Witamina C: niedobór szkodzi

Budowę chemiczną witaminy C odkryto w latach 30. XX w. To także wtedy dokonano syntezy kwasu askorbinowego. Zanim jednak zabrali się za witaminę C naukowcy — latami nazywano ją środkiem przeciwgnilcowym. Gnilec, czyli szkorbut, stanowił prawdziwą plagę szczególnie wśród marynarzy. Podczas długich rejsów ich dieta pozbawiona była witaminy C i zapadali na tę ciężka chorobę. Metodami empirycznymi odkryto, że niektóre produkty zabierane na pokład, zwłaszcza cytrusy i kwaszona kapusta, przeciwdziałają występowaniu gnilca i wypadaniu zębów.

W niejaką przesadę zaczęto popadać w 2. poł. XX wieku, kiedy to utarło się do dziś panujące przekonanie o skutecznym leczeniu przeziębienia za pomocą kwasu askorbinowego. Tym przekonaniom przeczą jednak i fakty, i przeprowadzone do tej pory badania. Naukowcy nie odnotowali bowiem korelacji pomiędzy zażywaniem witaminy C a zmniejszeniem ryzyka pojawienia się przeziębienia. Natomiast kiedy już je złapiemy, zażywanie kwasu askorbinowego obniżało czas choroby o maksymalnie 8 proc. u dorosłych i 14 proc. u dzieci. Jedynym wyjątkiem są przypadki osób uprawiających bardzo wzmożony wysiłek fizyczny w niskich temperaturach (biathlończycy, maratończycy, żołnierze). W tych grupach badanych witamina C skróciła czas trwania przeziębienia aż o połowę.

Nawet jeśli nie bardzo pomaga w przeziębieniach — witamina C w organizmie człowieka pełni szereg kluczowych funkcji. Reguluje procesy pochłaniania drobnoustrojów chorobotwórczych przez leukocyty, przyspiesza gojenie się ran, hamuje krwawienia dziąseł. Uszczelnia naczynia krwionośne i spowalnia procesy starzenia się skóry. Obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu oraz ryzyko wystąpienia niektórych rodzajów nowotworów. I jeszcze reguluje wytwarzanie kolagenu.

Ponadto witamina C bierze bezpośredni udział w procesach syntezy steroidów nadnerczowych, wpływa na korzystny poziom natlenienia komórek oraz reguluje przemiany tyrozyny. Szacuje się, że dorosły człowiek powinien w ciągu dnia spożyć od 45 do 90 mg kwasu askorbinowego w postaci suplementu diety lub witaminy zawartej w pokarmie. Choć w królestwie zwierząt i roślin związek ten wytwarzany jest samoistnie, zarówno ssaki naczelne, jak i świnki morskie oraz niektóre nietoperze muszą dostarczać do organizmu porządną dawkę witaminy C drogą zewnętrzną.

Nad tym zagadnieniem naukowcy wciąż pracują. Różne kraje podają różne normy zapotrzebowania na witaminę C — od 30 do 100 mg dziennie. Dodatkowo, są takie grupy osób, którym tej witaminy trzeba o wiele więcej, niż przewiduje norma. Choćby palacze papierosów — w tej grupie zapotrzebowanie jest o 40 mg większe niż u osób, których ten nałóg nie dotknął. Podobnie większych dawek witaminy C potrzebują osoby z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycy, kobiety w ciąży i te stosujące doustną antykoncepcję hormonalną, osoby żyjące w ciągłym stresie i te, które nie prowadzą zdrowego stylu życia. Podobnie więcej witaminy C wymagają organizmy mieszkańców dużych miast — ze względu na wszechobecne zanieczyszczenia i toksyny. Inna sprawa, że witaminę C powinny w dużych ilościach spożywać osoby uzależnione od alkoholu…

O szkorbucie, na który wg szacunków w samej flocie brytyjskiej zmarło ponad milion marynarzy — już pisałam. Ale dziś niedobór witaminy C oznacza przede wszystkim złe gojenie ran, bóle stawów i mięśni, utratę apetytu i ogólne osłabienie, osteoporozę, osłabienie stanu. psychofizycznego, depresje. Dalej robi się coraz poważniej: nadczynność tarczycy, infekcje i zapalenia błony śluzowej i obniżona odporność.
Magdalena Maria Bukowiecka