Popiół, modlitwa, jałmużna i post

W ten dzień w kościołach dawano ludowi opielec, to jest przyklękającym przed wielkim ołtarzem lub przed innym pobocznym po odprawionej mszy świętej ksiądz posypował głowy popiołem z palmy w Kwietną Niedzielę święconej (nie z trupich kości, jak rozumie prostactwo) upalonym, przypominając ludowi tym sposobem, że kiedyś w proch się obróci ”— pisał Jędrzej Kitowicz w swoim „Opisie obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III”.

Ale tradycja posypywania głowy popiołem jest znacznie starsza. Już w 1091 roku papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele.
— Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele katolickim Wielki Post — przypomina ks. dr Piotr Dernowski z Katedry Teologii UWM. — Tego dnia wiernych obowiązuje post ścisły. W roku są takie dwa dni — oprócz Popielca jest to Wielki Piątek. Ścisły post nie oznacza jednak, że nie można jeść niczego. Należy powstrzymać się od pokarmów mięsnych i alkoholu. Dozwolony jest jeden posiłek do syta.

Ks. Dernowski podkreśla, że rezygnacja z tego typu jedzenia jest wyrazem naszej chęci ograniczenia przyjemności i otwarcia się na inne wartości, na poczucie innego rodzaju głodu. — Karnawał jest czasem zabawy, a podczas Wielkiego Postu jesteśmy zachęcani do trzech praktyk pokutnych — dodaje. — Jakie to praktyki? Modlitwa, jałmużna i post. Dlatego też w czasie Wielkiego Postu zwiększa się liczba działań charytatywnych na rzecz ubogich. Jednym z nich jest Siatka Miłosierdzia organizowana przez Caritas.

Przypomnijmy, że mogą brać w niej udział parafianie i szkoły, którym Caritas przekazuje papierowe torby z informacyjnym nadrukiem. Torby wystarczy wypełnić trwałymi produktami żywnościowymi oraz środkami czystości i odnieść do Caritasu lub parafii. Zostaną przekazane potrzebującym.

— Jałmużna jest wyrazem ofiarowania komuś dobra — mówi ks. Dernowski. — Kiedyś post polegał przede wszystkim na powstrzymaniu się od jedzenia i picia. Dzisiaj postem może być oderwanie się od internetu czy portali społecznościowych. Ale ono ma służyć jakiemuś dobru. Nie chodzi o utrudnianie sobie życia.

W Środę Popielcową nie ma obowiązku uczestnictwa w nabożeństwie, ale wiele osób przychodzi, by posypać głowę popiołem. — To starożytny, biblijny obrzęd — opowiada ksiądz. — Popiół jest symbolem przemijania, pokuty i żalu za grzechy. Uświadamia nam, że człowiek z prochu pochodzi i w proch się obróci. Teksty Pisma Świętego tłumaczą nam, na czym polega prawdziwy post — na tym, by rozerwać kajdany zła i skruszyć serce, by stało się wrażliwe na Boga i na bliźniego.

Ewa Mazgal