Co tam płynie pod Armii Krajowej?

Zimą wybrałem się na spacer wzdłuż Kortówki, niewielkiej rzeczki zwanej fachowo strugą lub potokiem nizinnym. Przeszedłem wtedy jej brzegami od jeziora Kortowskiego do ujścia do Łyny. Teraz przyszedł czas na wiosenny spacer od jej źródeł (jezioro Ukiel do ujścia do jeziora Kortowskiego). Choć trudno to nazwać spacerem, bo Kortówka na tym odcinku jest płynie pod ziemią albo rozlewa się w bagna i mokradła, po których chodzić nie wolno.

Przekonał się o tym swojego czasu pewien 24-letni mieszkaniec osiedla Generałów, który wracając z Bartąga postanowił skrócić sobie drogę przez rozciągające się za osiedlem mokradła. Tam utknął i nie mógł wrócić. Na szczęście miał telefon i zadzwonił do policjantów po pomoc. Poszukiwania trwały kilka godzin. Policjanci zaprowadzili go do radiowozu i wezwali pogotowie. Mężczyzna w stanie wychłodzenia, został odwieziony do szpitala w Olsztynie. Przyznał że wracał pieszo z Bartąga i postanowił skrócić sobie droga. Tym razem wszystko skończyło się szczęśliwie, gdyby 24-latek nie miał przy sobie telefonu, mogłoby dojść do tragedii.

Takiego szczęścia nie miał 18-latek, który tam się utopił. na tych mokradłach zginął też 68-letni mieszkaniec Olsztyna. Zatem bagna i mokradła lepiej obchodzić szerokim łukiem.

A mamy ich w Olsztynie kilkadziesiąt, w samym Lesie Miejskim jest ich ponad 30, które "często w okresach suchych pozbawione są wody, ale podczas wiosennych roztopów miejsca te rozbrzmiewają rechotem żab, gdyż stanowią idealne warunki do rozrodu płazów"

To bagnom i mokradłom dzięki nim poluje u nas błotniak zbożowy, ptak wielkości jastrzębia i kumka nam żaba moczarowa a rosną turzyca bagienna, kruszczyk błotny, bagnica torfowa, czermień błotna czy po prostu bagno zwyczajne.

Mamy nawet dwa "bagienne" rezerwaty przyrody. To torfowiska "Mszar" i "Redykajny", które w sumie liczą ponad 14 ha powierzchni. To jednak obrzeża miasta. Takie tereny spotkamy jednak znacznie bliżej centrum. I są one związane z wspomnianą Kortówką, które płynie przez Olsztyn i pod Olsztynem przez niecałe 5 kilometrów.

Ten nizinny potok wypływa z jeziora Ukiel, na plaży miejskiej i przepływa kanałem pod Kapitańską,
gdzie rozlewa się w mokradła ciągnące się aż do skrzyżowania Armii Krajowej i Jagiellończyka. Tam znowu płynie podziemny kanałem by wydobyć się na powierzchnię przy stojących na Armii Krajowej wieżowcach.

Nazwa strugi wiadomo skąd się bierze. Ale skąd wzięły się nazwy Kortowskie (jezioro), Kortowo i Kortówka? — Nazwa Kortowo pochodzi od staropruskiego słowa kurtains, kurtojs, kortau, corto. W dokumencie z 1348 roku pojawiła się nazwa Cortoyn. Językoznawcy są przekonani, że jezioro Curtoyen pochodzi od staropruskiego słowa korto oznaczającego puszczę, gęste zarośla — pisze prof. Stanisław Achremczyk w książce "Kortowo dawniej i dziś".

Warto wiedzieć, że Kortówka to nie tylko ów nizinny potok. Tak nazywa się też linia pszczół hodowanych w olsztyńskim Centrum Pszczelarskim Wilde. Kortówka pochodzi ze Schwarzwalduw południowych Niemczech. - Pszczoły są duże, jasno ubarwione, wybitnie łagodne, mało ruchliwe, bardzo dobrze trzymające się plastrów. Mają tendencję do ograniczania matek w czerwieniu, co powoduje, że są wyjątkowo miodne nawet przy słabych pożytkach(...) Jest to najbardziej plenna populacja pszczół w naszej pasiece. Nadają się szczególnie do pasiek intensywnie prowadzonych, wykorzystujących co najmniej kilka pożytków w sezonie - wyczytałem na stronie Centrum, które stworzyli mgr inż. Maria Wilde i prof. dr hab. Jerzy Wilde (wykładowca naszego UWM).

A wracając do bagien i mokradeł. Z reguły oba te pojęcia stosuje się wymiennie. Jednak mokradła są pojęciem szerszym i ważniejszym, bo maja nawet przypadający 2 lutego Światowy Dzień Mokradeł.

Mokradła to tereny, które znajdują się na pograniczu środowiska wodnego i lądowego. Zalicza się do nich bagna, błota, rozlewiska, torfowiska, łąki zalewowe, a także przybrzeżne wody morskie do pewnej głębokości.

Czym jest zatem bagno? To specyficzne mokradło, charakteryzujące się akumulacją torfu. Przez czas jakiś na naszym UWM był przedmiot "paludologia" czyli nauka o mokradłach. Nadal wykłada sie go na Uniwersytecie Gdańskim, ale jako "naukę o bagnach".

Igor Hrywna