Olsztyński Instytut Północny opracuje dzieje Prus spisane w XVII wieku

Instytut Północny w Olsztynie zajmie się księgą „Alt und Neues Preussen oder preussischer Historien zwei Teile” Krzysztofa Hartknocha.

— Dzieło to zostało wydane w 1684 roku we Frankfurcie nad Menem i jest najwybitniejszą pracą tego autora — powiedziała dr Marcelina Zaniewska z Instytutu.

Dodała, że w zespole badawczym, który zajmie się dziełem Hartknocha znajdzie m.in. się trzech tłumaczy i eksperci z Instytutu Północnego, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Uniwersytety Gdańskiego i Towarzystwa Naukowego im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie. Kierownikiem naukowym projektu będzie ks. dr hab. Marek Jodkowski, prof. UWM.

— Prace nad dziełem Hartknocha będą realizowane do 2028 roku. Tłumaczenie z opracowaniem krytycznym zostanie przygotowane w formie e-booka i w wersji papierowej — dodała dr Zaniewska.

Naukowcy będą przeprowadzali kwerendy w archiwach polskich i zagranicznych.

Hartknoch urodził się w Jabłonce koło Pasymia. Jego ojciec był pastorem i kierownikiem miejscowej szkoły parafialnej. Jako 12-letni chłopiec przyszły historyk przeżył wkroczenie Tatarów do Pasymia. Rektor szkoły, w której się uczył, Michael Battolovius, przerzucił go z okna budynku przez mury. Chłopiec schronił się w lesie i dzięki temu przeżył.

Od 1657 r. Hartknoch uczył się w szkole staromiejskiej w Królewcu, od 1662 r. studiował na wydziale filozoficznym tamtejszego uniwersytetu. Później był rektorem szkoły luterańskiej w Wilnie, od 1667 r., po krótkim pobycie w Gdańsku, wrócił na studia do Królewca, które skończył po przerwie w 1672 r. Pozostał na uniwersytecie prowadząc wykłady z filozofii i historii i zajmując się historią Prus i Rzeczypospolitej, publikując kilka rozpraw.

Na początku 1677 r. został zaproszony przez rektora Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, Ernsta Königa do objęcia profesury w tej szkole. W Toruniu uczony ten mieszkał do śmierci, został pochowany w kościele mariackim.

Hartknoch zajmował się historią Prus, Pomorza, Żmudzi i Kurlandii oraz zagadnieniami prawno-ustrojowymi Polski. Ogłosił szereg łacińskich rozpraw historycznych, m.in.: „O początkach Prus”, „O formie dawnego państwa pruskiego”, „O prawie pruskim”, „O bałwochwalstwie i przesądach dawnych Prusów”. To on odnalazł i opracował pochodzącą z XIV wieku krzyżacką kronikę Piotra z Dusburga, którą wydał drukiem w 1679 r. w Lipsku.

W dziele, którym zajmie się zespół badaczy z Olsztyna zawartych jest wiele cennych rycin z widokami pruskich miast.

Tłumaczenie i krytyczne opracowanie dzieła Hartnocha będzie możliwe dzięki grantowi przyznanemu Instytutowi Północnemu w konkursie „Narodowy Rozwój Humanistyki”, który realizuje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Instytut Północny w Olsztynie ma jeden z zachowanych egzemplarzy dzieła Hartknocha. Księga znajduje się w zbiorach specjalnych biblioteki Instytutu Północnego.

(PAP) / red.