nie tylko w Polsce, ale i za granicą — podkreśla pani Barbara. — Ale najciekawsze jest to, że ja przez długie lata nie przykładałam do tego wagi. To była moja codzienność. Dopiero po latach zrozumiałam, że był świetnym artystą. I tworzył wspaniałe sgraffita. Tylko czy uda się ocalić od zapomnienia to z ulicy Kościuszki?

— Budynek Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie został zmodernizowany w tym roku. Prace zarówno na poziomie projektu, jak wykonawstwa zostały zrealizowane zgodnie z przepisami prawa — odpowiada Adam Pietrzak, rzecznik Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie. — Na obecną chwilę nie przewidujemy remontu elewacji biurowca.

***

"Maseczka to znak solidarności". To nasza kampania społeczna związana z koronawirusem. Zachęcamy wszystkich do wysyłania zdjęć w maseczkach! Będziemy je publikować na gazetaolsztynska.pl i w Gazecie Olsztyńskiej. Nie dajmy się zarazie. Żyjmy normalnie, ale "z dystansem".

Zdjęcia wysyłajcie (imię, nazwisko, miejscowość i ewentualnie zawód) na maila:
redakcja@gazetaolsztynska.pl

Czytaj e-wydanie
Gazeta Olsztyńska zawsze pod ręką w Twoim smartfonie, tablecie i komputerze. Codzienne e-wydanie Gazety Olsztyńskiej, a w piątek z tygodnikiem lokalnym tylko 2,46 zł.

Kliknij w załączony PDF lub wejdź na stronę >>>kupgazete.pl