Popkultura Bez Gorsetu: Arya i inne silne kobiety. Co nam dała "Gra o tron"?

Ostatnie lata to obwieszczona już po stokroć era seriali nowej generacji. Co jednak ciekawe, choć wyniki badań wskazują, że wciąż to mężczyźni dominują w filmach i serialach (kobiecych postaci mówiących w filmach i serialach jest 33,5 proc.), mamy coraz więcej bohaterek, które na pewno przejdą do historii popkultury. Rozpoczynając nasz cykl, bierzemy pod lupę te postaci, od których możemy uczyć się zdobywania i sprawowania władzy. Choćby i po to, by nie powielać ich błędów. Gdzie szukać takich kobiet? Najlepiej w serialu, którego bohaterowie przez kilka sezonów na naszych oczach toczą walkę o... tron. Uwaga, jest kilka (niezbędnych) spoilerów!

Dzięki połączonym siłom geniuszu George'a R.R. Martina i scenarzystów serialowej wersji „Gry o tron” produkowanej przez HBO, mieliśmy okazję poznać wiele ciekawych bohaterek. W telewizyjnej adaptacji „Pieśni Lodu i Ognia”, osadzonej w średniowiecznych realiach opowieści o walce o władzę, w której nie brakowało ani politycznych intryg, ani przemocy, znalazło się miejsce dla postaci kobiecych, które przełamywały nie tylko schematy, ale i tabu.

W serialu pojawiają się przedstawiciele kilku rodów toczących tytułową grę o tron, a w każdym z nich są kobiety, które mają kluczowe znaczenie nie tylko dla fabuły, ale i dla postrzegania serialu przez widzów. Które z nich zapisały się na kartach popkulturowej historii?

Siostry Stark

Ród Starków reprezentują przede wszystkim Arya i Sansa — siostry, które łączy nazwisko, a dzieli niemal wszystko. Młodsza, Arya, w momencie, w którym ją poznajemy, zmaga się z poczuciem niesprawiedliwości wywołanym oczekiwaniem, jakie mają wobec dziewczynek dorośli. Arya nie potrafi haftować, nudzi ją nauka dobrych manier, włosy woli mieć rozwiane niż starannie ułożone. Zazdrości braciom nauki strzelania z łuku i złości się, kiedy nie traktuje się jej poważnie.
Starsza od niej Sansa jest przeciwieństwem swojej siostry. Wychowana na rycerskich legendach, marzy nie o tym, by wsiąść na konia i przeżywać przygody, ale o tym, by zostać prawdziwą lady, a najlepiej — żoną króla. Kiedy jest bliska zrealizowania swojego celu, początkowo nie martwi się nawet tym, że młody następca tronu jest psychopatycznym potworem, gotowym sprawiać jej jak najwięcej bólu.

Arya Stark: „Każdy siniak to nowa lekcja, a każda nowa lekcja czyni cię lepszym.”

Na naszych oczach, w ciągu kilkudziesięciu odcinków, obie przechodzą ogromną przemianę. Arya, powodowana żądzą zemsty, przechodzi morderczy trening, by móc spełnić marzenie o odwecie za krzywdy doznane przez jej rodzinę. Arya nie walczy o tron, ale o niezależność. Sansa z kolei, przekonawszy się, że szczęśliwe historie zdarzają się w rycerskich romansach, na oczach widzów wyrasta z — jak ją nazywa jeden z bohaterów — ptaszyny, by stać się jedną z najważniejszych osób w królestwie. Co ciekawe, choć jej droga do dorosłości prowadzi przez wiele ciernistych doświadczeń i traum, w finałowym sezonie przyznaje, że nie żałuje tego. Możliwość decydowania o sobie samej, okazuje się warta największych poświęceń.

Sansa Stark: „Jeśli mam umrzeć, chcę to zrobić, dopóki choć w części jestem sobą.”

Inną kobietą, która toczy walkę o tron w świecie Martina, jest Cersei Lannister. Uwikłana w kazirodczy związek ze swoim bliźniakiem, zostanie zapamiętana pewnie jako jedna z najbardziej bezlitosnych kobiet przedstawionych w serialach. Gotowa jest poświęcić wszystko dla dwóch wartości: dzieci i tronu. Piękna i ambitna, jest dowodem na to, że władza sprawowana ręką kobiety nie musi w niczym różnić się od męskich rządów. A na pewno nie musi cechować się większą empatią czy litością. Tak jak większość postaci w sadze Martina, Cersei jest postacią, której ogromny dramat nie zawsze jest widoczny dla odbiorców. Choć łatwo jest traktować tę postać w kategoriach czarnego charakteru, jest też postacią, która wymyka się jednoznacznym ocenom. Wydaje się, że Cersei doskonale odrobiła lekcję sformułowaną przez Machiavellego: wie, że trzeba być i lwem, i lisem.

Cersei Lannister: „Im więcej osób kochasz, tym jesteś słabsza. (...) Nie kochaj nikogo, prócz swych dzieci.”

Jedną z najważniejszych postaci w „Grze o tron” jest Daenerys Targaryen. Jej historia jest poruszająca: brat postanawia młodziutką dziewczynę oddać przywódcy dothraków w zamian za armię. Daenerys wbrew swojej woli zostaje żoną khala Drogo, wojownika, który przyzwyczajony jest do tego, że bez pytania dostaje to, czego chce. Także ciało kobiety. Mimo wielu upokorzeń i trudnych sytuacji, kobieta zaczyna powoli zyskiwać nie tylko uznanie swojego męża, ale i — po jego śmierci — zdolna jest zjednoczyć armię pod swoim przywództwem i sprawić, by spotykani w różnych miejscach ludzie, dotąd często będący niewolnikami, stawali się jej sprzymierzeńcami. Daenerys z dość niepozornej, zagubionej dziewczyny, wyrasta na matkę smoków, władczynię, która doskonale zna swój cel: chce uczynić świat lepszym. Problemem staje się tylko to, jakimi metodami chce swój cel osiągnąć.

Daenerys Targaryen: „Urodziłam się by rządzić Siedmioma Królestwami — i będę.”

Wspomniana scena gwałtu na młodej Daenerys nie jest jedynym przykładem brutalnego molestowania, które widzowie mogli zobaczyć w serialu. I choć oglądamy później kobiety złamane, takie, którym z trudem przychodzi odzyskanie poczucie godności, scenarzyści nie zadają sobie trudu, by nad tego typu zdarzeniami, traumatycznymi przecież dla bohaterek, pochylić się z większą uwagą. I choćby właśnie dlatego można mieć wątpliwości, czy ci, którzy chcieli widzieć w „Grze o tron” feministyczną opowieść, nie dali się przypadkiem zwieść (a może: uwieść) charyzmatycznym postaciom i niewątpliwej sympatii, jaką darzył swoje bohaterki sam George R.R. Martin. Nie zmienia to faktu, że „Gra o tron”, jest serialem, który w ostatnich latach najdoskonalej chyba pokazał, czym w praktyce jest siła kobiet. Bohaterki serialu dowodzą, że mają w sobie odwagę, by żyć w zgodzie ze swoimi zasadami. I siłę, która pozwala im wziąć odpowiedzialność nie tylko za swoje decyzje, ale także za innych. Czy czegoś się od nich nauczymy?

Daria Bruszewska-Przytuła