Polacy coraz częściej tworzą testamenty

Żyjemy tu i teraz. W naszym codziennym słowniku nie ma takich pojęć jak śmierć, odejście, przemijanie. Unikamy tych słów jak ognia.

Dlatego spisanie testamentu jest ostatnią czynnością, jaką chcielibyśmy wykonać. Kto szczęśliwy i zdrowy myślałby o wybieraniu się na tamten świat?
Z ubiegłorocznego sondażu Kantar Milward Brown, przeprowadzonego we współpracy z Fundacją Otwarte Forum wynika, że tylko trzynastu na stu Polaków powyżej 50 roku życia napisało testament. Prym wiodły kobiety ( 63 proc.). Warto zaznaczyć, że badanie zostało zrealizowane po raz pierwszy w historii.
Na pytanie „dlaczego nie napisała Pani/Pan testamentu”, prawie 40 proc. respondentów odpowiedziało, że nigdy się nad tym nie zastanawiało, a niespełna 20 proc. twierdzi, że nie posiada niczego cennego, co mogłoby zostawić swoim najbliższym.

Mając do wyboru testament własnoręczny lub notarialny, więcej niż 7 na 10 badanych decyduje się na ten drugi, odwiedzając notariusza.
W Polsce wciąż pokutuje przekonanie, że testamenty piszą wyłącznie osoby starsze, ciężko chore lub zamożne. Ten mit ma przełamać akcja prowadzona przez Fundację Otwarte Forum. Na szczęście powoli mentalność społeczeństwa zaczyna się zmieniać.

"W Polsce coraz częściej do notariuszy przychodzą osoby młode, które podróżują, wychowują małoletnie dzieci, posiadają mieszkanie z kredytem, żyją w związkach partnerskich, prowadzą własną firmę albo po prostu dbają o swoje finanse i poza oszczędzaniem lub inwestowaniem, pragną zatroszczyć się o swój dobytek na wypadek, gdyby stało się najgorsze” – mówi dla gazetyprawnej.pl managerka ogólnopolskiej akcji społecznej „Napisz Testament” Ewelina Szeratics.
I dodaje, że wizyty u notariusza nie traktują jako „aktu ostatniej woli”, a jedynie jako sposób na zabezpieczenie swoich bliskich i tego co posiadają. Kuba Antoszewski z Kantar Millward Brown dodaje, że temat testamentów jest celowo pomijany przez Polaków, ponieważ kojarzy się ze śmiercią. A o niej nie chcą myśleć.

Ale przecież testament to nie tylko akt ostatniej woli, ale także jedno z narzędzi do zarządzania swoim majątkiem na wypadek swojej śmierci.
Komu chcemy podarować swój majątek po śmierci? Badania przeprowadzone przez Kantar Millward Brown pokazują, że 97 proc. osób, które napisały testament, uwzględniły w nim członków rodziny.

Tylko jeden na stu Polaków pomyślał, żeby przepisać majątek na przyjaciela.
Żaden z respondentów nie uwzględnił natomiast w testamencie domu dziecka, szpitala, biblioteki, fundacji lub stowarzyszenia. Dokument ten kojarzony jest z przekazywaniem spadku rodzinie.

W sierpniu odeszła wielka artystka Aretha Franklin. Okazało się, że nie zostawiła testamentu. Mimo że wiele lat walczyła z rakiem trzustki, nie sporządziła stosownego dokumentu. Jak podaje portal onet.pl, adwokat Arethy Franklin, Don Wilson, który reprezentował wokalistkę przez prawie trzy dekady, regularnie prosił gwiazdę o spisanie testamentu, jednak ta nigdy się tym nie interesowała. Majątek gwiazdy wyceniany jest na 80 mln dolarów.

Kim są zatem ci, którzy decydują się sporządzić testament? — Sporządzić i odwołać testament może każda osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z polskim prawem, pełna zdolność do czynności prawnych przysługuje wszystkim osobom pełnoletnim, które nie zostały ubezwłasnowolnione. Zdolność do sporządzenia czyli tzw. zdolność testowania, wymagana jest w chwili sporządzenia testamentu. Testament sporządzony przez osobę niemającą zdolności testowania jest bezwzględnie nieważny, a dziedziczenie po takiej osobie nastąpi według porządku ustawowego — odpowiada Małgorzata Połubińska, radca prawny z Olsztyna.

I dodaje, że mimo posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, w pewnych sytuacjach testament może zostać uznany za nieważny. W jakim przypadku? — Dzieje się tak w przypadku tzw. wad oświadczenia woli do których należą: sporządzenie testamentu w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (np. w przypadku choroby psychicznej, pod wpływem alkoholu), pod wpływem błędu lub groźby. Radca, podkreśla też, że testament można sporządzić tylko osobiście, co oznacza, że nie można upoważnić innej osoby do wskazania spadkobierców lub do wyboru spadkobiercy spośród kilku określonych osób.

W jakich okolicznościach warto sporządzić testament?
— Ze swojej praktyki zawodowej wiem, że zawsze warto sporządzić testament. Czasem wydaje się, że sprawa dziedziczenia jest w rodzinie zmarłego „oczywista”, tymczasem wiele spraw byłoby krótszych i mniej wyczerpujących emocjonalnie, gdyby wola spadkodawcy była zapisana w testamencie. Testament znacznie ułatwia sprawy spadkowe, które ze swej istoty i tak są prowadzone w trudnym dla rodziny okresie — podkreśla Małgorzata Połubińska.

Radca prawny zauważa też, że polskie prawo jest wyjątkowo oszczędne, jeżeli chodzi o liczbę dopuszczalnych sposobów pozwalających na rozdysponowanie majątkiem na wypadek śmierci. — Testament jest w zasadzie jedyną czynnością prawną, za pomocą której możemy to zrobić — zaznacza. I dodaje: — Dziedziczenie ustawowe opiera się na domniemanej woli spadkodawcy. Zatem jeśli chcemy ten porządek zmienić i mieć realny wpływ co stanie z naszym majątkiem po śmierci, testament jest konieczny. Tytułem przykładu, jeśli osoba żyje w związku nieformalnym, w razie śmierci jej partner traktowany będzie przez polskie prawo spadkowe jak osoba obca. W takiej sytuacji jedynie sporządzenie testamentu pozwoli mu odziedziczyć mieszkanie, w którym wspólnie zamieszkiwali. Ponadto, poprzez tzw. zapis windykacyjny testament pozwala na przekazanie konkretnych składników majątku konkretnym osobom np. jednemu synowi mieszkania, drugiemu działki, a przyjacielowi samochodu. W testamencie możemy też wskazać opiekuna dla naszych dzieci czy nałożyć pewne obowiązki na spadkobiercę.

AT